Czy obecność glukozy w moczu jest powodem do niepokoju? 

Glukoza nie powinna być obecna w moczu u zdrowej osoby. Wyjątek stanowi prawidłowo przebiegająca ciąża, gdy glikozuria jest stanem fizjologicznym u 5-15 proc. pacjentek. W każdym innym wypadku świadczy najczęściej o cukrzycy, która wymaga leczenia. Skąd się bierze glukoza w moczu? Jak zbadać poziom glukozy w moczu?

Skąd się bierze glukoza w moczu? 

Czy wiesz, że w celu zbadania wpływu trzustki na gospodarkę glukozą w organizmie Oscar Minkowski i Joseph von Mering wycięli w 1889 r. organ zdrowym psom? Choć trudno zaakceptować dziś to badanie w kategoriach etycznych, to z całą pewnością jego wyniki dostarczyły wielu cennych informacji na temat funkcjonowania organizmu. Okazało się bowiem, że na moczu poddanych zabiegowi psów już po kilku dniach od operacji siadały roje much. Wszystko przez glukozę zawartą w wydalinie. Dalsze losy zwierząt nie były optymistyczne – zmarły w ciągu trzech tygodni na skutek ketozy i śpiączki cukrzycowej. 

Z czego wynikała obecność glukozy w moczu psów? Poziom glukozy reguluje insulina wydzielana przez trzustkę (a dokładniej komórki beta trzustki). Gdy tylko coś zjesz – we krwi wzrasta poziom glukozy. Jest ona transportowana do trzustki, gdzie zostaje przetworzona do ATP, będącego nośnikiem energii. To natomiast doprowadza do uwolnienia insuliny. Rolą insuliny jest m.in. pobudzanie tkanek do dalszego wychwytu glukozy, pobudzanie procesu przekształcania glukozy w glikogen (magazyn energii) i odkładanie glikogenu w mięśniach oraz wątrobie. 

Jak już pewnie się domyślasz, zaburzenia wydzielania insuliny i wady trzustki (oraz jej usunięcie, jak w przypadku eksperymentu z psami) skutkuje wzrostem poziomu glukozy we krwi. W prawidłowo funkcjonującym organizmie jest ona filtrowana przez nerki i wchłaniania zwrotnie. Jeśli jednak poziom glukozy jest bardzo wysoki, wówczas zacznie być przez nie wydalana i pojawi się w moczu.

Jaka jest norma glukozy w moczu? 

Tylko brak glukozy w moczu jest stanem prawidłowym. W wyniku analizy laboratoryjnej badania ogólnego próbki moczu powinna zostać oznaczona jako „nieobecna”. Jeśli stanie się inaczej – mowa jest o glikozurii. Wymaga ona konsultacji z lekarzem rodzinnym albo urologiem, ponieważ zbagatelizowana może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.  

Najczęściej obecność glukozy w moczu jest konsekwencją cukrzycy. Poza tym może wynikać z niedoczynności przysadki mózgowej, schorzeń w obrębie trzustki oraz stosowania niektórych leków. Zawsze, gdy stężenie glukozy w organizmie przekroczy próg nerkowy, czyli około 10 mmol/L (180mg/dl), przestaje być ona wchłaniana zwrotnie i zaczyna być wydalana wraz z moczem. 

Jeśli wyniki analizy laboratoryjnej wykażą wysoką lub podwyższoną glukozę w moczu, wówczas z całą pewnością również we krwi jej poziom będzie przekroczony. Mimo tego lekarz zaleci ci pobranie i wykonanie analizy próbki krwi żylnej w laboratorium. Tylko w ten sposób zyska lepszy wgląd w kondycję zdrowotną twojego organizmu i tym samym będzie mógł wdrożyć odpowiednie leczenie.

Czy glukoza w moczu w ciąży to poważny problem? 

Ciąża rządzi się swoimi prawami. To, co u kobiety poza tym okresem świadczy o poważnym zaburzeniu, w okresie trzech trymestrów może nie być powodem do niepokoju. Nie inaczej jest z glukozą w moczu. W ciąży aż dwukrotnie zwiększa się pojemność pęcherza moczowego (w III trymestrze nawet do 1000 ml), a łączna pojemność kielichów, miedniczek i moczowodów wzrasta z 5-10 ml do 50 ml.  

Wpływa to na funkcjonowanie nerek, mocno w tym czasie obciążonych (filtracja kłębuszkowa zwiększa się do 150-200 ml/min). Zmienia się też przesączanie w cewkach nerkowych. Właśnie dlatego w prawidłowo przebiegającej ciąży (bez podwyższonej glukozy we krwi) glikozuria jest uznawana za stan fizjologiczny. 

Takie zmiany obserwowane są u 5-15 proc. pacjentek. Zatem glukoza w moczu w 3 trymestrze ciąży, gdy obciążenie organizmu jest największe, nie zawsze musi świadczyć o patologii. Ilość wydanej glukozy może w tym czasie wahać się od 1 g do 10 g na dobę! Ale pamiętaj, że mimo iż łagodna glikozuria jest w ciąży stanem fizjologicznym, to wymaga stałej kontroli. Jeśli będzie się utrzymywać – konieczna jest dalsza diagnostyka.

Jak zbadać poziom glukozy w moczu? 

Aby sprawdzić poziom glukozy w moczu, wystarczy analiza laboratoryjna jego próbki. Żeby jednak materiał nadawał się do badania, konieczne jest jego właściwe pobranie. Mocz pobierz rano, tuż po przebudzeniu. Najpierw umyj dokładnie narządy płciowe. Możesz wykorzystać do tego szare mydło o właściwościach antyseptycznych albo płyn do higieny intymnej. Osusz skórę czystym ręcznikiem papierowym. 

Nie wypróżniaj się od razu do pojemnika! Próbka powinna być pobrana ze środkowego strumienia, ponieważ w początkowej mogą znajdować się bakterie zasiedlające cewkę moczową. Zacznij więc wypróżniać się do toalety i po upływie 1-2 sekund skieruj pod strumień sterylny pojemnik, nie przerywając mikcji. Gdy pojemnik będzie zawierał 50-100 ml płynu (minimum połowa objętości), możesz go odstawić i zakręcić, a resztę moczu oddać do toalety. W ciąży, gdy brzuch ma już spore rozmiary, wszystkie te czynności łatwiej jest wykonać pod prysznicem.  

Pojemnik z moczem zawieź do laboratorium tak szybko, jak to możliwe. Jeśli planujesz udać się do niego dopiero za kilka godzin, wstaw próbkę do lodówki. To jej nie zniszczy, wręcz przeciwnie. Dzięki temu zapobiegniesz namnażaniu się bakterii, które mogłyby zafałszować wynik analizy. 

Bibliografia: 

1. http://wet.uwm.edu.pl/pdf/insulina-fascynujaca-historia-jej-odkrycia/ [dostęp 22.07.2023]. 
2. Lichodziejewska-Niemierko M., Kicińska A., Rutkowski B., Wpływ ciąży na funkcję i strukturę nerek, Forum Nefrologiczne 2009, t. 2, nr 4, s. 250-253. 
3. Marchwińska A., Ocena udziału receptora wapniowego w mechanizmach pośredniczących w sekrecji insuliny u szczura – rozprawa doktorska, Katedrze i Zakładzie Patofizjologii Farmaceutycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Gdańsk 2020.