Glistnica – drogi zakażenia, objawy, leczenie i powikłania

Glistnica to jedna z najczęściej występujących u ludzi chorób pasożytniczych. Częściej spotyka jest glistnica u dzieci niż u dorosłych, a zakażenie dotyczyć może ponad miliarda osób na całym świecie. Przyczyną glistnicy jest wypicie zakażonej wody lub nieumytych warzyw, a także spożywanie posiłków brudnymi rękami. Objawy tej robaczycy to przede wszystkim kaszel, duszności, bóle brzucha, a leczenie sprowadza się do stosowania farmakoterapii.

Co to jest glistnica?

Glistnica (askarioza) to zakażenie glistą ludzką. Choroba ta jest najczęstszą robaczycą układu pokarmowego występującą u człowieka. Choroba rozwija się po wniknięciu jaj glisty do organizmu człowieka. Jaja drogą pokarmową dostają się do jelita, a po uwolnieniu larw z jaj, przenikają one błonę śluzową jelita i docierają do krwiobiegu. Wędrówka larw w krwiobiegu trwa około 10-14 dni. Jaja wędrują przez wątrobę, pęcherzyki płucne, oskrzeliki oraz oskrzela, trafiając wreszcie do gardła, gdzie zostają połknięte. Wówczas larwy osiadają w jelitach i dojrzewają. Dojrzałe samce mają 15-35 cm długości, a samice – 20 do 50 cm długości. Glista przyczepia się do błony śluzowej jelita i żywi się resztkami pokarmowymi. Samica wydala nawet 100-200 tysięcy jaj na dobę, a wydalanie jej rozpoczyna się po około 10 tygodniach od zakażenia. Jaja wydostają się z organizmu wraz z kałem i rozprzestrzeniają się w najbliższym środowisku człowieka.

Glistnica – jak można się zarazić?

Do zarażenia glista ludzką dochodzi poprzez spożycie jaj glisty. Może do tego dojść po wypiciu niezdatnej do spożycia wody, a także nieumytych warzyw czy owoców. Czynnikiem ryzyka sprzyjającym zakażeniu glistą jest spożywanie posiłków nieumytymi rękami. Dlatego szczególnie częste jest zakażenie glistnicą u dzieci, które nie wypracowały jeszcze odpowiednich nawyków żywieniowych i mają tendencję do trzymania dłoni w okolicach ust.

Objawy glistnicy

Jeśli do organizmu człowieka dostanie się glista, objawy różnią się w zależności od etapu rozwoju zakażenia. Pierwszy etap choroby to wędrówka larwy we krwi. Wówczas mogą pojawić się takie symptomy związane z przemieszczaniem się larwy przez pęcherzyki płucne i oskrzela jak duszność, kaszel, a także odkrztuszanie podbarwionej krwią wydzieliny. Ponadto mogą pojawić się takie ogólne symptomy jak rozbicie i zmęczenie, stan podgorączkowy oraz objawy alergiczne. Gdy larwa dociera do jelita cienkiego, rozpoczyna się faza jelitowa choroby. Pasożyt bytuje w jelicie nawet przez dwa lata. Może ona przebiegać bezobjawowo lub towarzyszą jej takie objawy glistnicy jak:

• bóle brzucha,
• nudności i wymioty,
• utrata łaknienia,
• spadek masy ciała,
• skurcze jelit,
• wzdęcia,
• objawy anemii: bladość skóry, kołatanie serca, pogorszenie wyglądu włosów i paznokci, osłabienie.

Glistnica u dziecka

Glistnica występuje przede wszystkim u dzieci, gdyż są one najbardziej narażone na zakażenie. Przebieg glistnicy nie różni się u dzieci i dorosłych. Po połknięciu jaja glisty i jej dostaniu się do światła jelita, dochodzi do przeniknięcia larw do krwiobiegu i ich wędrówki przez wątrobę i płuca. Po ponownym połknięciu larwy, pasożyt dojrzewa w jelitach i bytuje tam przez wiele miesięcy. A jak objawia się glistnica u dziecka? Objawy są podobne jak u dorosłych – pojawiają się bóle brzucha, anemia, kaszel czy reakcje alergiczne.

Diagnostyka glistnicy – jak rozpoznać zakażenie?

W celu potwierdzenia zakażenia glistnicą, konieczne jest wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych. Wskazaniem do wykonania rozpoznania jest wystąpienie objawów glisty u dziecka lub dorosłego. Podstawą diagnostyki w kierunku glistnicy jest badanie kału, w którym wykazać można obecność jaj o brodawkowatym kształcie. Wykonując badanie kału należy mieć na uwadze, że jaja można wykryć dopiero po około 2-3 miesiącach od zakażenia. Badania krwi w kierunku glistnicy ma charakter niespecyficzny i polega na wykazaniu podwyższonego odsetka eozynofilów.

Na czym polega leczenie glistnicy?

W przypadku potwierdzenia zakażenia glista ludzką konieczne jest wdrożenie leczenia – także wtedy, gdy zakażenie przechodzi bezobjawowo. Leczenie glistnicy polega na stosowaniu odpowiednich leków. Podstawowym lekiem jest mebendazol, który może być stosowany w jednorazowej dawce 500 mg lub przez trzy dni w dawce 100 mg. Innym lekiem jest albendazol w dawce 400 mg jednorazowo. Ponadto w fazie wędrowania larw przez płuca można zastosować leczenie objawowe, mające na celu zredukowanie duszności. W tym celu stosowane są leki rozszerzające oskrzela oraz glikokortykosteroidy.

Powikłania glistnicy

W przebiegu glistnicy może dojść do rozwoju powikłań, które wynikają z osadzania się larwy w takich narządach jak oko, wątroba, śledziona czy mózg. Może wówczas dojść do niedrożności przewodów żółciowych czy trzustkowych, zapalenia wyrostka lub zapalenia otrzewnej, a także ropni wątroby. Ponadto może dojść do rozwoju niedrożności jelit w efekcie namnażania się pasożytów, a także przebicia ściany jelita.

Jak zapobiegać zakażeniu glistą ludzką?

W celu profilaktyki glistnicy konieczne jest utrzymywanie odpowiedniej higieny podczas spożywania posiłków. Wskazane jest częste mycie rąk, dokładne mycie owoców i warzyw oraz picie wyłącznie wody zdatnej do spożycia.

Bibliografia:

1. Scott M., Ascaris lumbricoides : A Review of Its Epidemiology and Relationship to Other Infections; Ann Nestle, 2008