Grypa – objawy, powikłania, szczepienie. Jak leczyć grypę?

Grypa to jedna z najczęściej występujących postaci wirusowego zakażenia dróg oddechowych. Zakażenie następuje z reguły drogą kropelkową, dlatego najłatwiej o nie w miejscach zatłoczonych. Cechy charakterystyczne choroby to – przede wszystkim – wysoka zaraźliwość oraz sezonowość.

Grypa – co to za choroba?

Grypa to wirusowa choroba zakaźna, wywoływana przez wirusy grypy A, B lub C. Najcięższym przebiegiem cechują się przypadki spowodowane wirusem A i B, natomiast najlżejszym – wywołane wirusem C. Wirusy typu A i B mogą wywołać epidemię, co raczej nie jest możliwe w przypadku wirusa typu C. Ile trwa grypa? Jak się okazuje: nawet 14 dni. Jednak, pomimo ustania objawów, jeszcze przez dwa, a nawet trzy tygodnie można odczuwać ogólne osłabienie organizmu.

Grypa – objawy

Pierwsze objawy grypy pojawiają się od jednego do siedmiu dni od momentu zakażenia. Występują wówczas takie symptomy, jak:

• wysoka gorączka (nawet do 39 st. C),
• dreszcze,
• bóle mięśniowe,
• osłabienie.

Później pojawiają się:

• bóle gardła, głowy, oczu, czasami także uszu,
• kaszel,
• katar i zatkany nos,
• zaczerwienienie oczu i skóry,
• ogólne osłabienie i rozbicie.

W połowie przypadków u dzieci poniżej 4. roku życia odnotowuje się senność. Małe dzieci i niemowlęta nie mają apetytu, występują u nich natomiast nudności i wymioty, a czasem również biegunka. Jeśli pewne symptomy się nasilają bądź pojawiają się objawy niekoniecznie typowe dla grypy, nie wolno ich lekceważyć, ponieważ mogą się przyczynić do powstania powikłań.

Objawy, które należy potraktować jako znak ostrzegawczy:

• duszności,
• trudności związane z oddychaniem,
• bóle w okolicach klatki piersiowej,
• oznaki odwodnienia,
• sinica,
• widoczne pogorszenie się funkcji poznawczych,
• bardzo wysoka gorączka,
• kaszel, który przeszkadza w oddychaniu.

Choroba zwykle ustępuje samoistnie po kilku dniach, ale kaszel i osłabienie mogą utrzymywać się dłużej. Warto zaznaczyć, że aż w 33 proc. przypadków grypa przebiega bez żadnych objawów. Pierwsze obawy odnotowuje się szybko, czasem nawet po dwóch dniach od zakażenia. Dorośli mogą zarażać przez około 6 dni, z kolei dzieci – około 10 dni.

Grypę sezonową łatwo jest rozpoznać, choć w pierwszych dniach przypomina przeziębienie. Aby rozróżnić te dwie choroby, warto zwrócić uwagę na kaszel i gorączkę – jeśli oba te symptomy występują, prawdopodobnie jest to grypa. Przeziębieniu rzadko towarzyszą również bóle głowy i gardła, rzadko kiedy występują też powikłania.

Zazwyczaj grypa u dorosłych ma przebieg ostry. Chory zaraża często innych przed pojawieniem się u niego jakichkolwiek symptomów, jak również w niedługim czasie po ich ustąpieniu.  W przypadku grypy typu B przebieg jest łagodniejszy niż w przypadku grypy typu A. Objawy obu odmian choroby są jednak na tyle podobne, że trudno na ich podstawie określić rodzaj wirusa.

Szczepionka na grypę

Aby zapobiegać grypie, niektórzy decydują się na szczepionkę. Lekarze polecają ją głównie pacjentom z tzw. grupy ryzyka. Chodzi tu o:

• dzieci do 4. roku życia,
• osoby starsze (po 50. roku życia),
• osoby z przewlekłymi schorzeniami,
• osoby z osłabionym układem immunologicznym,
• pracowników ośrodków medycznych.

Szczepienia przeciw grypie rekomenduje się równie kobietom, które podczas najbliższego sezonu epidemicznego będą w ciąży. Powinny rozważyć ją również osoby bliskie pacjentom z grupy ryzyka. Kobiety w ciąży oraz matki karmiące mogą swobodnie się szczepić, ponieważ podawany preparat nie zawiera „żywych” wirusów, dzięki czemu nie istnieje ryzyko zarażenia dziecka. Szczepionka rekomendowana jest zwłaszcza w II i III trymestrze ciąży, jeśli przypada on na sezon grypowy.

Szczepionkę na grypę przyjmuje się od jednego do trzech miesięcy przed sezonem grypowym. Wirus nieustannie podlega mutacjom, dlatego też każdego roku podaje się nową szczepionkę. W ciągu siedmiu dni od zaszczepienia powinna pojawić się w organizmie odpowiednia liczba przeciwciał, która z reguły utrzymuje się przez rok.

Szczepienie przeciw grypie nigdy nie jest przyczyną grypy. To tzw. szczepionka inaktywowana, w której znajdują się jedynie części martwego wirusa, niepotrafiące się rozmnażać. Po wykonaniu szczepienia w rzadkich przypadkach pojawiają się także niechciane odczyny poszczepienne, w postaci zaczerwienienia, bólów i obrzęków w okolicach wstrzyknięcia preparatu oraz bólów mięśni.

Powikłania po grypie

Warto pamiętać, że nie wolno lekceważyć grypy, ponieważ może to doprowadzić do ciężkich powikłań. Szczególnie groźne są one dla dzieci, seniorów oraz osób z osłabionym układem immunologicznym – w niektórych przypadkach mogą okazać się one śmiertelne.

Do szczególnie groźnych powikłań pogrypowych zalicza się m.in. zapalenie opon mózgowych. Najczęściej można zaobserwować jednak objawy w obrębie układu oddechowego oraz krążenia, takie jak:

• zapalenie płuc i oskrzeli,
• zapalenie zatok,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zaostrzenie choroby wieńcowej.

Należy zadbać o to, aby organizm mógł naprawdę wypocząć i odpowiednio się zregenerować po przebytej chorobie.

Jak leczyć grypę?

Leczenie grypy polega głównie na łagodzeniu jej symptomów. Należy przyjmować leki przeciwbólowe i zbijające gorączkę. Powinny być one odpowiednio dopasowane do wieku pacjenta oraz ewentualnych schorzeń współtowarzyszących. Chorym można robić okłady.

W wybranych lekach znajduje się kilka substancji czynnych, dzięki którym można zwalczyć w tym samym czasie różne symptomy, takie jak np. gorączka, katar czy suchy kaszel. W przypadku grypy nie powinno stosować się antybiotyków. Istotna jest z kolei regeneracja i  odpoczynek. Chory powinien odpoczywać pod kołdrą i przyjmować spore ilości płynów. Skuteczne okażą się tu również syropy przeciwkaszlowe lub wykrztuśne, preparaty niwelujące obrzęki powstałe ze sprawą kataru oraz środki łagodzące nieżyt gardła.

Kiedy objawy grupy są szczególnie nasilone lub choroba występuje u pacjenta z  grupy podwyższonego ryzyka, lekarze decydują się czasem na przepisanie leków przeciwwirusowych. Można je podzielić na leki: starszej i nowszej generacji. Te pierwsze są efektywne jedynie przy wirusie grypy typu A. Leki nowej generacji mogą przynieść dobre efekty z kolei zarówno przy grypie typu A, jak i typu B.

Grypa u kobiet w ciąży

Zarówno grypa, jak i przeziębienie są efektem infekcji wirusowych, w wyniku czego ich objawy można czasem ze sobą pomylić. Ważne jest jednak to, aby nauczyć się te choroby między sobą rozróżniać – zwłaszcza będąc w ciąży. Przeziębienie ma łagodniejszy przebieg, objawia się zwykle katarem, suchym kaszlem, uczuciem rozbicia oraz podwyższoną temperaturą. W ciąży grypa bywa bardzo podobna do przeziębienia, jednak jej symptomy są bardziej nasilone i rozwijają się znacznie szybciej. Gorączka może dochodzić do 39 st. C. Do tego odnotowuje się inne objawy charakterystyczne dla grypy, a więc bóle mięśni i stawów, bóle głowy czy też dreszcze.

Grypa żołądkowa

Grypa żołądkowa, określana też mianem „grypy jelitowej”, to tak naprawdę nie grypa, a nieżyt jelit. Pochodzenie wirusowe, gwałtowny początek i duże nasilenie dolegliwości oraz szczyt zachorowań przypadający na późną jesień i wczesną wiosnę – to wszystko, co łączy tzw. grypę żołądkową z prawdziwą grypą. Nieżyt jelit to, inaczej mówiąc, stan zapalny, najczęściej wywoływany działaniem noro- i rotawirusów, odmiennych od tych, które wywołują typową  grypę. Przedostające się do układu pokarmowego patogeny uszkadzają nabłonek jelitowy, a także jelitowe komórki kontrolujące wchłanianie zwrotne wody, co powoduje jej utratę w nadmiernych ilościach. W efekcie pojawiają się takie objawy grypy żołądkowej, jak uciążliwa biegunka oraz wynikające z niej zagrożenie odwodnieniem. Ponieważ funkcje motoryczne żołądka są opóźnione, równocześnie mogą pojawić się nudności i wymioty.

Świńska grypa

Świńska grypa, w przeciwieństwie do tej żołądkowej, stanowi odmianę typowej grypy. Jej sprawcą jest wirus A(H1N1), do tego błyskawicznie się rozprzestrzenia i może skutkować poważnymi powikłaniami. Można ją jednak, oczywiście, wyleczyć.

„Świńska grypa” to termin, który nie odzwierciedla w pełni genezy choroby. Wirus składa się bowiem z genomów grypy ludzkiej, świńskiej oraz ptasiej. Ważne jest to, że nie da się nią – wbrew pozorom –zarazić od trzody chlewnej. Można się nią zarazić natomiast od ludzi, drogą kropelkową – tak samo jak w przypadku grypy sezonowej.

Należy podkreślić, że wirus A(H1N1) nie jest groźniejszy od wirusa grypy sezonowej. Obie odmiany tej choroby trzeba jednak dokładnie wyleczyć, aby nie doszło do niechcianych powikłań. Tak jak w przypadku koronowirusa, najlepszą profilaktyką jest tutaj częste mycie rąk. Warto do tego wietrzyć i regularnie nawilżać pomieszczenia, nawet zimą. Wynika to z tego, że powietrze jest wówczas wyjątkowo suche, a wysuszone śluzówki nosa i gardła są mniej odporne na działanie wirusów i bakterii.

Grypa bostońska

Choroba bostońska, nazywana powszechnie „grypą bostońską”, tak jak i grypa żołądkowa, nie ma z typową grypą zbyt wiele wspólnego. Jest to infekcja wirusowa, której głównym objawem jest pęcherzykowata wysypka, występująca na dłoniach i stopach oraz w jamie ustnej i gardle. Inne symptomy są podobne do grypy, chodzi tu o: biegunkę, nudności, wymioty, wysoką gorączkę, zapalenie gardła i migdałków oraz bóle kostno-stawowe. Odmienne są jednak przyczyny choroby, wywołują ją bowiem enterowirusy z grupy Coxsackie oraz enterowirus 71.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279459/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459363/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2504709/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2928832/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5141587/