Jak poprawić pamięć i koncentrację u dzieci i dorosłych?

Trudności w nauce dotykają nawet co 10. dziecko, a wśród osób powyżej 65. roku życia aż 40% może mieć zaburzenia pamięci. Problem ten dotyczy ludzi w każdym wieku, warto więc przyjrzeć się jego potencjalnym przyczynom. Jak poprawić koncentrację i pamięć u dorosłych oraz u dzieci?

Przyczyny problemów z pamięcią

Problemy z pamięcią mogą wynikać z różnych powodów. Najczęściej pojawiają się wraz z wiekiem, jako naturalny proces starzenia się organizmu i objawiają się sporadycznym zapominaniem drobnych rzeczy. Problemy z pamięcią mogą także wynikać z chorób, trybu życia czy urazów. Potencjalne przyczyny pogorszenia pamięci to m.in.:

• łagodne upośledzenie funkcji poznawczych – może nie dawać żadnych innych objawów oprócz problemów z pamięcią,
• demencja,
• przyczyny psychiczne, m.in. depresja, zespół stresu pourazowego,
• choroby przewlekłe, np. padaczka, choroba Alzheimera,
• używki, głównie alkohol i narkotyki,
• niedoczynność tarczycy,
• niedobór witaminy B12,
• uraz, udar lub infekcja mózgu,
• zatrzymanie akcji serca i wynikające z niego niedotlenienie,
• nowotwór mózgu.

Problemy z pamięcią mogą pojawić się także w wyniku niewłaściwego trybu życia. Jeśli jesteś pod wpływem przewlekłego stresu, mało sypiasz, a na dodatek masz mnóstwo rzeczy na głowie, twoja pamięć krótkotrwała może ucierpieć. Do tego pewnie nie masz czasu na różnorodną dietę, nie mówiąc już o aktywności fizycznej. Podobnie sprawa ma się z dziećmi – również mogą mieć zbyt ubogą dietę, spać za krótko czy być pod wpływem stresu. To prosta droga do problemów z pamięcią.

Jak poprawić pamięć u dziecka? Ćwiczenia na pamięć i koncentrację

Aby poprawić pamięć dziecka, od wczesnych etapów rozwoju wprowadź zabawy usprawniające procesy myślowe. W ten sposób ułatwisz mu naukę w przyszłości. Rodzaj zabawy dopasuj do wieku i możliwości malucha, ale zawsze staraj się angażować na raz wiele zmysłów. Ćwiczenia na pamięć i koncentrację dla dzieci to np.:

• układanie puzzli, klocków,
• nauka rymowanek,
• porównywanie obrazków i szukanie różnic,
• pytania do obrazka lub historii, z którymi dziecko zapoznało się wcześniej,
• powtarzanie sekwencji wyrazów, liczb, melodii, rytmu,
• gry planszowe i nie tylko – memory, warcaby, kalambury, rebusy.

Jak poprawić koncentrację i pamięć u dorosłych?

Chcesz mieć lepszą pamięć? Przełam rutynę! Nowe bodźce wytwarzają świeże połączenia w mózgu, dlatego warto stale ich dostarczać, nawet w codziennych, prostych działaniach. Wybierz nieco inną trasę do pracy, zmień utartą kolejność czynności, czy umyj zęby drugą ręką. Skupiaj się na tym, co aktualnie wykonujesz, nie rób tego automatycznie.

Naucz się czegoś nowego. To może być język obcy, obsługa nowego programu na komputerze czy zajęcia manualne, np. szydełkowanie. Jak jeszcze poprawić pamięć krótkotrwałą? Dorośli również mogą wykonywać ćwiczenia usprawniające zapamiętywanie. Mogą to być krzyżówki, sudoku, strategiczne i logiczne gry komputerowe. Warto też odtwarzać z pamięci np. niedawno usłyszane historie czy teksty piosenek.

Jak poprawić pamięć w depresji? Przede wszystkim ewentualne zaburzenia pamięci i trudności w skupieniu uwagi trzeba zgłosić lekarzowi prowadzącemu. Być może sytuacja będzie wymagała zmiany leków lub ich dawek. A jak poprawić pamięć przy niedoczynności tarczycy? W tym przypadku również kluczowe jest leczenie samej przyczyny problemów z pamięcią. Jej zaburzenia wywołane tymi schorzeniami ustępują zwykle po wdrożeniu odpowiedniego leczenia.

Jak poprawić swoją pamięć? Dieta i aktywność fizyczna

Odpowiednie odżywianie, ruch oraz odpoczynek to pierwsze kroki do poprawy pamięci. Staraj się codziennie spać 7-9 godzin i w miarę możliwości zredukuj stres. Wprowadź też regularną aktywność fizyczną. Dobierz taką, która będzie ci sprawiać przyjemność. Zaangażuj w nią też innych członków rodziny, w ten sposób spędzicie razem czas w zdrowy sposób. Ćwiczenia co najmniej 3 razy w tygodniu zmniejszają ryzyko demencji nawet o połowę. Z kolei w diecie uwzględnij produkty bogate w:

• zdrowe tłuszcze – orzechy, pestki, ryby,
• magnez – kakao, banany, produkty zbożowe,
• flawonoidy – truskawki, jabłka, cytrusy, papryka,
• witaminy z grupy B – nabiał, strączki, wątróbka, sery,
• witaminę D – tłuste ryby, sery, jajka.

Jak poprawić pamięć farmakologicznie?

Jeżeli chcesz wykorzystać leki na pamięć, bez recepty dostępne są tzw. adaptogeny. To rośliny, które pomagają organizmowi zaadaptować się do niekorzystnych warunków stresowych. Do poprawy pracy mózgu, pamięci i koncentracji możesz zastosować:

• żeń-szeń właściwy (łac. Panax ginseng) – działa antyoksydacyjnie i ochronnie na komórki nerwowe,
• miłorząb japoński (łac. Ginkgo biloba) – poprawia krążenie mózgowe, dzięki czemu neurony są lepiej odżywione i dotlenione. Chroni je przed wolnymi rodnikami i hamuje ich obumieranie,
• wąkrota azjatycka (łac. Centella asiatica) – wspomaga regenerację komórek nerwowych oraz tworzenie się nowych połączeń pomiędzy nimi,
• bakopa drobnolistna (łac. Bacopa monnieri) – poprawia przepływ krwi w mózgu, zwalcza wolne rodniki i chroni neurony.

A jak poprawić pamięć u dziecka? Udowodnioną skuteczność mają także kwasy omega-3. Badania wykazują, że dieta bogata w te związki poprawia procesy poznawcze, pamięć i koncentrację zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Warto więc zadbać o obecność kwasów omega-3 w diecie dziecka. Można je stosować w postaci kapsułek lub płynnego tranu. Odpowiednia dieta i higiena życia mogą ustrzec przed problemami z pamięcią na starość. Zadbaj o to już dziś – im szybciej zaczniesz, tym lepsze efekty uzyskasz.

Bibliografia: 

1. https://www.health.harvard.edu/topics/memory [dostęp 03.10.2023].
2. https://www.msdmanuals.com/professional/neurologic-disorders/symptoms-of-neurologic-disorders/memory-loss#v27274585 [dostęp 03.10.2023].
3. Small G. W., What we need to know about age related memory loss, BMJ 2002, 324(7352): 1502-1505.
4. Stańczak A., Lewgowd W., Środki wspierające poprawę funkcji poznawczych – co powinniśmy o nich wiedzieć, Farmacja Polska 2021, 77(4): 201-219.