Hipokinezja – jakie są przyczyny i skutki zjawiska? Leczenie długotrwałej bezczynności ruchowej

Hipokinezja stanowi w dzisiejszych czasach duże zagrożenie. Definiowana jest jako długotrwała bezczynność ruchowa. Brak ruchu prowadzi do wielu zaburzeń, w tym do obciążenia układu nerwowego.

Hipokinezja została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedno z potencjalnych zagrożeń cywilizacji. Nie od dziś wiadomo bowiem, że brak ruchu prowadzi do wielu chorób, w tym serca i układu nerwowego. Skutki hipokinezji mogą być odczuwane nawet po wielu latach od rozpoczęcia biernego trybu życia.

Co to jest hipokinezja?

Osoby, które dotyka hipokinezja, cechują się brakiem lub dużym niedoborem aktywności fizycznej. Nawet przy zachowaniu zdrowej i zbilansowanej diety długotrwały brak ruchu może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Niedostateczna ilość ruchu wiąże się z upośledzeniem nie tylko funkcji fizycznej, ale i psychicznej.

Przyczyną hipokinezji jest zazwyczaj siedzący tryb życia związany z pracą (przy komputerze), znacznie rzadziej z koniecznym unieruchomieniem, tj. złamaniami, kontuzjami czy innymi urazami kończyn. Konsekwencjami hipokinezji są głównie: problemy miażdżycowe, otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz schorzenia o podłożu psychicznym, w tym depresja.

Optymalny model aktywności fizycznej

Zgodnie z zaleceniami specjalistów osoby dorosłe powinny być w ruchu minimalnie 3 razy w tygodniu przez 30 minut, przy czym intensywności ruchu musi towarzyszyć tętno na poziomie 130 ud/min. Najlepiej jest, gdy aktywność fizyczna opiera się na szybszych spacerach, treningach na siłowni, jodze czy fitnessie grupowym. U dzieci zalecenia te są znacznie bardziej restrykcyjne – maluchy powinny być w ruchu aż 5 razy w tygodniu przez minimum 20 minut tak, aby ich tętno oscylowało wokół 140 ud/min. Taka aktywność fizyczna w połączeniu ze zdrową dietą zwiększa ochronę przed chorobami oraz spowalnia procesy starzenia się organizmu.

Skutki hipokinezji

Najczęstszymi skutkami hipokinezji są zaburzenia układu sercowo-naczyniowego. Przedłużający się bezruch zwiększa ryzyko zwężenia naczyń krwionośnych oraz ich zesztywnienia. Często też dochodzi do gromadzenia się cholesterolu, co przekłada się na wzrost ciśnienia tętniczego.

W efekcie wieloletniej hipokinezji wzrasta prawdopodobieństwo pojawienia się ciężkich powikłań, w tym udaru mózgu, choroby wieńcowej, a nawet zawału serca. Następstwami mogą być: spadek liczby czerwonych krwinek, zmniejszenie objętości serca, upośledzenie ukrwienia serca, zagęszczenie krwi, skrócenie czasu krzepnięcia oraz upośledzenie przewodzenia impulsów w sercu. Ponadto możliwe jest znaczne obniżenie odporności, co zwiększa podatność organizmu na infekcje bakterie, wirusowe i grzybicze.

Hipokinezja a choroby cywilizacyjne

Coraz częściej mówi się o hipokinezji w kontekście chorób cywilizacyjnych. Brak ruchu jest jednym z determinant powstawania cukrzycy typu 2 oraz otyłości. Towarzyszą mu zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego oraz zaparcia. Częściej też jako powikłanie hipokinezji obserwuje się hemoroidy. Badania mówią o tym, że przewlekła abstynencja ruchowa sprzyja tworzeniu się raka jelita grubego i odbytnicy. Na tym niestety nie koniec. Istnieją przesłanki mówiące o związku między hipokinezją a zmianami zwyrodnieniowymi stawów. Siedzący tryb życia prowadzi również do powstawania wad postawy, osteoporozy i częstszych złamań kości. Wraz z zaniechaniem ruchu obniża się objętość oddechowa płuc.

Hipokinezja a psychika

Aktywność ruchowa sprzyja wydzielaniu hormonów szczęścia, czyli endorfin. Wie to każdy, kto regularnie biega, chodzi na tańce czy zajęcia grupowe. Ludzie, którzy systematycznie ćwiczą, doskonale wiedzą, że jest to zajęcie uzależniające.

Naukowcy wykazali, że zbyt mała aktywność ruchowa sprzyja zaburzeniom psychicznym, co rodzi problemy społeczne. Człowiek mało aktywny ruchowo bywa zniechęcony do życia, przewlekle zmęczony, cierpi na zaburzenia snu oraz nie radzi sobie ze stresem. Z czasem może dojść do rozwoju depresji, a nawet nerwicy.

Jak walczyć z długotrwałym brakiem aktywności?

Hipokinezja nie wymaga leczenia farmakologicznego i nie jest uznawana za chorobę. Okazuje się, że z brakiem aktywności najlepiej walczyć w grupie. Wzrasta wówczas motywacja do ćwiczeń. Zaleca się, żeby nie zakładać od początku intensywnej aktywności, lecz zacząć ćwiczyć metodą małych kroków. Wówczas trudniej jest się zniechęcić do ruchu. Warto rozpocząć od spacerów np. 3 razy w tygodniu po 30 minut, a po upływie tygodnia zwiększyć częstotliwość lub zmienić formę ruchu na bardziej intensywną.