Bielactwo nabyte i wrodzone – u dzieci i dorosłych

Bielactwo to bardzo charakterystyczna choroba, która nie jest groźna dla zdrowia, jednak dotknięte nią osoby odczuwają często duży dyskomfort. Związane jest to ze specyficznymi objawami, w postaci dużych, jasnych plam. Jakie są inne symptomy bielactwa? I czy da się je wyleczyć? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule.

Co to jest bielactwo?

Bielactwo to choroba w przebiegu której dochodzi do niedoboru melanocytów, czyli komórek syntetyzujących barwnik melaninę. Bielactwo wrodzone to choroba genetyczna, którego przyczyny tkwią w schorzeniach autoimmunologicznych. Bielactwa wrodzonego nie można leczyć, natomiast gdy pojawia się nabyte bielactwo, leczenie nie daje gwarancji sukcesu.

Bielactwo – rodzaje

Można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje bielactwa.

• Bielactwo wrodzone – znane jest również jako „albinizm”, widoczne jest od razu po urodzeniu, a jego przyczyny są genetyczne.
• Bielactwo nabyte – może pojawić się w dowolnym momencie życia, zwykle jednak można je zauważyć przed 20. rokiem życia.

Podział bielactwa jest w rzeczywistości jeszcze bardziej złożony. Można wyróżnić zatem następujące jego podtypy.

• Bielactwo wrodzone uogólnione – jego najbardziej charakterystycznym objawem jest to, że plamy pojawiają się na 80 proc. skóry, oprócz tego cechuje się zmianami w obrębie siatkówki oraz światłowstrętem.
• Bielactwo wrodzone częściowe – plamy nie pojawiają się w tym przypadku na tak dużej części ciała, nie występują na dłoniach i stopach, czasem przebiegają wzdłuż nerwów.
• Bielactwo nabyte uogólnione – cechuje się tym, że w ponad 80 proc. skóry nie występuje barwnik, plamy widoczne są również na kończynach i twarzy.
• Bielactwo nabyte częściowe – jego zasięg jest zawężony, w przebiegu choroby pojawiają się maksymalnie dwie plamy w różnych fragmentach ciała.

Bielactwo nabyte – przyczyny

Zaburzenia produkcji barwnika skóry (melaniny) są najczęściej spowodowane przez niszczenie komórek wytwarzających barwnik (melanocyty). Za proces ten odpowiada nadreaktywność układu immunologicznego. U chorych na bielactwo nabyte w 20–30 proc. stwierdza się obecność we krwi przeciwciał, które związane są z występowaniem innych chorób wynikających z autoagresji. Np. istnieje związek pomiędzy bielactwem nabytym a chorobami tarczycy, które mają podłoże autoimmunologiczne (np. choroba Hashimoto). Inne schorzenia, które mogą współistnieć z bielactwem nabytym, to:

• choroba Addisona,
• niedokrwistość złośliwa,
• twardzina,
• toczeń,
• cukrzyca typu pierwszego.

Czy bielactwo tego rodzaju jest dziedziczne? Jak się okazuje, tak. Bielactwo występujące u członków rodziny znacznie zwiększa prawdopodobieństwo zaistnienia schorzenia w następnych pokoleniach. Nie jest to jednak regułą, ponieważ choroba nie zawsze występuje u obu bliźniąt jednojajowych, co wskazuje na znaczny udział czynników środowiskowych w rozwoju bielactwa nabytego.

Podobnie jak w przypadku innych chorób wynikających z autoagresji, znaczenie w występowaniu bielactwa nabytego mają sytuacje stresowe. Stres jest czynnikiem, który wpływa na rozregulowanie funkcjonowania układu immunologicznego. Silne emocje i stany długotrwałego napięcia emocjonalnego wpływają niekorzystnie na organizm, co może prowadzić do wystąpienia chorób. Bielactwo nabyte może mieć związek z funkcjonowaniem układu nerwowego. Objawia się to segmentowymi odbarwieniami skóry u części chorych. Bielactwo nabyte może być również spowodowane wcześniejszym wystąpieniem wstrząsu nerwowego/psychicznego. Bielactwo nabyte może pojawić się w przebiegu nowotworu – czerniaka złośliwego. Wystąpienie zmian depigmentacyjnych jest wówczas czynnikiem rokującym korzystnie, ponieważ przeciwciała przeciwmelanocytowe zwalczają komórki czerniaka.

Przyczyny bielactwa wrodzonego (albinizmu)

Albinizm – choroba genetyczna wynika z dziedziczenia wadliwego genu. Bielactwo obserwuje się nie tylko wśród ludzi. Występuje także wśród zwierząt: królików, szczurów czy myszy. Albinizm u ludzi występuje z częstotliwością od 1:5000 do 1:15000. Albinizm wrodzony,jak sama nazwa wskazuje, występuje od urodzenia. Schorzenie to jest dziedziczone przypadkowo, jednak oboje rodziców dziecka z albinizmem muszą być nosicielami wadliwego genu. Dlaczego rozwija się albinizm? Przyczyny genetyczne albinizmu wrodzonego dotyczą braku enzymu o nazwie tyrozynaza, który odpowiada za przekształcanie melaniny. Przy bielactwie wrodzonym schorzeniami towarzyszącymi mogą być wady słuchu lub wzroku.

