Hipotonia ortostatyczna i przyczyny spadku ciśnienia tętniczego. Jak wygląda leczenie?

Hipotonia to określenie obejmujące przede wszystkim obniżone ciśnienie tętnicze. Jednak pojęcie to może dotyczyć także innych dziedzin i odnosić się np. do hipotonii mięśniowej, obserwowanej u dzieci jako jedno z zaburzeń napięcia mięśniowego.

Hipotonia to określenie na obniżone ciśnienie tętnicze, które może być przyczyną uciążliwych objawów i dyskomfortu. Pojawiają się mroczki przed oczami, zmęczenie, zawroty głowy. Bardzo często hipotonia występuje na skutek nagłej zmiany pozycji ciała, co określane jest jako hipotonia ortostatyczna. Wtedy też spadek ciśnienia tętniczego następuje nagle. Przyczyny hipotonii są różne, niejednokrotnie zupełnie nieuchwytne, a leczenie w przeważającym odsetku jest objawowe.

Co to jest hipotonia?

Hipotonia to niedociśnienie tętnicze, czyli stan odwrotny do nadciśnienia tętniczego. Powszechnie słyszy się o problemach z nadciśnieniem, tymczasem wiele osób ma bardzo nasilone objawy związane z niskim ciśnieniem tętniczym. O hipotonii mówi się, gdy ciśnienie skurczowe u osoby dorosłej spada poniżej 100 mmHg. Dla niektórych osób ciśnienie skurczowe 110 mmHg odczuwane jest jako niskie. Jest to więc bardzo umowna wartość. Ciśnienie skurczowe prawidłowe mieści się w granicach 120–129 mmHg. Optymalne ciśnienie skurczowe powinno wynosić mniej niż 120 mmHg. Nie ma tu już dolnej granicy normy.

O tyle, o ile wysokie ciśnienie zawsze jest problemem, to ciśnienie niskie może stanowić fizjologię. Dotyczy to np. sportowców czy młodych, wysokich, szczupłych osób, u których ciśnienie niskie jest zupełną normą, niepowodującą zazwyczaj żadnych objawów.

Przyczyny niedociśnienia

Dość często ciśnienie tętnicze spada w reakcji na stres. Przyczyną niskiego ciśnienia tętniczego mogą być ponadto ostre stany chorobowe, szczególnie przebiegające ze wstrząsem. Również utrata krwi może skutkować hipotonią. Ciśnienie może pojawić się także podczas długotrwałego stania. Hipotonia może niektórym towarzyszyć w związku ze zmianą ciśnienia atmosferycznego. Niejednokrotnie obserwowana jest hipotonia poposiłkowa.

Wtórna hipotonia może wynikać z takich schorzeń, jak:

• zaburzenia rytmu serca,
• niewydolność serca,
• zator naczyniowy,
• niewydolność kory nadnerczy,
• niedoczynność tarczycy,
• zawał mięśnia sercowego,
• zaburzenia wodno-elektrolitowe,
• nasilone biegunki, wymioty,
• zakażenia,
• wysoka gorączka,
• leki o działaniu hipotensyjnym.

Ten ostatni punkt zwraca szczególną uwagę, gdyż zdarza się, że chorzy leczeni na nadciśnienie przyjmują nieprawidłową ilość leków, nadmiernie lub zbyt gwałtownie obniżając ciśnienie tętnicze.

Hipotonia ortostatyczna

Szczególnym mechanizmem niskiego ciśnienia tętniczego jest hipotonia ortostatyczna, która wynika z nagłej zmiany pozycji ciała, w tym przede wszystkim z leżącej na stojącą. Gdy chory jest odwodniony, przewlekle chory, wiekowy, jego układ naczyniowy nie działa właściwie. Wobec tego w momencie gwałtownego wstawania dochodzi do zmniejszonego napływu krwi do serca, która w większej części zostaje w dolnych partiach ciała.

Jakie objawy daje hipotonia?

Hipotonia generuje następujące objawy dodatkowe:

• tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca,
• mroczki przed oczami,
• zawroty i bóle głowy,
• szumy w głowie,
• zimne poty,
• zaburzenia świadomości,
• bladość powłok skórnych,
• ospałość i apatia,
• problemy z koncentracją,
• nudności, czasami wymioty.

Leczenie hipotonii

Hipotonia wtórna wymaga leczenia przyczynowego. Jeśli ktoś ma tendencję do hipotonii ortostatycznej, musi wstawać powoli, stopniowo. Osoby starsze, ale też młode, szczupłe, wysokie, powinny unikać długotrwałej pozycji stojącej. Konieczne jest nawodnienie, by wypełnić łożysko naczyniowe. Czasami pomaga picie kawy bądź mocnej czarnej herbaty.

Hipotonia u niemowląt

Pojęcie hipotonia u niemowląt częściej odnosi się nie do hipotonii tętniczej, lecz hipotonii mięśni. Dolegliwość polega na obniżeniu napięcia mięśniowego dziecka. Najczęściej po wykonaniu podstawowych badań dziecko poddawane jest odpowiedniej fizjoterapii. Zdarza się jednak, że obniżone napięcie mięśniowe ma podłoże chorobowe. Objawy hipotonii mięśniowej u dzieci są dość łatwe do uchwycenia. Niemowlęta mają problem z podnoszeniem główki, chwytaniem zabawek. Są niespokojne lub wręcz przeciwnie – apatyczne, często w ogóle nie płaczą. Trudności sprawia im ssanie piersi, a niekiedy też skupienie wzroku. Obniżone napięcie mięśniowe w zdecydowanym stopniu może wpłynąć na opóźnienie rozwoju fizycznego.