Holter, czyli badanie serca. Jak się do niego przygotować?

Badanie Holtera daje możliwości wychwycenia nieprawidłowości w pracy serca, które występują napadowo. To przenośne urządzenie przydaje się do monitorowania zarówno w dzień, jak i podczas snu. Na czym polega badanie metodą Holtera? Kiedy powinnaś je wykonać i jak się przygotować?

Na czym polega badanie metodą Holtera? 

Badanie metodą Holtera umożliwia kontrolowanie pracy serca przez całą dobę. Narzędziem diagnostycznym jest tutaj niewielkie przenośne urządzenie, nazywane holterem. Możesz z niego skorzystać zarówno na zlecenie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy kardiologa, jak i na własną rękę, prywatnie. To  bezpieczne badanie, które nie niesie za sobą żadnych skutków ubocznych. 

Holter może być wykorzystywany do badania EKG, ale dostępny jest także w postaci mankietu do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi (holter ciśnieniowy) – elektrody przykleja się do klatki piersiowej pacjenta, a pas ciśnieniomierza zapina się na ręce nieco powyżej łokcia. Po założeniu aparatu musisz go nosić przez kolejne 12 lub 24 godziny – w zależności od zaleceń lekarza. Założenie jest takie, że mając holter, funkcjonujesz zupełnie normalnie, dzięki czemu możliwe jest uchwycenie każdej anomalii pracy serca. 

W czasie badania holterem możesz więc – a wręcz powinnaś – iść do pracy czy podjąć wysiłek fizyczny. Nie warto także unikać sytuacji stresowych czy wymagających od ciebie szczególnie silnego zaangażowania psychicznego. Dzięki temu diagnostyka będzie wiarygodna i da najlepsze efekty. Pamiętaj tylko, że o ile EKG w niczym nie przeszkadza, to pomiary ciśnienia są odczuwalne ze względu na regularne wypełnianie się mankietu powietrzem.

Holter EKG – wskazania 

Nawet jeżeli zgłaszasz się do lekarza z napadowymi problemami pracy serca, ciężko będzie zaobserwować objawy akurat podczas wizyty. Trudno też w gabinecie zdiagnozować zaburzenia rytmu pojawiające się w określonych sytuacjach, np. bezpośrednio po treningu. Poza tymi czynnikami, wśród medycznych wskazań do wykonania badania holterem EKG należą: 

• omdlenia – jeśli cierpisz z powodu sporadycznych omdleń, wypróbuj holter, aby wykluczyć istotne, przejściowe zaburzenia rytmu pracy serca, ponieważ mogą one doprowadzać do utraty przytomności; 
• niewydolność serca – dobowy zapis EKG pozwala na uchwycenie przejściowych epizodów niedokrwienia; 
• migotanie przedsionków i inne arytmie – zaburzenia rytmu serca nie zawsze dają objawy, przez co chory nie musi odczuwać każdego epizodu arytmii. Obiektywna ocena jest możliwa jedynie przy długotrwałej rejestracji zapisu EKG; 
• kwalifikacja do implantacji kardiostymulatora; 
• wrodzone wady serca; 
• ocena kardiotoksyczności niektórych leków (np. onkologicznych).

Interpretacja wyników pomiaru EKG 

Zapis EKG jest rejestracją ciągłą, a analiza wyniku odbywa się najpierw automatycznie przez program komputerowy, a następnie w czasie rzeczywistym przez lekarza opisującego badanie. Wstępny przegląd danych usprawnia cały proces, bo program grupuje przedziały rejestrowanych danych na elementy zawierające zapis prawidłowy, jak i na poszczególne grupy zaburzeń rytmu. 

Z uwagi jednak na wiele czynników zakłócających oraz artefakty w zapisie, komputer nie może być jedynym analizatorem EKG. Dlatego w dalszej kolejności zadaniem lekarza opisującego badanie jest zwrócenie uwagi na poszczególne grupy zapisu i ewentualną weryfikację wyniku.

Główne nieprawidłowości wykrywane w badaniu holterem EKG 

Zdrowego pacjenta w zapisie EKG cechuje miarowy rytm serca, a każde pobudzenie powinno wychodzić z węzła zatokowo-przedsionkowego, natomiast wśród najczęściej obserwowanych zaburzeń rytmu serca obserwuje się: 

• zbyt wolną (<40/min) lub zbyt wysoką (>90/min) czynność serca w spoczynku – zaburzenia w zakresie miarowości prawidłowych pobudzeń muszą być interpretowane w zależności od grupy wiekowej chorych. U młodych, zdrowych, wytrenowanych osób dopuszczalne są znaczne zwolnienia rytu serca, które nie wywołują objawów klinicznych, ale u osób starszych nie; 
• nieprawidłowe zmiany częstotliwości rytmu serca pomiędzy dniem a nocą – u osób dorosłych za fizjologiczne uznaje się zwolnienie rytmu serca w czasie snu o 10-20 uderzeń na minutę w stosunku do zapisu wykonanego w ciągu dnia. Brak takiej zmienności jest patologią; 
• pobudzenia dodatkowe, zaburzenia rytmu i przewodzenia – np. migotanie przedsionków, dodatkowe nadkomorowe lub komorowe pobudzenia, bloki przedsionkowo-komorowe.

