Fosfolipidy skuteczne w leczeniu chorób wątroby i nie tylko. To lek czy suplement?

Twoja wątroba jest stale narażona na działanie czynników, które ją uszkadzają, w tym na substancje hepatotoksyczne albo stany chorobowe. Jak możesz wpłynąć na ochronę komórek wątrobowych, ich regenerację? Czy możesz je naprawić? Jaką rolę odgrywają fosfolipidy w leczeniu chorób wątroby?

Fosfolipidy – czym są? 

Fosfolipidy to związki organiczne, będące estrami glicerolowymi kwasu cholinofosforowego i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Otrzymywane są z nasion soi i wykorzystywane w produkcji leków oraz suplementów celem leczenia schorzeń wątroby. Fosfolipidy wchłaniają się z przewodu pokarmowego w niemal 90%, a do wątroby dociera ok. 20% substancji czynnej. Reszta trafia do żółci, lecz dzięki krążeniu jelitowo-wątrobowemu, jedynie 5% zostaje wydalone z kałem.

Funkcje fosfolipidów 

Przyjmowanie preparatów z fosfolipidami skutkuje wbudowywaniem ich w błony komórkowe hepatocytów, czyli komórek wątroby. To działa na nie stabilizująco, przyspiesza regenerację, hamuje biologiczny proces utleniania lipidów. W badaniach prowadzonych na tych związkach udowodniono, że są zdolne do hamowania procesów włóknienia i stłuszczenia w wątrobie. Funkcje fosfolipidów można podzielić na dwie główne grupy – ochronne i naprawcze: 

1. Funkcje ochronne: 

• zmniejszają ilość wolnych rodników; 
• redukują stres oksydacyjny; 
• hamują procesy stłuszczenia i włóknienia wątroby; 
• stabilizują błony komórkowe hepatocytów; 
• osłabiają procesy uszkadzające komórki; 
• zmniejszają stosunek cholesterolu do fosfolipidów w żółci, przez co zwiększają rozpuszczalność cholesterolu;

2. Funkcje naprawcze: 

• stymulują odbudowę błon komórkowych; 
• wpływają korzystnie na działanie enzymów wątrobowych; 
• wspomagają eliminację tłuszczy; 
• wspomagają procesy metaboliczne w wątrobie; 
• wpływają na normalizację poziomu cholesterolu i lipoprotein w surowicy; 
• stymulują transport cholesterolu z tanek pozawątrobowych do wątroby, przyspieszając jednocześnie jego eliminację.

Kiedy stosuje się fosfolipidy?

Fosfolipidy znajdują zastosowanie w leczeniu zarówno ostrych, jak i przewlekłych chorób wątroby. Ponadto działają wspomagająco w zaburzeniach czynnościowych wątroby i dróg żółciowych. Fosfolipidy mogą być stosowane w: 

• alkoholowym uszkodzeniu wątroby; 
• niealkoholowym stłuszczeniu wątroby; 
• wirusowym ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby; 
• patologiach zwieracza Oddiego; 
• polekowych uszkodzeniach wątroby.

Bezpieczeństwo preparatów z fosfolipidami 

Pamiętaj, że nie wolno Ci stosować preparatów fosfolipidowych, jeśli masz alergię na orzeszki ziemne lub soję. Ponadto musisz sobie zdawać sprawę, że bez sensu jest stosowanie tych farmaceutyków przy jednoczesnym przyjmowaniu substancji działających uszkadzająco na wątrobę. Dlatego na pierwszym miejscu należy wymienić alkohol, który powinien być wyeliminowany z diety, kiedy chcesz poprawić funkcje wątroby. Oczywiście powinnaś skontaktować się z lekarzem i omówić z nim jednoczesne stosowanie innych leków (np. przeciwbólowych), które także mogą negatywnie wpływać na omawiany organ. 

Wpływając na funkcje komórek wątroby, fosfolipidy mogą wejść w interakcję z lekami przeciwzakrzepowymi, dlatego wskazane jest zachowanie ostrożności przy jednoczesnym stosowaniu tych preparatów. Nie powinnaś także przyjmować fosfolipoidów w okresie ciąży i karmienia piersią, ponieważ wpływ tych preparatów na płód oraz dziecko nie został wystarczająco dobrze zbadany.

Działania niepożądane fosfolipidów 

Preparaty fosfolipidowe nie kumulują się w organizmie, więc nie ma możliwości ich przedawkowania. Działania niepożądane są rzadko obserwowane. Jeśli już się pojawią, to najczęściej są to reakcje związane z nadwrażliwością w postaci wysypki, świądu czy pokrzywki. Wśród pozostałych, rzadkich objawów niepożądanych wymienia się: 

• biegunkę; 
• nudności i wymioty; 
• bóle brzucha.

Fosfolipidy – lek czy suplement? 

Aby fosfolipidy spełniły swoje funkcje, konieczny jest odpowiedni dobór preparatu – na rynku dostępne są zarówno leki, jak i suplementy. W poważnych schorzeniach wątroby warto sięgać po preparaty mające status leku. Wynika to z faktu, że suplementy nie zwykle nie mają wystarczającej ilości substancji aktywnych, by pacjent odniósł realne korzyści z ich stosowania, a także nie prowadzi się na nich tak dokładnych badań, jak ma to miejsce w przypadku leków.

Lecytyna, czyli fosfolipidy dla umysłu 

Lecytyna to szeroka grupa związków zaliczanych do fosfolipidów. Pozyskiwana jest z olejów roślinnych bądź żółtek jaj. Pełni wiele ważnych funkcji, choć głównie kojarzona jest z dobroczynnym wpływem na układ nerwowy: 

• poprawia koncentrację; 
• wspomaga procesy zapamiętywania; 
• poprawia przewodnictwo nerwowe; 
• działa ochronnie na wątrobę i drogi żółciowe; 
• obniża poziom cholesterolu; 
• wzmacnia naczynia krwionośne; 
• opóźnia procesy starzenia; 
• wspomaga regeneracje organizmu, np. w okresie potreningowym. 

Produkty na bazie lecytyny są suplementami dostępnymi bez recepty. To wyroby medyczne, stosowane głównie celem poprawy koncentracji w momentach wzmożonej pracy umysłowej. Zasadniczo przeznaczona jest dla osób dorosłych, ale nie ma udowodnionej skuteczności lecytyny u osób starszych, u których obserwuje się różnego typu procesy degeneracyjne ośrodkowego układu nerwowego, prowadzące do postępującej demencji. Lecytynę należy stosować jako suplement przy niewystarczającym dostarczeniu jej z pokarmem.

Naturalne źródła lecytyny 

Fizjologicznie nie ma konieczności suplementacji lecytyny, jednak należy sobie zdawać sprawę, że w stanach zwiększonego zapotrzebowania dostarczenie do organizmu odpowiedniej ilości tego związku może być trudne. Naturalne źródła lecytyny to głównie: 

• orzechy; 
• wątroba; 
• pełnoziarniste pieczywo; 
• soja; 
• żółtka jaj; 
• ryby; 
• nabiał; 
• awokado; 
• zielone warzywa; 
• oliwki; 
• siemię lniane. 

Bibliografia 

1. Praca zbiorowa, Niezbędne fosfolipidy (EPL), Streszczenia wybranych prac naukowych, Aventis Pharma, 2000. 
2. Parchem, K., & Bartoszek-Pączkowska, A., Fosfolipidy oraz produkty ich hydrolizy jako żywieniowe czynniki prewencyjne w chorobach cywilizacyjnych, Postępy Higieny I Medycyny Doświadczalnej 2016, 70, 1343-1361.