Gradówka – przyczyny, objawy oraz leczenie przewlekłego stanu zapalnego gruczołów Meiboma

Chorobą pierwotną gruczołów powiekowych lub powikłaniem jęczmienia jest niebolesny guzek powieki zwany gradówką. Nawet jeśli gradówka nie powoduje żadnych dolegliwości, stanowi defekt kosmetyczny wymagający korekty.

Przyczyny gradówki

Mechanizm powstania gradówki opiera się na przechodzeniu do wnętrza tarczki wydzieliny łojowej gromadzącej się w powiece na skutek zablokowania ujścia gruczołów, co wtórnie prowadzi do powstania przewlekłego procesu zapalnego.

Gradówka u dziecka występuje rzadziej niż u dorosłych. Wytłumaczyć to można prawdopodobnie zwiększonym stężeniem męskich hormonów płciowych i problemami z gruczołami łojowymi, które mają tendencję do blokowania się. Czynniki ryzyka rozwoju gradówki na oku to trądzik różowaty i łojotokowe zapalenie skóry.

Objawy gradówki

Gradówka objawia się niebolesnym guzkiem, który zniekształca powiekę. Znajduje się na lub pod powieką, zazwyczaj jest niewielki. Duże zmiany uciskają czasem na rogówkę.

Okulista podczas badania gradówki na powiece zaobserwować może obrzęk, zaczerwienienie, prześwitujące zatkane ujście gruczołu. Zdarza się, że guz nie jest widoczny gołym okiem, da się go jednak wyczuć podczas badania.

Dodatkowo występujące objawy w postaci gorączki oraz powiększonych węzłów chłonnych mogą świadczyć o chorobie ogólnej – zapaleniu tkanek oczodołu.

Jak leczyć gradówkę?

Z każdą zmianą zaobserwowaną w okolicy oczu, która nie znika przez 2–3 dni, należy zgłosić się do okulisty. Leczenie domowe gradówki zwykle jest nieskuteczne, zmiana bardzo rzadko ustępuje samoistnie.

Popularnym sposobem leczenia gradówki jest zabieg chirurgiczny. Na operację kieruje się pacjenta, który nie reaguje na leczenie zachowawcze jęczmienia (kiedy objawy nie ustąpią po 3-4 tygodniach). Polega on na wyłyżeczkowaniu zmiany. Zabieg rozpoczyna się od otwarcia gradówki na powiece od strony tarczki. Następnie usuwa się za pomocą specjalnych narzędzi wnętrze zmiany wraz z włóknistą torebką. Procedura trwa krótko, odbywa się przy znieczuleniu miejscowym i wykonywana jest w trybie dziennym (bez konieczności pozostawania w szpitalu na noc).

Inne możliwości lecznicze pozwalają na zastosowanie zastrzyków z glikokortykosteroidów, co wiąże się jednak z działaniami niepożądanymi – zanikiem skóry w miejscu wstrzyknięcia.

W profilaktyce gradówki stosuje się ciepłe okłady na powiekę 3–4 razy na dobę na 10–15 minut. Zaleca się też wykonywanie masażu powieki w celu odblokowania gruczołów. Leki na gradówkę to antybiotyki w maści nakładane miejscowo na zmianę i na brzegi powiek, gdy pojawia się bolesność oraz gdy istnieje wysokie prawdopodobieństwo zapalenia. W przypadku wystąpienia wtórnego zakażenia bakteryjnego konieczna może być także antybiotykoterapia doustna.

Trwale nawracająca gradówka na powiece powinna być poddana badaniu histopatologicznemu, szczególnie gdy gradówka po leczeniu pojawia się w tym samym miejscu. Taką zmianę należy różnicować z rzadkim rakiem gruczołów Meiboma lub rakiem kolczystokomórkowym powieki.

W przypadku wystąpienia objawów alarmujących, takich jak: gorączka, obrzęk oka, zaburzenia powieki, wypadanie rzęs, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych należy niezwłocznie zgłosić się do okulisty.

Gradówka a jęczmień

Pacjenci mają często problem z odróżnieniem gradówki od jęczmienia. Jęczmień to jałowe zapalenie gruczołów lub mieszków włosowych powieki. Może doprowadzić do rozwoju gradówki, szczególnie w przypadku zaniechania leczenia i prawidłowej higieny oczu.