Objawy albinizmu nabytego

Bielactwo nabyte objawia się występowaniem na skórze licznych, wyraźnie odgraniczonych, odbarwionych plam. Zmiany mają nieregularny kształt, wielkość i nie przejawiają objawów stanu zapalnego. Włosy, które znajdują się w plamach, są siwe. Lokalizują się w dowolnym miejscu na skórze. Zmiany zazwyczaj rozmieszczone są symetrycznie. Bielactwo nabyte najczęściej lokalizuje się:

• w okolicy twarzy, a konkretnie oczu i ust,
• na kończynach i grzbietach dłoni,
• w okolicy dołów pachowych,
• w pobliżu naturalnych otworów ciała i narządów płciowych.

U chorych na nabyte bielactwo objawy utrzymują się przez wiele lat, a zazwyczaj występują przez całe życie. Opalanie w bielactwie nabytym wiąże się z bardziej wyraźnym zarysowaniem przebarwień na ciele, jednak same zmiany mogą w pewnym stopniu ulegać repigmentacji pod wpływem promieni świetlnych. Osoby chorujące na bielactwo powinny jednak uważać na opalanie się, ponieważ pozbawiona melanocytów skóra jest szczególnie wrażliwa na szkodliwy wpływ promieni UV. Wystąpienie odbarwionych plam na skórze zawsze jest wskazaniem do wizyty u lekarza (rodzinnego lub dermatologa), który zdiagnozuje chorobę.

Wrodzony albinizm – objawy

Bielactwo wrodzone cechuje się brakiem melaniny – barwnika włosów, oczu i skóry. Chory dotknięty bielactwem wrodzonym ma:

• białą skórę,
• białe włosy,
• tęczówki pozbawione  barwnika, dostrzegalne jako czerwone źrenice (kolor ten wynika z prześwitywania naczyń krwionośnych).

Bielactwo u dzieci

U dzieci może występować zarówno nabyte, jak i wrodzone bielactwo. U dzieci pierwsze objawy bielactwa wrodzonego pojawiają się przy urodzeniu i utrzymują się przez całe życie. Z kolei nabyte bielactwo może rozwinąć się zarówno w wieku kilku lat, jak i w wieku młodzieńczym. Kiedy rozwija się nabyte bielactwo u dzieci? Przyczyny są takie same, jak u dorosłych – współtowarzyszące choroby autoimmunologiczne lub stres.

Jak zatrzymać bielactwo? Jak je leczyć?

W leczeniu bielactwa nabytego zastosowanie znajdują różne metody, jednak żadna z nich nie daje gwarancji wyleczenia chorych na bielactwo. Jak leczyć to schorzenie? Można stosować maści, które zawierają glikokortykosteroidy – są to substancje osłabiające reaktywność układu immunologicznego. Niestety, glikokortykosteroidy działają objawowo i po zaprzestaniu terapii często dochodzi do powrotu stanu sprzed leczenia. Zastosowanie znajdują również inhibitory kalcyneuryny, których długotrwałe stosowanie może doprowadzić do częściowej repigmentacji. Chorym na bielactwo nabyte zaleca się fototerapię, którą stosuje się również w łuszczycy. Terapia tego rodzaju trwa kilka miesięcy, po których u części chorych obserwuje się poprawę stanu. Istnieją chirurgiczne metody leczenia bielactwa nabytego.  Nowym lekiem na bielactwo, a w zasadzie metodą terapeutyczną, jest przeszczep hodowlanych melanocytów. Polega na wszczepieniu prawidłowo działających komórek, syntetyzowanych poza ustrojem, w miejsca o zaburzonej pigmentacji naskórka. Jest to metoda bardzo skuteczna, jednakże niezwykle droga. Innym sposobem leczenia są autoprzeszczepy skóry, polegające na przeniesieniu cienkiej warstwy zdrowego naskórka na chore miejsce, aby uzyskać zwiększenie pigmentacji. Naturalne leczenie bielactwa nabytego, powinno polegać przede wszystkim na unikaniu sytuacji stresowych. W leczeniu bielactwa nabytego ziołami zastosowanie znajdują wszelkie napary działające uspokajająco, np. melisa. Niestety, tak jak nie znamy odpowiedniej profilaktyki bielactwa nabytego, tak żadna z wymienionych wyżej metod postępowania nie gwarantuje wyleczenia choroby.

Bielactwa wrodzonego nie da się wyleczyć. Pacjenci z albinizmem są jednak w dużym stopniu narażeni na choroby nowotworowe, dlatego powinni bacznie obserwować własną skórę oraz dbać o właściwą pielęgnację oczu.

Najczęstsze mity dotyczące bielactwa

Dermatolog Joanna Sołtys w rozmowie z HelloZdrowie opowiada o najczęstszych mitach związanych z bielactwem w ramach cyklu „HZ kontra mity”. O swoich zmaganiach z chorobą mówią także nasze czytelniczki.

• Mit: mając bielactwo można się opalać

Osoby cierpiące na bielactwo w sposób szczególny powinny chronić skórę podczas słonecznych dni. Skóra pozbawiona pigmentu w łatwy sposób się opala, dlatego należy uważać, aby nie doszło do oparzenia słonecznego. Osoby zmagające się z bielactwem są bardzo narażone na światło słoneczne i ochrona skóry to główne zalecenie dla chorego. Zaleca się stosowanie produktów z filtrem, nie tylko w upalne dni. Jeśli chodzi o solarium – bezwzględnie odradzam. Opalanie w solarium może powodować poważne poparzenia.

Bibliografia:

1. Choroby skóry, Jabłońska S., Chorzelski T., Warszawa, 2002, s. 421-423.
2. Marcon C., Maia M., Albinism: epidemiology, genetics, cutaneus characterization, psychosocial factors; An Bras Dermatol, 2019, Sep – Oct, 94(5)

Aktualizacja: Natalia Suchocka