Fizjoterapia stomatologiczna – wskazania i rodzaje terapii

Fizjoterapia zwykle kojarzy się z zabiegami w obrębie pleców, barków czy kolan. Nie każdy wie, że także mięśnie szyi i głowy, w tym mięśnie żuchwy, mogą wymagać rehabilitacji. Co to jest fizjoterapia stomatologiczna i jakie są do niej wskazania? Jakie są rodzaje fizjoterapii stomatologicznej?

Czym jest fizjoterapia stomatologiczna?

Fizjoterapia stomatologiczna jest to rodzaj terapii, której celem jest przywrócenie prawidłowej ruchomości w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, a także rozluźnienie okolic narządu żucia – mięśni wewnątrz i zewnątrz ust. Najczęściej w ramach fizjoterapii stomatologicznej przeprowadza się rehabilitację stawu skroniowo-żuchwowego. Jednak fizjoterapia w stomatologii często wykracza poza obszar żuchwy, obejmując całe ciało – głowę, kręgosłup, a nawet miednicę.

Metody w fizjoterapii stomatologicznej

W fizjoterapii stomatologicznej wyróżnia się trzy metody:

• terapię manualną,
• kinesiotaping,
• fizykoterapię.

W ramach terapii manualnej stosuje się poizometryczną relaksację mięśni, czyli technikę rozciągania tkanek miękkich. Ta technika pozwala przywrócić właściwą długość i elastyczność mięśni oraz eliminuje przeciążenia stawu skroniowo-żuchwowego. W terapii manualnej stosuje się też masaż klasyczny (w tym rolowanie skóry – np. masaż żwacza i mięśni skrzydłowych przyśrodkowych i bocznych) oraz terapię punktów spustowych.

Kinesiotaping w fizjoterapii stomatologicznej polega na wykorzystaniu specjalnych taśm, które ograniczają nadmierny zakres ruchu żuchwy i obniżają napięcie mięśni. Ponadto naklejenie plastrów na skórę oddziałuje na jej receptory i niweluje ból. Z kolei fizykoterapia opiera się na stymulacji rehabilitowanych obszarów przy pomocy ciepłolecznictwa. W tym celu wykorzystuje się ciepłe okłady, promieniowanie podczerwone (lampa Solux), ultradźwięki, elektroterapię, magnetostymulację, laseroterapię. Fizykoterapia łagodzi ból, zmniejsza stan zapalny, rozluźnia mięśnie.

Jakie są wskazania medyczne do fizjoterapii stomatologicznej?

Fizjoterapia stomatologiczna zalecana jest w dysfunkcjach stawów skroniowo-żuchwowych. Do najczęstszych przyczyn powstawania tych dysfunkcji należą:

• wady zgryzu;
• ubytki uzębienia;
• wady postawy skutkujące nieprawidłowym ustawieniem szczęki;
• noszenie protez zębowych;
• przebyte zabiegi chirurgiczne lub kosmetyczne;
• urazy w okolicach twarzoczaszki, głowy i kręgosłupa;
• niektóre nawyki, jak nałogowe żucie gumy, przygryzanie policzków i warg, obgryzanie paznokci;
• stres, nerwowe zaciskanie zębów.

Dolegliwości, które mogą być wskazaniem do fizjoterapii stomatologicznej

Często pacjenci, którzy potrzebują pomocy fizjoterapeuty stomatologiczny, dowiadują się o tym późno. Dzieje się tak, ponieważ dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego dają objawy, które nie są bezpośrednio kojarzone ze szczęką. Rehabilitacji żuchwy mogą wymagać następujące dolegliwości:

