Jak działa glukometr i kiedy się go stosuje? Na co zwrócić uwagę przy wyborze

Glukometr to jedno z najpopularniejszych, najpowszechniejszych i najczęściej używanych urządzeń medycznych. Dzięki niemu osoby mające problem z poziomem cukru we krwi mogą szybko poznać jego wartość i reagować na wahania tego parametru. Czym zatem jest glukometr? Jak działa i jak wykonuje się pomiar cukru z krwi? Kiedy i kto powinien go stosować?

Co to jest glukometr?

Glukometr to urządzenie medyczne, którym możemy zmierzyć cukier we krwi w domowych warunkach. Jest to aparat kompaktowych rozmiarów — często wielkości telefonu komórkowego. Pomiar trwa kilkanaście sekund i nie jest trudny do wykonania. Jest to szczególnie ważne dla osób z cukrzycą, które muszą monitorować swoje stężenie glukozy we krwi regularnie.

Glukometr można kupić bez recepty w dowolnej aptece. W niektórych przypadkach glukometry są refundowane lub dawane za darmo (tak jest w przypadku cukrzyków). Istnieje wiele rodzajów glukometrów, jak w przypadku wszystkich akcesoriów medycznych.

Dokładność pomiaru glukometrem jest zbliżona do szczegółowych badań laboratoryjnych. Sam glukometr składa się z urządzenia właściwego oraz pasków testowych, na które nanosi się kroplę krwi. Urządzenie może działać przez kilka lat, a paski są wymienne — jednorazowego użytku. W zestawie znajduje się również nakłuwacz.

Glukometr możemy zabierać ze sobą wszędzie tam, gdzie obecnie się znajdujemy. Jest on sprzedawany w specjalnym etui, które jest wielkości notatnika i mieści w sobie urządzenie oraz wszystkie akcesoria. Glukometr działa na baterie — najczęściej przypominające zegarkowe, ale nieco większe.

Jak działa glukometr?

W skład glukometru wchodzi kilka elementów:

• lancetka: mała igła, która jest używana do nakłucia skóry i pobrania kropli krwi do pomiaru,
• pasek testowy pokryty substancją chemiczną, która reaguje z glukozą we krwi,
• glukometr: urządzenie elektroniczne, które odczytuje reakcję chemiczną na pasku testowym i wyświetla wynik pomiaru na ekranie.

Działanie glukometru opiera się na jednej z dwóch metod. Może być to metoda fotochemiczna lub elektrochemiczna. W pierwszym przypadku mierzona jest ilość światła odbitego od paska pomiarowego zabarwionego krwią o konkretnym poziomie cukru. Metoda elektrochemiczna mierzy mikroprąd, który przepływa przez pole na pasku, na którym znajduje się kropla krwi. Glukometr sam analizuje otrzymane informacje i wyświetla nam wynik.

Ostateczny wynik pomiaru jest wyświetlany na ekranie glukometru w jednostkach, takich jak miligramy na decylitr (mg/dL) lub milimole na litr (mmol/L), w zależności od preferencji ustawień. Warto zauważyć, że różne modele glukometrów mogą różnić się nieco w swojej dokładności i metodzie działania.

Jak zmierzyć poziom cukru we krwi glukometrem?

Pomiar cukru we krwi glukometrem wykonuje się prosto i szybko. Wprawionej osobie czynność ta zajmuje nie więcej niż minutę. Przed wykonaniem pomiaru należy umyć ręce wodą oraz odczekać chwilę aż wyschną. Nie można dezynfekować rąk ani używać żadnych preparatów przed badaniem.

Badanie powinno wykonywać się z dala od urządzeń elektromagnetycznych, które emitują silne pole (telewizor, komputer). Jeśli spełnimy te wymogi, możemy przystąpić do właściwego badania. Umieszczamy kilkucentymetrowy pasek pomiarowy w glukometrze, następnie nakłuwamy lancetką opuszek palca. Ukłucie jest często nieodczuwalne, a nakłuwacz zaprojektowany w taki sposób, aby z palca wydostała się jedynie jedna kropla krwi. Krew umieszczamy na pasku pomiarowym, a glukometr w ciągu kilku sekund wyświetla wynik.

Kto powinien używać glukometru?

Glukometr stosuje się w przebiegu cukrzycy. W niektórych przypadkach cukrzycy używają glukometru nawet kilka razy dziennie, aby odpowiednio dobrać dawki leków. Glukometr jest wykorzystywany przez osoby z cukrzycą typu 1, jak i typu 2. Monitorowanie poziomu glukozy we krwi może pomóc kontrolować przebieg choroby i podejmować odpowiednie działania w zakresie stylu życia i leczenia.