Holter ciśnieniowy – wskazania

Pomiar ciśnienia tętniczego krwi w gabinecie lekarskim bywa niewiarygodny ze względu na stres związany z wizytą lub inne zewnętrzne czynniki. 24-godzinny pomiar pozwala na bardziej obiektywną ocenę wartości ciśnienia zarówno w stanie spoczynku, jak i wzmożonej aktywności. Natomiast wśród klinicznych wskazań do wykonania badania należy wymienić m.in. następujące sytuacje: 

• konieczność zaobserwowania wahania wartości ciśnienia w ciągu doby, w tym w godzinach snu oraz w czasie aktywności; 
• mimo przyjmowanych leków mających obniżyć ciśnienie u pacjenta nadal występują zmienne, wysokie wyniki pomiarów; 
• wahania ciśnienia tętniczego u kobiet w ciąży; 
• niewyjaśnione zawroty głowy bądź omdlenia będące w korelacji ze zbyt dużymi spadkami ciśnienia tętniczego; 
• znaczne różnice pomiędzy domowymi a gabinetowymi pomiarami ciśnienia tętniczego.

Interpretacja wyników pomiaru ciśnienia 

Wynik rejestrowany przez holter ciśnieniowy pokazuje wszystkie dokonane w ciągu doby pomiary, jak również podaje średnie wartości ciśnienia tętniczego krwi w ciągu dnia oraz nocy. Prawidłowa średnia wartość mierzona przez całą dobę nie powinna przekraczać 135/85 mmHg w dzień, a 120/70 mmHg w nocy.  

Pojedyncze wysokie wartości lekarz powinien oddzielnie przeanalizować, bazując na opisie dnia pacjenta lub na dokładnych godzinach zapisanych we wspomnianym wcześniej dzienniczku. Dane, które urządzenie zbiera w ciągu doby, są zapisywane w pamięci holtera, a po zakończeniu badania przenosi się je do komputera i poddaje dalszej analizie.

Jak przygotować się do badania metodą Holtera? 

Badanie metodą Holtera nie wymaga przygotowania, niezależnie od rodzaju wykorzystywanego sprzętu. Powinnaś mieć ze sobą jedynie baterie – podczas rejestracji na badanie otrzymasz informacje, jaki rodzaj należy zakupić. Natomiast już po wyjściu z gabinetu zachowuj się normalnie i staraj się prowokować sytuacji, w których na co dzień obserwujesz niepokojące objawy. 

Dobrą praktyką będzie założenie dzienniczka, gdzie zanotujesz każdą anomalię oraz towarzyszące jej objawy, które mogą być związane z zaburzeniami pracy serca lub wahaniami ciśnienia krwi. Zaznacz dokładnie godziny, dzięki czemu lekarz będzie mógł porównać wyniki z tym, co akurat w tym czasie robiłaś. To rzeczy, na które dodatkowo możesz zwrócić uwagę: 

• nie należy trzymać telefonu komórkowego blisko rejestratora; 
• trzeba uważać na nadmiar potu, ponieważ słabo przylegające elektrody nie są w stanie sczytać odpowiednio zapisu EKG; 
• w czasie badania nie należy narażać urządzenia na zalanie, ponieważ większość z nich nie jest wodoodporna; 
• w czasie zapisu nie wolno używać koców termicznych.

Czy badanie Holtera jest darmowe?

Badanie metodą Holtera nie jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a więc będziesz musiała za nie zapłacić. Co więcej, przez długi czas dostępność holterów była mocno ograniczona, na szczęście obecnie jest coraz powszechniej stosowany. Kiedyś wykorzystywany jedynie w specjalistycznych przychodniach i na oddziałach szpitalnych, dzisiaj jest proponowany pacjentom wielu niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz podstawowej opieki zdrowotnej, a także w gabinetach prywatnych. Ceny są jednak kwestią indywidualną, dlatego najlepiej dowiedz się, ile kosztuje badanie Holtera, pytając w okolicznych przychodniach. 

Bibliografia

1. P. Pruszyk, T. Hryniewiecki, Wielka Interna – Kardiologia z elementami angiologii. TOM I, Medical Tribune, 2018. 
2. P. Ponikowski, P. Hoffman, A. Witkowski, P. Lipiec (red.), Kardiologia. Podręcznik Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Via Medica, 2019. 
3. R. Główczyńska, Diagnostyka Kardiologiczna w praktyce, PZWL, 2019.