Ganglion – czym jest i jak się go leczy?

Ganglion, czyli torbiel galaretowata, to zmiana powstająca w wyniku stanu zapalnego, występująca najczęściej w obrębie nadgarstka u kobiet. Choć nie jest groźny, może stanowić uciążliwy defekt kosmetyczny oraz przynosić dolegliwości bólowe.

Torbiel galaretowata może pojawić się w obrębie każdego stawu. Terapia ganglionów polega na odciążeniu miejsca objętego chorobą, powstrzymaniu się od ruchu i zastosowaniu odpowiednich preparatów przeciwzapalnych. W niektórych przypadkach konieczna może być punkcja ganglionu lub leczenie chirurgiczne.

Ganglion – co to jest?

Ganglion, czyli inaczej torbiel galaretowata, to zachyłek jamy stawu lub pochewki ścięgna wypełniony płynem surowiczym bądź treścią galaretowatą. Przyczynami jego powstawania są prawdopodobnie przeciążenia związane z nadmiernym treningiem, pracą lub wykonywaniem codziennych czynności.

Gangliony tworzą się w wyniku pojawiającego się stanu zapalnego w miejscu zwiększonego drażnienia oraz zmian zwyrodnieniowych tkanki łącznej. Powstający płyn rozpycha torebkę stawową, gdzie następuje jego gromadzenie oraz gęstnienie w związku z częściową reabsorbcją.

Zmianą występującą najczęściej jest ganglion na dłoni lub grzbiecie ręki (w obrębie nadgarstka) powstający szczególnie u osób używających rąk do pracy np. przy komputerze lub przy kasie. Z największą częstością widuje się go u kobiet między 20. a 40. rokiem życia. Ganglion u dziecka występuje niezmiernie rzadko.

Rozmiary ganglionu są niewielkie, zazwyczaj ma on kształt i wielkość ziarna grochu, choć zdarzają się również kilkucentymetrowe zmiany. Nigdy nie dochodzi do przebicia skóry nad guzkiem.

W przypadku zaobserwowania zmiany i pojawienia się dolegliwości należy zgłosić się do lekarza ortopedy. Chorobę diagnozuje się na podstawie typowego obrazu klinicznego, wywiadu, badania palpacyjnego oraz USG lub rezonansu magnetycznego i należy ją różnicować z innymi chorobami, takimi jak nowotwory układu kostno-stawowego, martwica kości i stany zapalne stawów.

Objawy i miejsca występowania ganglionu

Ze względu na charakter zmiany ganglion może powstać w różnych miejscach. Objawia się jako wyczuwalne zgrubienie w okolicy stawów. Zazwyczaj nie jest bolesny i można go przesunąć bez problemu. Dolegliwości mogą pojawiać się przy ucisku lub poruszaniu stawem. Stanowi zwykle tylko defekt kosmetyczny.

Najczęstsze występowanie zmian:

• ganglion nadgarstka – najczęstsze miejsce występowania zmiany; guzek lokalizuje się zwykle na stronie grzbietowej lub powierzchniowej,
• ganglion na stopie – może utrudniać poruszanie się, a jego obecność wymaga dopasowania odpowiedniego obuwia oraz wkładek,
• ganglion na palcach.

Jednym z rzadszych miejsc występowania ganglionu jest ganglion kolana.

Ganglion – leczenie

Podstawą leczenia ganglionu jest likwidacja stanu zapalnego powstającego w obrębie stawu. Pierwszym krokiem powinno być odciążenie poprzez ograniczenie ruchu w miejscu, w którym powstaje zmiana, na przykład za pomocą temblaka, szyny lub ortezy. Zaleca się stosowanie maści na ganglion o działaniu przeciwzapalnym.

Kolejnym krokiem w leczeniu ganglionu jest jego punkcja i opróżnienie zmiany z zalegającego płynu wraz z podażą kortykosteroidów, co daje możliwość zarośnięcia i powstania wewnętrznej blizny. Zabieg ten wykonuje się w warunkach sterylnych, w znieczuleniu i pod kontrolą USG. Uważa się jednak, że zabieg nie jest do końca skuteczny.

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów lub po jego zastosowaniu następują nawroty, może być konieczne chirurgiczne usuwanie ganglionu. Podczas zabiegu zostaje wycięty fragment torebki stawowej lub ścięgnistej. Operacja ganglionu przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym z niewielkim nacięciem skóry. Po jej przeprowadzeniu staw unieruchamia się na kilka dni. Powrót do normalnej aktywności następuje po około 6 tygodniach, a w okresie pooperacyjnym wykonuje się zabiegi fizjoterapeutyczne.

Leczenie domowe ganglionu nie jest zalecane przy szerokiej dostępności sposobów, które w mało inwazyjny sposób mogą rozwiązać problem. Najlepszym sposobem na wyleczenie ganglionu jest udanie się do lekarza ortopedy i stosowanie się do sugerowanych przez niego zaleceń.

Ganglion – rehabilitacja pooperacyjna

W zapobieganiu nawrotom ganglionu po operacji konieczne jest zastosowanie fizjoterapii. Obecnie stosuje się wiele metod rehabilitacyjnych, które mają za zadanie pomóc w powrocie do zwykłej aktywności. Przede wszystkim konieczne jest odciążenie stawów. Dobrym pomysłem jest zastosowanie fizykoterapii: laseroterapii, pola magnetycznego, ultradźwięków oraz krioterapii. Warto spróbować tak zwanego kinesiotapingu, czyli elastycznych plastrów odciążających stawy oraz ścięgna. Należy pamiętać, że rehabilitacja powinna odbywać się pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.