• nadwrażliwość zębów;
• utrudnione otwieranie i zamykanie ust;
• trzaski i przeskoki w stawach skroniowo-żuchwowych, nadmierna ruchomość stawu;
• ograniczona ruchomość stawów skroniowo-żuchwowych („zacinanie się” stawu);
• bóle głowy, karku i szyi;
• migreny;
• ból ucha (zwłaszcza podczas jedzenia i szerokiego otwierania szczęki);
• bóle szczęki i żuchwy;
• ból zębów (gdy nie są dotknięta próchnicą);
• ból za gałką oczną;
• szumy uszne, dzwonienie w uszach;
• szczękościsk;
• zawroty głowy i mdłości;
• anomalie w obrębie żuchwy lub czaszki, m.in. nieproporcjonalna w stosunku do reszty twarzy „kwadratowa” szczęka – jeden ze skutków bruksizmu.

Przy wystąpieniu powyższych objawów warto skonsultować się zarówno z lekarzem rodzinnym, neurologiem, jak i stomatologiem. Ten ostatni może zalecić fizjoterapią stomatologiczną, która będzie wystarczająca w przypadku powyższych przypadłości.

Bruksizm jako wskazanie do fizjoterapii stomatologicznej

Jedno ze wskazań do fizjoterapii stomatologicznej, czyli bruksizm, wymaga holistycznego leczenia. Jest to nawykowe zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi, najczęściej podczas snu. Występuje zwykle pod wpływem silnego stresu. Zaburzenie może objawiać się bólem głowy, ucha, pleców, krwawieniem z dziąseł, bólem w okolicy mostka. W przypadku bruksizmu poza fizjoterapią stomatologiczną konieczne jest leczenie stomatologiczne i wsparcie psychoterapeuty.

Dlaczego fizjoterapia stomatologiczna jest potrzebna?

Niektórym osobom fizjoterapia stomatologiczna może kojarzyć się z luksusową usługą i niepotrzebnym wydatkiem. Należy jednak pamiętać, że zaburzenia w narządzie żucia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych  -od ścierania się zębów, problemów z przeżuwaniem pokarmu po zaburzenia w obrębie czaszki, a nawet wady rozwojowe twarzy.

Jak przebiega fizjoterapia stomatologiczna?

Fizjoterapia stomatologiczna poprzedzona jest konsultacją z lekarzem. Podczas pierwszej wizyty lekarz przeprowadza z pacjentem wywiad i zleca badania, które pozwolą ustalić przyczynę dolegliwości i zaplanować leczenie. Podczas sesji terapeutycznej fizjoterapeuta szczękowy stymuluje obszar stawu skroniowo-żuchwowego różnymi metodami, aby przywrócić mu prawidłową pozycję.

Autoterapia w fizjoterapii stomatologicznej

Podobnie jak w przypadku rehabilitacji całego ciała ważną częścią rehabilitacji stomatologicznej jest autoterapia. Polega ona na samodzielnym wykonywaniu w domu ćwiczeń zaleconych przez fizjoterapeutę stomatologicznego. W przypadku fizjoterapii stomatologicznej jest to automasaż, który można wykonywać palcami lub przy użyciu kauczukowej piłeczki. W okresie, kiedy pacjent korzysta z fizjoterapii stomatologicznej, powinien unikać zaciskania zębów, jedzenia dużych kęsów, żucia gumy i spożywania twardych potraw.

Źródła

1. Fizjoterapia stomatologiczna, https://www.medicover.pl/stomatologia/fizjoterapia-stomatologiczna/, dostęp 16.09.2022.
2. Kinesiology taping a SSŻ, https://podyplomie.pl/stomatologia/31549,miejsce-kinesiology-tapingu-w-fizjoterapii-stawu-skroniowo-zuchwowego?page=3, dostęp: 16.09.2022.
3. Miler, Estera, Agata, Nowak. Rehabilitacja w dysfunkcjach stawu skroniowo-żuchwowego, „Z praktyki gabinetu”, nr 70/(marzec 2016) https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/rehabilitacja-w-dysfunkcjach-stawu-skroniowo-zuchwowego, dostęp 16.09. 2022.