Hipertriglicerydemia – przyczyny, leczenie i dieta

Hipertriglicerydemia to zaburzenie polegające na zwiększeniu poziomu triglicerydów we krwi. Hipertriglicerydemia może mieć podłoże genetyczne – inne czynniki ryzyka to otyłość, nadużywanie alkoholu czy niezdrowy styl życia. Wysokie triglicerydy we krwi to czynnik ryzyka rozwoju chorób serca, dlatego hipertriglicerydemia wymaga leczenia. W celu przywrócenia prawidłowego poziomu triglicerydów we krwi zalecane są odpowiednie modyfikacje stylu życia, a niekiedy także farmakoterapia.

Czym jest hipertriglicerydemia?

Triglicerydy to związki lipidowe obecne we krwi i kumulowane w postaci tkanki tłuszczowej. Tłuszcze te są syntetyzowane w wątrobie z węglowodanów oraz kwasów tłuszczowych, ponadto są dostarczane wraz z pożywieniem. Część chylomikronów jest na bieżąco zużywana jako źródło energii dla komórek, a nadmiar tych związków odkładany jest w adipocytach, czyli komórkach tłuszczowych. W stanach niedoboru energii triglicerydy uwalniane są z tkanki tłuszczowej i wykorzystywane jako źródło energii.

Podwyższony poziom triglicerydów we krwi określany jest jako hipertriglicerydemia. Choroba ta może niekiedy współwystępować z innym zaburzeniem lipidowym – hipercholesterolemią. W przebiegu tej nieprawidłowości stwierdzany jest zwiększony poziom cholesterolu we krwi. Wszystkie te zaburzenia lipidowe określane są mianem dyslipidemii.

Hipertriglicerydemia – przyczyny wysokiego poziomu trójglicerydów

Istnieje kilka czynników zwiększających ryzyko rozwoju hipertriglicerydemii. Istotne znaczenie ma m.in. niehigieniczny styl życia – nieodpowiednio zbilansowana dieta i niski stopień aktywności fizycznej, a także nadużywanie alkoholu. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest stosowanie niektórych leków, m.in. diuretyków tiazydowych, beta-blokerów, estrogenów, leków psychotropowych czy glikokortykosteroidów. Wśród czynników ryzyka rozwoju hipertriglicerydemii wymienić należy także współistnienie takich schorzeń jak:

• otyłość,
• cukrzyca,
• niedoczynność tarczycy,
• przewlekła niewydolność nerek,
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
• zespół nerczycowy,
• zespół Cushing,
• schorzenia autoimmunologiczne (np. toczeń układowy).

Hipertriglicerydemia rodzinna ma podłoże genetyczne i zazwyczaj występuje jako hiperlipoproteinemia lub efekt mutacji genu kodującego lipazę lipoproteinową. W efekcie mutacji dochodzi do niedoboru tego enzymu uczestniczącego w procesie trawienia tłuszczów. W efekcie dochodzi do kumulowania się we krwi chylomikronów oraz trójglicerydów. Przypadki hipertriglicerydemii o podłożu genetycznym określane są jako schorzenia o charakterze pierwotnym. Z kolei wysoki poziom triglicerydów towarzyszący takim schorzeniom jak cukrzyca czy stłuszczenie wątroby określany jest mianem hipertriglicerydemii wtórnej.

Objawy hipertriglicerydemii

Podwyższony poziom triglicerydów we krwi sam w sobie nie daje żadnych objawów. Osoby dotknięte tym schorzeniem mogą jedynie zaobserwować obecność charakterystycznych zmian skórnych, tzw. kępek żółtych. Są to niewielkie żółte grudki zlokalizowane przede wszystkim na powiekach, łokciach  i kolanach. Obecność hipertriglicerydemii można podejrzewać wówczas, gdy pojawią się objawy miażdżycy, będącej jednym z najczęstszych powikłań podwyższonych trójglicerydów. W przebiegu miażdżycy zaobserwować może takie symptomy jak nadciśnienie tętnicze objawiające się pulsującym bólem głowy i zaczerwienieniem twarzy, dusznością, łatwą męczliwością czy zawrotami głowy. Ponadto wystąpić może chromanie przestankowe – ból łydek nasilający się podczas chodzenia i ustępujący w spoczynku. Objawy te zależą od lokalizacji naczyń krwionośnych objętych procesem miażdżycowym.

Badania w triglicerydemii – interpretacja wyników

Poziom triglicerydów we krwi oznaczany jest w próbce krwi żylnej pobranej na czczo. Prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi nie powinien przekraczać 150 mg/dl. Poziom trójglicerydów w zakresie 150 – 199 mg/ dl to wartości graniczne, a wynik przekraczający 200 mg/ dl wskazuje na wysoki poziom trójglicerydów. U osób z wysokim poziomem trójglicerydów warto oznaczyć pozostałe parametry lipidogramu – poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji HDL i LDL. Łącznie badania te pozwalają oszacować ryzyko sercowo – naczyniowe.

Hipertriglicerydemia – leczenie farmakologiczne i dieta

Jeżeli zdiagnozowana zostanie hipertriglicerydemia, leczenie jest konieczne – ma ono na celu zapobieganie rozwojowi powikłań zaburzeń lipidowych. Nieleczona hipertriglicerydemia może prowadzić do rozwoju miażdżycy, a w jej konsekwencji – zawału serca, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca, chorób nerek czy nadciśnienia.

Ogromne znaczenie mają odpowiednie modyfikacje stylu życia. Zalecane jest regularne uprawianie sportu, rezygnacja z palenia papierosów oraz spożywania alkoholu. W jaki sposób leczona jest hipertriglicerydemia? Dieta powinna koncentrować się na utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz łagodzeniu stanów zapalnych. Istotne są takie zmiany w sposobie odżywiania jak ograniczenie spożycia cukru rafinowanego i węglowodanów prostych, obecnych w diecie w takich produktach jak słodycze, produkty z białej mąki czy przetworzonej żywności. Ponadto warto zadbać o wyższą podaż kwasów omega 3 o działaniu przeciwzapalnym, normalizującym wartość lipidogramu oraz wspomagającym funkcjonowanie układu sercowo – naczyniowego. Jednocześnie – należy ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych. Warto zwiększyć podaż błonnika, dostarczanego z warzywami i produktami pełnoziarnistymi. Ogranicza on przyswajanie tłuszczów z przewodu pokarmowego. Pacjentom zalecane jest ponadto utrzymywanie prawidłowej masy ciała.

Niekiedy wskazane jest włączenie farmakoterapii – stosowane są m.in. statyny oraz fibraty. Wybór leku zależy przede wszystkim od poziomu triglicerydów. W przypadku umiarkowanej hipertriglicerydemii, nie przekraczającej 500 mg/dl zazwyczaj przepisywane są statyny. Z kolei pacjenci z poziomem trójglicerydów przekraczającym 500 mg/dl wymaga stosowania fibratów.

Bibliografia:

[1] Wytyczne PTL/KLRwP/PTK postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016

[2] Rekomendacje dotyczące leczenia dyslipidemii w Polsce — III Deklaracja Sopocka Interdyscyplinarne stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo- -Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego; choroby Serca i Naczyń, 2018