Gronkowiec złocisty – przyczyny i objawy zakażenia. Jak wygląda leczenie?

Gronkowiec złocisty, ze względu na jego odporność na antybiotyki, należy do bakterii wyjątkowo trudnych do zwalczenia. Większość z nas nie ma świadomości, że może być bezobjawowymi nosicielami gronkowca – szacuje się, że problem ten może dotyczyć nawet 40 proc. populacji. Jak można się zarazić? Jak rozpoznać symptomy? I czy zakażenie gronkowcem złocistym jest wyleczalne?

Co to jest gronkowiec złocisty?

Gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) to patogen bakteryjny wywołujący wiele chorób. Jest niebezpieczny dla człowieka, gdyż  jest wytrzymały na wysokie temperatury i wielu przypadkach odporny na antybiotyki (ma zdolność tworzenia swego rodzaju warstwy ochronnej, uniemożliwiającej przenikanie środków przeciwdrobnoustrojowych). Nie ma na niego szczepionki.

Dotychczas naukowcy opisali aż 32 gatunki gronkowców, z czego połowa wyizolowana została od ludzi. Szacuje się, że nawet 40 proc. populacji jest nosicielami gronkowca, przy czym nie u każdego dojdzie do powstawania objawów.

Przyczyny zakażenia gronkowcem złocistym

Gronkowiec złocisty jest zaraźliwy, a przebieg zakażenia bardzo dynamiczny. Bakteria w bardzo prosty i szybki sposób rozprzestrzenia się na osobę zdrową drogą kropelkową lub poprzez kontakt -przyczyną zakażenia mogą  być uszkodzenia skóry i zranienia, ale też kontakty płciowe (gronkowiec złocisty może zagnieździć się w pochwie). Do infekcji może dojść również poprzez zjedzenie zakażonych pokarmów czy wypicie płynów.

Bakteria najczęściej lokalizuje się w przedsionku nosa, okolicach szczęk, skórze tuż w pobliżu mieszków włosowych oraz okolicach odbytu.

Objawy zakażenia gronkowcem złocistym

Zakażenie gronkowcem złocistym może wywołać szereg infekcji dróg oddechowych, problemów dermatologicznych, zakażeń ropnych narządowych i poważnych stanów zapalnych:

• płuc,
• opon mózgowo-rdzeniowych,
• żył,
• mięśnia sercowego.

Objawy gronkowca złocistego pojawiają się przede wszystkim na skórze i błonach śluzowych, a zależą od zaatakowanego obszaru:

• Gronkowiec złocisty w gardle może nie dawać swoistych objawów, jednakże często towarzyszy mu gorączka, wymioty oraz obniżone ciśnienie tętnicze krwi.
• Gronkowiec złocisty w nosie może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych zatok przynosowych lub tworzenia się polipów.
• Gronkowiec złocisty na skórze wywołuje choroby skóry, w tym ropne guzki (czyraki), jęczmienie, trądzik oraz pęcherze.
• Gronkowiec złocisty na twarzy oraz pozostałych częściach ciała powoduje swędzenie zmian, a niekiedy i ból. Rozdrapywanie zmian ropnych może doprowadzić do rozprzestrzenienia się nieestetycznych wykwitów, a nawet do powstania blizn.

Bakteria często atakuje układ oddechowy człowieka z osłabioną odpornością. Ma to miejsce zazwyczaj przy przedłużających się przeziębieniach lub grypie. Dlatego jeśli objawy grypopodobne przedłużają się, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem w celu wykonania bardziej szczegółowych badań. Im szybciej wykryjesz przyczynę choroby, tym większa szansa na jej skuteczne wyleczenie.

Nieleczona infekcja może prowadzić do powikłań takich jak: zapalenia ucha, migdałków, tchawicy oraz oskrzeli. W skrajnych przypadkach zakażenie gronkowcem złocistym może doprowadzić do sepsy.