Glukometr stosowany jest również przez kobiety w ciąży, gdyż są one szczególnie narażone na wahania poziomu cukru we krwi oraz powstawanie stałych chorób. Kobiety, u których rozpoznano cukrzycę ciążową, powinny regularnie monitorować swoje wyniki, ponieważ zaburzenia cukru mają wpływ na przebieg ciąży i prawidłowy rozwój płodu. Decyzja o stosowaniu glukometru powinna być podejmowana we współpracy z lekarzem, który może ocenić indywidualne potrzeby pacjenta.

Trzecią sytuacją, w której możemy stosować glukometr, jest profilaktyka. Jest to urządzenie nieszkodliwe – pomiaru może dokonywać każda osoba. Jeśli zatem jesteśmy w grupie ryzyka na przykład ze względu na wiek czy przypadki choroby w rodzinie, możemy zakupić glukometr i używać go okazjonalnie do sprawdzania poziomu cukru we krwi.

Jak wybrać glukometr

Na rynku jest wiele różnych modeli glukometrów. Przy wyborze glukometru należy zwrócić uwagę na kilka istotnych cech danego modelu, które będą odpowiadały na nasze potrzeby. Najważniejsze z nich to:

• pojemność kropli krwi potrzebnej do pomiaru – im mniejsza, tym lepiej (wystarczy 0,5-0,6 µl),
• norma ISO – najpewniejszymi urządzeniami są glukometry, które spełniają aktualną normę ISO: EN 15197:2015,
• pamięć urządzenia – dobra pamięć to ok. 300 ostatnich pomiarów z datą i godziną. To ważne, jeśli potrzebujemy zestawiać ze sobą wyniki na przestrzeni czasu,
• aplikacja – to szczególnie istotny parametr, jeśli często sprawdzamy poziom cukru we krwi, np. kilka razy w ciągu dobry. Dzięki aplikacji, możliwe jest analizowanie większej ilości danych,
• wyświetlacz powinien być czytelny,
• kodowanie – jeśli urządzenie wymaga kodowania, to zwiększa ryzyko błędów pomiarowych.

Zalety glukometru

• szybkie i łatwe pomiary: glukometr pozwala szybko i łatwo zmierzyć poziom glukozy we krwi wymagając pobrania niewielkiej ilości krwi
• monitorowanie i kontrola stanu zdrowia: glukometr umożliwia osobom z cukrzycą ścisłe monitorowanie swoich poziomów glukozy we krwi. To pozwala na dostosowanie diety i podejmowanie odpowiednich działań w razie potrzeby, w tym doboru leków
• wygoda i mobilność: glukometr jest przenośnym urządzeniem. To pozwala na wykonywanie pomiarów w dowolnym miejscu, w tym w domu, w pracy czy w podróży.
• indywidualizacja leczenia: regularne korzystanie z glukometru pozwala pacjentom i lekarzom dostosować plan leczenia i monitorować, jak różne czynniki, takie jak jedzenie, aktywność fizyczna czy stres, wpływają na poziomy glukozy we krwi. To umożliwia indywidualne dostosowanie terapii cukrzycowej.

Wady glukometru

• możliwość błędu pomiarowego: wyniki pomiarów glukometru mogą mieć pewien zakres błędu. Różne czynniki, takie jak zanieczyszczenie paska testowego, zmienność hematokrytu czy interakcje z substancjami chemicznymi, mogą wpływać na dokładność pomiaru
• koszty: paski testowe i lancetki używane w glukometrze mogą być kosztowne, zwłaszcza dla osób, które regularnie wykonują pomiary
• dyskomfort i potencjalne powikłania: pobieranie próbki krwi za pomocą nakłuwania palca może być nieprzyjemne lub bolesne. Ponadto, częste nakłucia mogą prowadzić do powstawania blizn lub infekcji w miejscu nakłucia, dlatego należy bezwzględnie dbać o higienę podczas pomiarów i po pobraniu krwi
• utrudnione pomiary w niektórych warunkach: istnieją pewne warunki, takie jak wysoka wilgotność, które mogą wpływać na dokładność pomiaru glukometru.Należy pamiętać, że glukometr jest narzędziem do samokontroli, ale nie zastępuje regularnych wizyt u lekarza i diabetologa. Pacjenci powinni regularnie konsultować się z lekarzem w celu interpretacji wyników pomiarów i dostosowania planu leczenia.

Bibliografia:

1. Olokoba A. i in., Type 2 diabetes mellitus: A review of current trends; Oman Med. J, 2012, Jul 27 (4)
2. Wu Y. i in., Risk factors contributing to type 2 diabetes and recent advances in the treatment and prevention; Int J Med. Sci, 2014, 11(11)
3. Rola nowoczesnych metod monitorowania glikemii i telemedycyny w indywidualizacji opieki nad pacjentem z cukrzycą, Rekomendacje Agencji Badań Medycznych, 2020, www.visiongroup.pl/wp-content/uploads/2020/10/ROLA_final_15.10.2020.pdf [dostęp: 02.07.023 r.]