„Gorączka jest korzystna”. Lekarz wyjaśnia, co dzieje się w organizmie przy podwyższonej temperaturze

Gorączka jest reakcją obronną organizmu i pomaga zwalczyć infekcję. Jak zaznacza lekarz Dawid Ciemiega, gorączka jest korzystna. Kiedy możemy o niej mówić i co dzieje się w organizmie przy podwyższonej temperaturze? Specjalista wyjaśnia na swoim profilu na Facebooku. 

Gorączka jest potrzebna

Gorączka jest niezwykłą zdolnością organizmu niezbędną do przetrwania, ponieważ chroni nas przed rozwojem infekcji. Co ciekawe, ta funkcja naszego organizmu utrzymała się w procesie ewolucji człowieka, a w przyrodzie występuje od przynajmniej 600 milionów lat – tyle mają najstarsze żyjące do dziś gatunki, u których możliwe jest podwyższenie temperatury ciała.

Po co nam gorączka? Przede wszystkim pobudzany jest wówczas układ odpornościowy. Gorączka jednak nie powstaje jedynie w wyniku infekcji. Czym jeszcze może być spowodowana?

Gorączka jest reakcja obronną, ale powodują ją nie tylko infekcja, może ona powstawać w wyniku zadziałania alergenów lub procesu zapalnego. Ten może być efektem urazu, ale stan zapalny może wywołać też reakcja autoimmunologiczna – wyjaśnia lek. Dawid Ciemięga.

Specjalista w swoim wpisie tłumaczy, co powoduje, że organizm w trakcie gorączki lepiej radzi sobie z infekcją.

Przy wyższej temperaturze lepiej funkcjonuje nasz układ immunologiczny, zwiększa się liczba leukocytów i działają one efektywniej, bo produkują różne cząsteczki pomagające zwalczać zarazki, są to m.in. białka szoku cieplnego, które hamują replikacje wirusów. Więc gorączka może spowalniać replikacje niektórych wirusów, np. grypy – dodaje.

Kiedy można mówić o gorączce?

Standardowa temperatura ciała człowieka wynosi 36,6 stopni. O stanie przedgorączkowym większość osób mówi, kiedy ta podwyższy się do 37 stopni. O gorączce, kiedy przekroczy temperaturę 38 stopni. Lekarz tłumaczy jednak, że nie są to do końca dobre wytyczne.

Kiedy jest gorączka, a kiedy jest normalna temperatura ?

To często sprawia pacjentom problem, ponieważ przywykliśmy do wartości 36,6 stopni jako do prawidłowej temperatury naszego ciała, ale tak wcale nie jest.

Po pierwsze – nie istnieje jedna uniwersalna prawidłowa temperatura, jest to zakres prawidłowych wartości od 36,5 do 37,5 stopni Celsjusza, choć pewne odchylenia od tego występują w zależności od źródła, na jakie się powołamy.

Po drugie – istnieją dobowe wahania temperatury, a każdy może mieć ją nieco inną, dlatego nie można stwierdzić, że jedna wartość jest właśnie tą prawidłową dla każdego.

Przyjmuje się, że gorączka to stan od wartości 38 stopni C, choć również można spotkać się z tym, że to jest to troszkę wyższy pułap – 38,5 stopni C – wyjaśnia Ciemięga.

Najniższą temperaturę ciała bowiem możemy zaobserwować w fazie snu – REM. Najwyższa natomiast występuje wieczorem. W ciągu dnia temperatura naszego ciała może wahać się o 1 stopień Celsjusza. U kobiet zależne jest to także od fazy cyklu miesiączkowego.

Co dzieje się w organizmie podczas gorączki?

Zastanawiałaś się kiedyś, co takiego dzieje się w organizmie, że podwyższa on temperaturę? Większość z nas nie zna dokładnego mechanizmu działania gorączki. Ekspert postanowił to wytłumaczyć.

Miejscem, które reguluje naszą temperaturę, jest część mózgu zwana podwzgórzem, jest to termostat naszego organizmu. Podwzgórze znajduje się pod wzgórzem, no to jest genialne! Ale taka prawda.W czasie gorączki dochodzi w nim do przestawienia tzw. set pointu, a powodują to substancje, które określa się jako pirogeny. Mają one zdolność do pobudzenia podwzgórza w taki sposób, że uruchamia ono w naszym ciele mechanizmy, poprzez które wzrasta nasza temperatura.

Głównym źródłem ciepła naszego ciała są organy wewnętrzne, w czasie gorączki kurczą się małe naczynia blisko skóry po to, aby więcej krwi płynęło głębiej, dlatego w czasie gorączki częstym zjawiskiem u dzieci są chłodne rączki i stopy. Inne mechanizmy produkcji ciepła, to drżenie mięśni (mamy dreszcze) i termogeneza w tkance tłuszczowej, gdzie spalane są tłuszcze. Nie jest to sposób na chudnięcie, bo dotyczy głównie brunatnej tkanki tłuszczowej, która występuje u dzieci, a z wiekiem zanika – opisuje Ciemięga.

Leki a gorączka

W jaki sposób działają więc leki na gorączkę?

Kiedy pirogeny aktywują podwzgórze, czyli nasz termostat, dochodzi tam do syntezy cząsteczki, która nazywa się PGE2 i jest kluczowym elementem tego całego mechanizmu powstawania gorączki.

Leki przeciwgorączkowe takie jak paracetamol i ibuprofen, działają w taki sposób, że hamują powstawanie PGE2 i przestawiają nasz termostat do prawidłowego poziomu – gorączka spada – tłumaczy lekarz.

Ciemięga wyjaśnia także, że kiedy nie mamy gorączki i zażyjemy leki przeciwgorączkowe, temperatura naszego ciała nie spadnie poniżej 36,6 stopni. Wynika to z tego, że leki działają w ten sposób, że jedynie hamują PGE2, które odpowiedzialne są za podnoszenie temperatury. Leki przeciwgorączkowe nie działają więc na zasadzie obniżenia temperatury ciała.

Czy gorączka powyżej 40 stopni jest możliwa?

Specjalista zaznacza także, że nasz organizm blokuje podwyższenie temperatury powyżej 40 stopni. Inaczej to wygląda jednak u dzieci, których mechanizmy termoregulacji nie są tak wydajne jak u dorosłych. Z tego powodu u najmłodszych może dojść do pojawienia się gorączki wyższej niż 40 stopni. Ważne jest, aby w takim przypadku nie próbować na własną rękę obniżać temperatury.

Jak wiadomo, istnieją różne sposoby zbijania gorączki, wiele ciekawych można przeczytać w internecie, szczególnie dotyczących dzieci – wsadzanie plastrów cebuli do skarpetek, gorąca kąpiel – no bo logika level hard, nacieranie dzieci spirytusem, smalcem itd. – wymienia ekspert.

Ciemięga zaznacza, że jedynym prawidłowym działaniem w tej sytuacji jest telefon na pogotowie, ponieważ u dzieci z tak wysoką temperaturą mogą pojawić się niebezpieczne drgawki gorączkowe.

Dawid Ciemięga

Lek. Dawid Ciemięga jest pediatrą pracującym w Centrum Medycznego Paprocany w Tychach. Jest też pierwszym w Polsce lekarzem, który pozwał antyszczepionkowców. Ciemięga znany jest ze swoich merytorycznie napisanych postów, które nie tylko wywołują uśmiech na twarzy, ale i zmuszają do zastanowienia się nad problemem.