Gościec stawowy – przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Gościec to choroba nazywana też „reumatoidalnym zapaleniem stawów” lub „gośćcem przewlekłym postępującym”. Atakuje ona różne układy i bardzo istotne jest, aby jak najszybciej podjąć jej leczenie. Jej charakterystycznym symptomem są symetryczne bóle i obrzęki stawów, z czasem dochodzi też do sztywnienia oraz ograniczenia ich ruchomości. Do dziś nieznane są bezpośrednie przyczyny choroby.

Co to jest gościec stawowy?

Gościec stawowy to najczęściej występująca choroba autoimmunologiczna. Związana jest z niewłaściwym funkcjonowaniem układu odpornościowego. W większości przypadków dotyka kobiety pomiędzy 20. a 50. rokiem życia. Występuje jednak również u mężczyzn, a prawdopodobieństwo jej pojawienia się wzrasta u nich wraz z wiekiem. Jej leczenie jest bardzo trudne. Zmiany na początku dotyczą jedynie narządów ruchu, z czasem jednak obejmują inne narządy wewnętrzne.

Gościec – przyczyny

Dokładne przyczyny gośćca stawowego nie są znane. Wiadomo jedynie, że układ odpornościowy atakuje własne tkanki, których nie rozpoznaje jako swoich, co z kolei prowadzi do stanów zapalnych. Istnieją jednak czynniki, które sprzyjają powstawaniu tej choroby. Są to:

• czynniki genetyczne,
• przeciążenia statyczno-dynamiczne narządu ruchu,
• często pojawiające się infekcje wirusowe lub bakteryjne,
• choroby (łuszczycowe zapalenie stawów, toczeń, dna moczanowa),
• niewłaściwa długość kości,
• nieodpowiedni kształt kości,
• przebywanie w wilgotnym i chłodnym klimacie przez dłuższy czas,
• palenie tytoniu,
• płeć żeńska,
• stresujący tryb życia.

Gościec –  objawy

Pierwsze objawy gośćca stawowego to:

• bóle stawów podczas ucisku,
• obrzęki stawów i tkanek okołostawowych,
• zmęczenie,
• brak apetytu,
• gorączka i podwyższona temperatura ciała,
• spadek masy ciała.

Zdarza się, że choroba rozpoczyna się w nietypowy sposób, np. poprzez zapalenie jednego stawu bądź krótkotrwałe, napadowe i często wędrujące zapalenie stawów – jest to tzw. gościec palindromiczny.

Z czasem widoczne są również następujące symptomy:

• bóle i obrzęki stawów rąk i stóp (występują one symetrycznie),
• poranna sztywność (utrzymuje się zwykle przez co najmniej 60 minut),
• tkliwość stawów na dotyk i ucisk,
• zaburzenia mowy,
• problemy z równowagą,
• sztywność i osłabienie mięśni,
• zanik mięśni,
• bóle karku,
• mrowienie palców,
• trudności z zaciskaniem dłoni w pięść,
• ograniczenie ruchomości stawów,
• problemy z prostowaniem palców,
• nadmierna potliwość,
• pogorszenie nastroju.

Oprócz ataku na stawy, choroba ta związana jest z: guzkami reumatoidalnymi (np. na potylicy czy ścięgnie Achillesa), zanikami mięśni, zapaleniem naczyń, negatywnym wpływem na płuca i serce, neuropatiami, problemem z oczami i nerkami oraz osteoporozą. Charakterystyczne dla gośćca są okresy zaostrzeń, przeplatające się z okresami remisji. Przykładowo, po zajściu w ciążę choroba często się wycisza, jednak po urodzeniu dziecka – ponownie się zaostrza.

Leczenie gośćca stawowego

Jak leczyć gościec stawowy? Stosuje się tu głównie leczenie objawowe – nie ma w tym momencie leku, który całkowicie wyeliminowałby ten problem. Aby dobrać odpowiedni sposób leczenia, stosuje się klasyfikację punktową. Często zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki biologiczne oraz glikokortykosteroidy. W niektórych przypadkach potrzebna jest również rehabilitacja i fizjoterapia, a także opieka pielęgniarska. Na bardzo zaawansowanym etapie choroby konieczne może być leczenie operacyjne.

Gościec stawowy – dieta

Dieta jest bardzo istotna przy reumatoidalnym zapaleniu stawów. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na:

• warzywa i owoce – chore osoby powinny zjadać każdego dnia 300-500 gram owoców oraz 500-700 gram warzyw, dzięki licznym antyoksydantom (polifenolom i karotenoidom), witaminom oraz składnikom mineralnym mają one działanie przeciwzapalne,
• produkty pełnoziarniste – chodzi tu np. o płatki zbożowe, kasze, ryż oraz razowe pieczywo; są one bogate w błonnik i wiele badań wskazuje na to, że są także w stanie redukować markery stanu zapalnego we krwi,
• nasiona roślin strączkowych – zawierają one sole mineralne, błonnik oraz antyoksydanty, które mają właściwości przeciwzapalne,
• tłuste ryby morskie – np. tuńczyk, makrela, łosoś, śledź, sardynki, dostarczają one organizmowi kwasów omega-3, które mają właściwości przeciwzapalne, minimalizują ból i obrzęk stawów, sprawiają, że poranna sztywność trwa mniej niż godzinę, zmniejszają również aktywność gośćca, ważne jednak, aby spożywać je przynajmniej 2 razy w tygodniu i odpowiednio je suplementować – w ten sposób można skutecznie zahamować postęp choroby.

W diecie osób z gośćcem stawowym powinny znaleźć się również: oliwa z oliwek, zielona herbata, kolendra, kurkuma, cynamon, imbir, ciemne owoce, natka pietruszki, bromelaina z ananasa.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3766928/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5920070/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6422329/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK384455/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441999/