Rak pęcherza moczowego – jakich objawów nie należy bagatelizować?

Rak pęcherza moczowego to bardzo często rozpoznawana choroba nowotworowa. W poniższym artykule odpowiemy między innymi na pytania, jak można zmniejszyć ryzyko zachorowania na ten nowotwór, a także jakie są szanse na jego całkowite wyleczenie.

Rak pęcherza moczowego – czy jesteś w grupie ryzyka? 

Rak pęcherza moczowego może wystąpić w każdym wieku, jednak szczyt zachorowania przypada na wiek 60-80 lat. Wiek to właśnie jeden z czynników ryzyka tego nowotworu. Zazwyczaj schorzenie to występuje u mężczyzn, bo aż 80% przypadków dotyczy właśnie tej płci. U kobiet również jest rozpoznawany, ale zdecydowanie rzadziej. Wśród głównych przyczyn wymienia się: 

• palenie tytoniu; 
• nadużywanie alkoholu; 
• kamicę nerkową; 
• przewlekłe zapalenia pęcherza moczowego; 
• narażenie na aminy aromatyczne i pestycydy.

Nowotwór pęcherza moczowego – czy zawsze jest złośliwy? 

Nowotwory pęcherza moczowego mogą być zarówno łagodne, jak i złośliwe. Wśród zmian łagodnych na uwagę zasługuje przede wszystkim brodawczak pęcherza moczowego, natomiast rak jest zmianą złośliwą, wywodzącą się z nabłonka przejściowego. Wśród złośliwych nowotworów pęcherza moczowego wymienia się także raka gruczołowego i płaskonabłonkowego. Nowotwór pęcherza moczowego rozwijający się z nabłonka przejściowego, czyli z błony wyściełającej drogi moczowe, określany jest mianem raka urotelialnego.

Jakie objawy sugerują raka pęcherza moczowego? 

Głównym objawem raka pęcherza moczowego, stanowiącym czerwone światło, jest krwiomocz. Mogą, aczkolwiek nie muszą, towarzyszyć mu dolegliwości bólowe. Rak pęcherza moczowego jest nowotworem złośliwym, inwazyjnym, więc nacieka sąsiadujące tkanki. 

Może przyczynić się do zamknięcia ujścia moczowodu czy cewki moczowej, co z kolei doprowadza do trudności w oddawaniu moczu aż do całkowitego zatrzymania moczu. Zdarza się również, że na skutek krwawienia do pęcherza moczowego dochodzi do tworzenia się skrzeplin utrudniających przepływ moczu. Niektóre objawy raka pęcherza moczowego mogą sugerować infekcje dróg moczowych. Zalicza się tu: 

• parcie na mocz; 
• częste oddawanie moczu; 
• ból przy oddawaniu moczu; 
• pieczenie; 
• uczucie niepełnego wypróżnienia pęcherza moczowego.

Pierwsze objawy raka pęcherza moczowego – z czym różnicować? 

Ze względu na to, że pierwsze objawy raka pęcherza moczowego są niecharakterystyczne, pacjent wymaga kompletnej diagnostyki. Wykluczyć należy: 

• infekcję dróg moczowych; 
• kamicę układu moczowego; 
• patologie gruczołu krokowego u mężczyzn; 
• nieprawidłowości w obrębie narządów rodnych u kobiet.

Jakie badania wykonuje się celem wykrycia raka pęcherza moczowego?

Podstawowe badania, które można wykonać już w gabinecie Podstawowej Opieki Zdrowotnej, to przede wszystkim badanie ogólne moczu czy badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej. Diagnostyka w kierunku raka pęcherza moczowego jest uzależniona od rodzaju objawów klinicznych i ich zaostrzenia. Jeśli u chorego stwierdza się na przykład krwawienie z dróg moczowych czy zatrzymanie moczu, zostanie on najprawdopodobniej pilnie przekierowany do diagnostyki szpitalnej.

Zdecydowanie dokładniejszym badaniem w przypadku oceny pęcherza moczowego jest tomografia komputerowa. Badanie tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy najlepiej wykonuje się z użyciem środka cieniującego, czyli kontrastu. Badanie bez kontrastu ma zdecydowanie mniejszą czułość. Jeśli u chorego nie współistnieje niewydolność nerek czy nadczynność tarczycy, badaniem z wyboru jest właśnie tomografia komputerowa ze wzmocnieniem kontrastowym. Pozwala ona dokładnie ocenić pęcherz moczowy, otaczające tkanki i węzły chłonne.

Diagnostyka celowana w kierunku potwierdzenia raka pęcherza moczowego

Badania obrazowe pozwalają na uwidocznienie zmiany, jak również na postawienie wstępnej, prawdopodobnej diagnozy. Nie można na podstawie badania obrazowego potwierdzić choroby nowotworowej. Aby u chorego rozpoznać nowotwór pęcherza moczowego, konieczne jest wykonanie cystoskopii celem pobrania wycinków do badania histopatologicznego. Dopiero wtedy można potwierdzić wstępne rozpoznanie.

Rak pęcherza moczowego a leczenie chirurgiczne

Podstawową metodą leczenia raka pęcherza moczowego jest zabieg chirurgiczny celem usunięcia zmiany. W początkowych stadiach istnieje możliwość przeprowadzenia przezcewkowej resekcji guza, jest to najmniej inwazyjna forma zabiegu. W drugim stadium choroby nowotworowej, kiedy guz nadal jest niewielki, można wziąć pod uwagę częściową cystektomię, czyli usunięcie zajętego guzem fragmentu pęcherza. W stadium zaawansowanym konieczne jest usunięcie całego pęcherza, fragmentu cewki i węzłów chłonnych.

Dodatkowe metody leczenia raka pęcherza moczowego

Leczenie chirurgiczne to oczywiście nie jest jedyna forma leczenia. W terapii stosuje się również chemioterapię, immunoterapię czy radioterapię. O doborze ostatecznej formy leczenia czy połączenia różnych metod decyduje lekarz onkolog.  Możliwości terapeutyczne uzależnione są również od stadium zaawansowania choroby, tutaj liczy się czas. Im wcześniej zmiana zostanie wykryta, tym pacjent ma większe szanse na przeżycie. Jeśli natomiast dojdzie do rozsiewu choroby nowotworowej, szanse na całkowite wyleczenie są małe.
 

Bibliografia: 

1. Fischer J., Chirurgia. Urologia. Ginekologia, Medipage, 2013. 
2. Antoniewicz A., Urologia nieoczywista, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020. 
3. Praca zbiorowa, Nowotwory układu moczowo-płciowego. Praktyczny przewodnik dla lekarzy, Via Medica, 2013.