Wstrząs toksyczny wywołany toksynami gronkowca złocistego

Gronkowiec złocisty jest groźny dla człowieka dlatego, że wytwarza wiele toksyn – jedną z nich jest gronkowcowa toksyna wstrząsu toksycznego, która może wywołać niebezpieczny dla życia wstrząs toksyczny. Jeszcze do nie dawna wiązano go głównie z kobietami stosującymi tampony w trakcie miesiączki. Dziś wiadomo już, że taki wstrząs może on występować w każdej grupie wiekowej, także u mężczyzn. Jego główne objawy to:

• wysoka temperatura,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• bóle mięśni,
• wysypka,
• biegunka,
• wymioty.

Gronkowiec złocisty – diagnoza i leczenie

Do jakiego lekarza specjalisty się udać w przypadku podejrzenia zakażenia gronkowcem złocistym? To będzie zależało od miejsca infekcji – jeśli bakteria zaatakuje np. drogi oddechowe, zatoki czy ucho – wówczas pomoże laryngolog. Jeżeli pojawi się miejscowe zakażenie w postaci liszajca, zapalenia mieszków włosowych, czyraków czy ropni, wtedy należy zgłosić się do dermatologa.

Podejrzenie zakażenia gronkowcem złocistym weryfikuje się za pomocą badań moczu lub krwi. Często do analizy oddaje się także próbkę tkanki bądź wydzielinę z gardła lub nosa. Materiał biologiczny zostaje poddany testowi na posiew bakterii. Na podstawie wyników i diagnozy lekarz dobiera odpowiedni rodzaj leczenia gronkowca złocistego. W tym celu stosuje się antybiotykoterapię.

Nie jest to niestety proste, poneważ szczepy gronkowca wytwarzają związek o nazwie penicylinaza, który sprawia, że bakterie stają się odporne na penicylinę. To czy gronkowiec jest wyleczalny w krótkim czasie, zależy także od tego, czy dany szczep jest metycylinooporny. Na przykład MRSA to oporne na metycylinę szczepy gronkowca, będące częstą przyczyną zakażeń wewnątrzszpitalnych. Z kolei MSSA to szczep gronkowca złocistego, który jest wrażliwy na metycylinę, ale wytwarza penicylinazę i dlatego jest oporny na penicyliny naturalne.

Jak skutecznie leczyć gronkowca złocistego? Wszystko uzależnione jest od rodzaju szczepu powodującego zakażenie. Na tej podstawie tworzone są antybiotyki indywidualnie dobrane do przypadku.

Leczenie naturalne gronkowca złocistego jako takie nie istnieje, wszystkie domowe sposoby leczenia zakażeń bakteryjnych mogą być jedynie wsparciem dla leczenia farmakologicznego. Jednakże metody naturalne mogą okazać się pomocne w podnoszeniu odporności organizmu, co zmniejszy ryzyko zakażenia.

Gronkowiec złocisty u dzieci i kobiet w ciąży

Każde zakażenie gronkowcem złocistym stanowi co prawda niewielkie zagrożenie dla kobiet spodziewających się dziecka, jednakże ciężarne, u których stwierdzono obecność tej bakterii, muszą znajdować się pod stałą opieką lekarza.

Małe dzieci zakażone gronkowcem złocistym często mają problemy z zapaleniem spojówek oraz zatruciami pokarmowymi. U nieco starszych dzieci obserwuje się zazwyczaj objawy skórne, w tym najpowszechniej zapalenie mieszków włosowych. Powikłania nie są częste, pod warunkiem, że kontroluje się przebieg choroby i podejmie odpowiednie leczenie.

Nie wolno leczyć gronkowca na własną rękę antybiotykami, które zalegają w domowych apteczkach. Aby terapia była skuteczna, decyzję o doborze antybiotyku i jego dawce musi podjąć lekarz na podstawie wyników badań mikrobiologicznych.

Gronkowiec złocisty – profilaktyka

Ponieważ główne przyczyny zakażenia  gronkowcem złocistym to słaba odporność, profilaktyka powinna opierać się na wzmacnianiu układu immunologicznego, co jest rozumiane przez:

• przyjmowanie preparatów podnoszących odporność,
• stosowanie zdrowej, obfitującej w warzywa i owoce, diety,
• unikanie używek,
• leczenie do samego końca wszelkich dolegliwości przeziębień czy grypy,
• odpoczynek,
• wysypianie się.