Gruczolakorak, czyli nowotwór złośliwy tkanki nabłonkowej gruczołów

Gruczolakorak to nowotwór złośliwy, którego objawy zależą bezpośrednio od lokalizacji, w której występuje. Do dziś nie znamy jego bezpośrednich przyczyn, choć wiadomo, że istnieje szereg czynników sprzyjających jego występowaniu. Otyłość, palenie papierosów, zaburzenia hormonalne… To tylko kilka bodźców, które należy wymienić. Co jeszcze warto wiedzieć o gruczolakoraku? Jakie struktury atakuje i jakie są jego objawy? 

Czym jest gruczolakorak? 

Gruczolakorak to nowotwór złośliwy, który może wykształcić się wszędzie tam, gdzie występuje nabłonek gruczołowy. Oznacza to zatem, że pojawia się w różnych gruczołach. Kiedy rośnie, imituje tworzenie się prawidłowych struktur gruczołowych. W większości przypadków atakuje błony śluzowe narządów, w tym m.in. narządów rodnych czy układu pokarmowego. Czasem zastępuje również dojrzałą tkankę w wyniku metaplazji. Gruczolakorak potrafi też rozwinąć się z nowotworów łagodnych, zwanych gruczolakami. Jakie jego rodzaje można wymienić? 

Gruczolakorak jajnika 

Gruczolakorak jajnika to nowotwór tkanki gruczołowej jajnika. Obejmuje on jedynie 3 proc. wszystkich przypadków nabłonkowego raka jajnika. Jeśli chodzi o objawy tej choroby, warto zaznaczyć, że w pierwszym etapie przebiega bezobjawowo. Późnej można zaobserwować takie symptomy jak: 

• bóle w podbrzuszu, 
• zbyt częste oddawanie moczu (na skutek ucisku), 
• wzdęty brzuch, 
• nieregularne miesiączki, 
• wczesne uczucie sytości.

Gruczolakorak odbytu 

Gruczolakorak odbytu to nowotwór, który występuje głównie na obszarze odbytnicy. Może jednak naciekać na kanał odbytu. Pojawia się rzadko, obejmuje zaledwie 10 proc. nowotworów odbytu i choruje na niego mniej niż 0,2 na 100 000 osób. Rozpoczyna się w komórkach gruczołowych, które wytwarzają śluz pomagający płynnie przechodzić stolcom przez odbyt. 

Gruczolakorak żołądka 

Gruczolakorak żołądka to nowotwór, który rozwija się w gruczołach żołądkowych. Obejmuje on prawie 100 proc. nowotworów złośliwych żołądka. Kiedy następuje postęp choroby, komórki nowotworowe zaczynają się namnażać i naciekać najpierw na ściany żołądka, a później także na dwunastnicę, przełyk, trzustkę oraz wątrobę. 

W Polsce coraz mniej osób zmaga się z tą chorobą, niestety jednak często zostaje ona zdiagnozowana na zbyt późnym, zaawansowanym etapie. Najczęściej rozpoznaje się ją przy pomocy gastroskopii. Oprócz tego, w diagnostyce pobiera się wycinki tkanek do badania histopatologicznego. Najważniejsze objawy gruczolakoraka żołądka to: 

• wymioty (fusowate lub krwiste), 
• mdłości, 
• spadek masy ciała, 
• smoliste stolce, 
• nadkwasota, 
• niestrawność, 
• wczesne uczucie sytości, 
• problemy z przełykaniem, 
• brak apetytu, 
• bóle w nadbrzuszu. 

Największe szanse na wyzdrowienie mają te osoby, u których da się wyciąć nowotwór w całości. 

Gruczolakorak jelita cienkiego 

Gruczolakorak może zaatakować zarówno jelito cienkie, jak i grube. Diagnostyka gruczolakoraka jelita cienkiego jest trudna, ponieważ na początku nowotwór nie daje żadnych objawów. Jeśli pojawią się zmiany złośliwe, można zauważyć: 

• silne bóle brzucha, 
• niedrożność jelit, 
• nudności i wymioty, 
• wzdęcia, 
• smoliste stolce, 
• zatrzymanie stolca i gazów. 

Jeśli następuje krwawienie z przewodu pokarmowego, widoczne są takie symptomy, jak: 

• obniżenie ciśnienia tętniczego, 
• bladość, 
• duszność, 
• przyspieszenie tętna, 
• niedokrwistość (w przypadku przewlekłej postaci). 

Gruczolakorak jelita grubego 

Jak już powiedzieliśmy, można wyróżnić również gruczolakoraka jelita grubego. Jego objawy mogą być następujące: 

• biegunki, 
• ołówkowate stolce, 
• bóle brzucha, 
• niedokrwistość, 
• uczucie niepełnego wypróżnienia, 
• nieplanowany spadek masy ciała, 
• krew w stolcu (bez obecności hemoroidów), 
• zmiana rytmu wypróżnień. 

Gruczolakorak to najczęstsza postać raka jelita grubego. Rozwija się on z gruczolaka, który jest nowotworem niezłośliwym i przekształca się w złośliwą postać w ciągu 10 lat. Aby zapobiegać tej chorobie, warto po 50. roku życia wykonywać badanie przesiewowe w formie kolonoskopii. 

Gruczolakorak trzustki 

Gruczolakorak trzustki to, niestety, najczęściej występujący nowotwór trzustki, o najgorszym rokowaniu. Zazwyczaj osoby, które na niego chorują, umierają w ciągu kilku miesięcy od postawienia diagnozy. Nie istnieją też odpowiednie badania przesiewowe, mogące dać możliwość wczesnego wykrycia choroby. Objawy występują stosunkowo późno, a w sytuacji, gdy już się pojawiają, są to: 

• wczesne uczucie sytości, 
• wymioty i mdłości, 
• żółtaczka, 
• bóle w jamie brzusznej (nasilające się po jedzeniu i podczas leżenia oraz zmniejszające się po nachyleniu tułowia do przodu), 
• tłuszczowe stolce, 
• spadek apetytu, 
• ogólne osłabienie, 
• nieplanowany spadek masy ciała.

Gruczolakorak prostaty 

Gruczolakorak stercza to, innymi słowy, nowotwór złośliwy prostaty. To najczęściej diagnozowany nowotwór układu moczowo-płciowego, a zarazem prawie najczęstszy nowotwór złośliwy u mężczyzn. Charakterystyczne objawy gruczolakoraka prostaty to: 

• ból odczuwalny podczas oddawania moczu, 
• krwiomocz, 
• większe parcie na mocz, 
• konieczność częstszego oddawania moczu (również w porach nocnych), 
• obrzęk kończyn dolnych. 

Dzięki temu, że komórki rakowe nie rosną zbyt szybko, istnieje możliwość pełnego wyleczenia choroby. Zazwyczaj wykonuje się w tym celu zabieg chirurgiczny, w ramach którego usuwa się prostatę razem z pęcherzykami nasiennymi. Zamiast operacji stosuje się czasem radioterapię, uzupełnianą hormonoterapią. 

Bibliografia: 

1. Hainsworth J. D., Greco F. A., Adenocarcinoma of Unknown Primary Site 2003. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK562137/ [dostęp 20.04.23]. 
3. Neugut A. I., Marvin M. R., J. A., Surgical Treatment: Evidence-Based and Problem-Oriented 2001.