Febra – jakie są przyczyny i objawy żółtej gorączki? W jaki sposób można zarazić się febrą?

Febra (łac. febris flava) jest wirusową chorobą, która często określana jest zamiennie jako żółta gorączka. Na człowieka przenoszona jest przez tropikalne i subtropikalne komary. Może przebiegać pod różnymi postaciami klinicznymi – od łagodnych po bardzo ciężkie.

Febra należy do zakaźnych chorób wirusowych przenoszonych przez komary tropikalne. U jednych choroba ta będzie przebiegała łagodnie, a u innych może nawet doprowadzić do zgonu. W przebiegu często pojawia się niewydolność nerek i wątroby. Stąd też żółta febra swoją nazwę zawdzięcza żółtaczce, która towarzyszy zakażeniom. Potocznie febrą na ustach nazywana jest opryszczka wargowa.

Co to jest febra?

Choroba febra po raz pierwszy została opisana w XVII wieku podczas jej wielkiej epidemii na wyspach Barbados. W Polsce nie ma możliwości zarażenia się tą chorobą. Potencjalnymi źródłami choroby są tereny Afryki oraz Ameryki Środkowej i Południowej, na której żyją tropikalne komary odpowiedzialne za przenoszenie wirusa febry. Zgodnie z danymi statystycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie dochodzi do około 200 tysięcy zakażeń, z czego 30 tysięcy to przypadki śmiertelne. Do zakażenia dochodzi zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.

Szczepienie na żółtą febrę

Jako że w Polsce żółta gorączka nie występuje, szczepienia zalecane są osobom, które wyjeżdżają do tropikalnych rejonów Afryki oraz Ameryki Środkowej i Południowej. Szczepionka przeciw żółtej febrze złożona jest z żywych, lecz osłabionych elementów wirusa, a jej cena wynosi około 250 złotych. Jedno szczepienie daje odporność na całe życie i nie jest wymagane podanie powtórnej dawki przed kolejnym wyjazdem do krajów tropikalnych. Przeciwciała ochronne wykształcają się po około 30 dniach od zaszczepienia. Przeciwwskazaniem do podjęcia szczepień jest wiek do 9 miesiąca życia, ciąża, alergie oraz wiek powyżej 60 roku życia. Skutkami ubocznymi szczepienia na żółtą febrę mogą być stany zapalne nerek, wątroby i centralnego układu nerwowego (występują bardzo rzadko).

Przyczyny żółtej gorączki

Febra jest krwotoczną gorączką rozwijającą się na podłożu zakażenia wirusowego. Wirus żółtej gorączki o nazwie YFV (ang. yellow fever virus) należy do rodziny Flaviviridae. Do zakażenia dochodzi przez ukąszenie tropikalnego komara, który jest nosicielem YFV. Komary, które przenoszą wirusa, zaliczane są do rodzaju Haemagogus i Aedes. Owad może przenieść chorobę na osobę zdrową zarówno od zakażonej osoby, jak i od zakażonej małpy.

Objawy febry

W większości przypadków febra przebiega w sposób bardzo łagodny. Czasami nawet bezobjawowo. Okres inkubacji, czyli czas od ukąszenia komara będącego nosicielem YFV do pojawienia się pierwszych objawów wynosi od 3 do 6 dni. Głównymi objawami żółtej gorączki są: wysoka temperatura ciała, zmęczenie, bóle mięśni i głowy, utrata apetytu, nudności i wymioty oraz ból w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Objawy te zazwyczaj utrzymują się około 4 dni i ustępują samoistnie, a stan chorego wraca do normy.

U około 15% zakażonych objawy mogą przybrać bardziej nasilony charakter. Po około 48 godzinach od ustąpienia pierwszej gorączki pojawiają się kolejne symptomy wskazujące np. zaburzenia czynności wątroby. U pacjenta wykształca się wówczas żółtaczka oraz poważne zaburzenia układu krzepnięcia. Prowadzi to do krwawienia z przewodu pokarmowego oraz błon śluzowych. Chory może wymiotować krwią. W ciężkim przebiegu żółtej febry rozwija się niewydolność wielonarządowa (w tym głównie nerek), co ostatecznie doprowadza do zgonu.

Leczenie febry

Niestety, nie istnieje przyczynowe leczenie tej jednostki chorobowej. U chorych, u których po przyjeździe z krajów tropikalnych obserwuje się objawy żółtej febry, wdraża się leczenie objawowe. Polega ono głównie na podawaniu środków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych, a także nawadnianiu. Warto jednak mieć na uwadze, że w leczeniu żółtej gorączki nie wolno podawać niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), ponieważ mogą one wpływać negatywnie na krzepliwość krwi u pacjenta, co nasila objawy. Rokowanie w większości przypadków jest dobre. Przy łagodnym przebiegu choroby, stabilizację osiąga się już po kilku dniach od wdrożenia leczenia objawowego. Ciężki przebieg febry rokuje nieco gorzej. Zgon dotyka wówczas od 20-50% wszystkich chorych. Przebycie choroby daje odporność na całe życie.

Kraje, w których obowiązuje szczepienie przeciwko febrze to, m.in. Jemen, Gujana Francuska, Brazylia, Etiopia, Burkina Faso, Benin, Demokratyczna Republika Konga, Niger, Mali, Nigeria, Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej i Togo.