Jak poznać, że upał ci zaszkodził? „Są trzy zjawiska kliniczne, które świadczą o nadmiernym działaniu ciepła” – mówi lekarz Michał Sutkowski

Przez całą Polskę przechodzi fala upałów. Synoptycy przewidują, że wysokie temperatury pozostaną z nami do 7 lipca. Jak się chronić w tym czasie? Kto powinien szczególnie uważać? Co powinno cię zaniepokoić?  Te pytania zadaliśmy lekarzowi rodzinnemu Michałowi Sutkowskiemu.

Kto powinien szczególnie dbać o siebie w czasie upałów?

W związku wysokimi temperaturami, w całym kraju obowiązują ostrzeżenia drugiego stopnia. Synoptycy przewidują, że temperatura może wzrosnąć w drugiej części tygodnia do 35 st. C.  Kto jest szczególnie narażony na działanie wysokich temperatur?

– Przede wszystkim osoby powyżej 65. roku życia, ale także małe dzieci do 5. roku życia. Niezależnie od wieku powinny także uważać osoby mające schorzenia neurologiczne, niewydolność krążenia, cukrzycę, nadciśnienie, biorące leki immunosupresyjne, a także osoby z dużą otyłością. Upały są niebezpieczne także dla osób z chorobami zwyrodnieniowymi, które utrudniają poruszanie się oraz dla osób poruszających się, z różnych powodów medycznych, na wózkach. Te osoby powinny się chronić, ale my także zwróćmy na nich uwagę i pomóżmy, jeśli będzie taka potrzeba – apeluje Michał Sutkowski, lekarz rodzinny. I dodaje: Ale podczas upałów powinniśmy uważać na siebie wszyscy.

Przeczytaj nasze wskazówki i dbaj o siebie!

1. Nawadniaj się

Pij regularnie duże ilości płynów. