Guz mózgu – czym jest, jakie są jego przyczyny? Jakie objawy należy uznać za alarmujące?

Guz mózgu bywa nieraz błędnie określany jako rak. Może dawać zróżnicowane objawy, w zależności od lokalizacji, uciskanych struktur oraz stopnia złośliwości. Nowotwory mózgu mogą umiejscawiać się zarówno w jego tkankach, jak i w rdzeniu.

Guz mózgu może manifestować się na wiele sposobów. Wszystko uzależnione jest od stopnia zaawansowania nowotworu oraz od funkcji obszaru, który jest uciskany. Każda część mózgu odpowiedzialna jest bowiem za inne funkcje i czynności organizmu. Objawy guza mózgu mogą przybierać dwie postaci: miejscowe (ogniskowe) lub ogólne. Czasami ujawniają się na wczesnym etapie rozwoju, a czasem dopiero po wielu latach. Rokowanie guza mózgu zależy od wielu czynników, głównie od stopnia złośliwości i lokalizacji.

Objawy guza mózgu

Symptomy rosnącego guza mózgu mogą nie pojawić się na wczesnych etapach. W początkowych stadiach guz jest zazwyczaj niewielki, dlatego może nie ujawniać się nawet latami. Nie jest to jednak reguła, gdyż część guzów wysyła silne oznaki w ciągu kilku tygodni od powstania. Należy pamiętać, że każdy rodzaj nowotworu lokalizujący się w mózgu upośledza struktury, które są przez niego uciskane.

Neurologiczne objawy guza mózgu dotyczą zwiększenia śródczaszkowego ciśnienia i powstawania obrzęku. Niesie to za sobą występowanie bólu głowy. Takie objawy są często ignorowane przez chorych i „uciszane” tabletkami przeciwbólowymi. Wraz z postępem choroby pojawiają się także nudności, wymioty, uczucie ciągłego zmęczenia. Psychicznymi objawami guza mózgu mogą być zaburzenia świadomości wynikające z wysokiego ciśnienia śródczaszkowego i silnego ucisku guza na sąsiadujące obszary. Osoba, w której mózgu rośnie guz, może mieć problemy z pamięcią, rozpoznawaniem twarzy bliskich czy przypomnieniem sobie daty. Nierzadko pojawia się utrata przytomności. Ogniskowe objawy uzależnione są od rejonu uszkodzonego na skutek ucisku. Przykładowo, jeśli guz naciska na obszary kory czołowej, możliwymi skutkami są: drgawki, napady epilepsji, zaburzenia kojarzenia faktów i analizy emocji. Guz rosnący w obszarze kory ruchowej może zakończyć się niedowładami kończyn.

Przyczyny guzów mózgu

Badania naukowe potwierdziły, że promieniowanie jonizujące ma duże znaczenie w powstawaniu pierwotnych nowotworów złośliwych mózgu. Z bardzo dużym prawdopodobieństwem do rozwoju guzów przyczyniają się również: herbicydy, pestycydy, chlorek poliwinylu, substancje petrochemiczne, pole elektromagnetyczne, przebyte w przeszłości urazy mózgu, a także wirus Epsteina-Barr. Istnieje także ryzyko zawodowe związane z możliwością pojawienia się nowotworów ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Mowa o takich zawodach jak rolnicy, elektrycy oraz pracownicy przemysłu gumowego. Brakuje rzetelnych badań naukowych wskazujących na negatywny wpływ długotrwałego oddziaływania telefonów komórkowych na tkankę mózgową.

Rodzaje guzów mózgu

Część guzów mózgu ma łagodny charakter, co oznacza, że nie naciekają na inne struktury. Te o złośliwym charakterze mają tendencję do przerzutów. Ponad 40% wszystkich pierwotnych nowotworów to glejaki. Jak się okazuje, glejak jako guz mózgu odpowiada za większość nowotworów złośliwych. Drugim rodzajem najczęściej spotykanych guzów mózgu są oponiaki. Stanowią około 30% pierwotnych raków mózgu. Oponiaki występują częściej u kobiet niż u mężczyzn. Inne rodzaje guzów mózgu to gwiaździaki, rdzeniaki oraz wyściółczaki.

Leczenie guza mózgu

Dokładne leczenie nowotworu mózgu zależy od rodzaju guza. Poddaje się go leczeniu operacyjnemu oraz nieoperacyjnemu. Przy guzach mózgu leczenie jest dopasowane do indywidualnych potrzeb. Nowotwory te leczone są za pomocą operacji chirurgicznych. Często zabiegi te muszą być wspomagane przez radioterapię, która zapobiega powstawaniu przerzutów w przyszłości. Radioterapia jest konieczna w przypadku nowotworów złośliwych, ponieważ nie jest możliwe usunięcie wszystkich tkanek zajętych procesem chorobotwórczym. Zabiegi te mogą trwać parę tygodni i są skierowane na określony fragment ciała.

Około 50 tys. pacjentów rocznie z guzem mózgu leczonych jest za pomocą noża gamma. Metoda ta ma jednak swoje ograniczenia. Leczy wyłącznie te guzy, które nie są większe niż 4 cm. Od 2011 roku zabiegi z wykorzystaniem noża gamma są finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.