Ile trwa atak paniki i jak sobie z nim radzić? Praktyczny przewodnik

Atak paniki pojawia się nagle, bez objawów zapowiadających. Choć nie trwa długo, to jego intensywność na chwilę uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Ponieważ nie sposób przewidzieć, kiedy wystąpi, w efekcie codzienność zaczyna wypełniać lęk. Ile trwa atak paniki? Czym się charakteryzuje? Czy można nauczyć się go kontrolować, aby trwał krócej i pojawiał się rzadziej? 

Czym jest atak paniki? 

Jak wyjaśniają naukowcy na łamach „Scientific Data”, ataki paniki to epizody intensywnego strachu i lęku, osiągające szczyt w ciągu kilku minut. Towarzyszą temu objawy takie jak duszność czy kołatanie serca. 

Atak pojawia się bez wyraźnej przyczyny i osiąga szczyt w ciągu zaledwie kilku minut. Jak tłumaczą wspomniani wyżej eksperci, charakterystyczne symptomy paniki mogą zostać wywoływane przez stres psychologiczny lub określone sytuacje, co prowadzi do unikania bodźców kojarzonych z przykrymi reakcjami organizmu. Osoby zmagające się z tym problemem często więc się izolują. 

Ile trwa atak paniki? Fakty i mity 

Zazwyczaj atak trwa od kilku do kilkudziesięciu minut, jednak nie dłużej niż dwie godziny. Maksymalne nasilenie objawów występuje w ciągu 2-10 minut. Po 20-30 minutach napad słabnie, a towarzyszące mu objawy ulegają przytępieniu. W rzadkich przypadkach może trwać dłużej – nawet godzinę – choć takie sytuacje są nietypowe. 

W odróżnieniu od lęków różnych postaci, ataki paniki są nagłe i silne, a ponadto trwają krótko i są bardzo intensywne. Lęk natomiast narasta powoli i utrzymuje się dłużej. Nie jest też aż tak intensywny, co nie znaczy, że w mniejszym stopniu oddziałuje na codzienne funkcjonowanie. 

Warto zaznaczyć, że subiektywne odczucie czasu podczas ataku paniki może być zaburzone, co sprawia, że epizod wydaje się trwać dłużej niż w rzeczywistości. 

Co dzieje się z ciałem i umysłem w trakcie ataku? 

Podczas ataku paniki organizm reaguje w sposób przypominający reakcję na realne zagrożenie. Dochodzi do gwałtownego uwalniania adrenaliny, co wywołuje szereg objawów. Carson, Butcher i Mineka w „Psychologi zaburzeń” piszą, że o ataku paniki może być mowa dopiero wówczas, gdy wystąpią nagle cztery spośród trzynastu wymienionych symptomów: 

• palpitacja serca,  
• krótki oddech,  
• pocenie się,  
• drżenie,  
• wrażenie dławienia, 
• ból lub niewygoda w klatce piersiowej,  
• nudności,  
• zawroty głowy lub omdlewanie, 
• depersonalizacja lub derealizacja,  
• lęk przed śmiercią,  
• szaleństwo, 
• utrata panowania nad sobą,  
• parestezje (czucie opaczne),  
• uderzenia chłodu lub gorąca. 

Niestety ze względu na fakt, że są to objawy przede wszystkim fizyczne, często przypisywane są chorobom somatycznym (ciała), np. kołatanie serca i duszności zrzucane są na problemy kardiologiczne, przez co pacjent nie otrzymuje właściwej pomocy. 

Jak skrócić lub złagodzić atak paniki? 

Wczesna interwencja, czyli po wystąpieniu pierwszych epizodów paniki, może łagodzić objawy ataków. Skuteczne w samodzielnym domowym stosowaniu, są: 

• psychoedukacja, 
• zmiany stylu życia, 
• zarządzanie stresem, 
• techniki relaksacyjne. 

Lekarz może też zalecić leczenie farmakologiczne (np. antydepresanty, środki przeciwlękowe), jak i niefarmakologiczne (np. terapia poznawczo-behawioralna, ekspozycja interoceptywna). Zaobserwowano jednak, że pomimo stosowania tychże metod, wielu pacjentów doświadcza nawrotów objawów po odstawieniu leków. To zrodziło potrzebę kontynuowania poszukiwania innych form terapii. 

Istotne jest, aby nie mierzyć się z problemem na własną rękę. Warto skorzystać ze wsparcia psychologa lub psychiatry. Pod okiem specjalisty odzyskiwanie balansu emocjonalnego przychodzi z mniejszym trudem. 

Bibliografia: 

1. Carson R. C., Butcher J. N., Mineka S., Psychologia zaburzeń, tom 1, 2003. 
2. Kacprzyk-Straszak A., Pawlak A., Kucharczyk K., [w:] red. Cadra S. i Ciupka Beskidzkie Dziedzictwo V, s. 95-114. 
3. Sooyoung J., Tai hui S., Seunghyun S., Heon-Jeong L., Yu-Bin S., Ji Won Y., Chul-Hyun C., A digital phenotyping dataset for impending panic symptoms: a prospective longitudinal study, Scientific Data 2024, 11:1264.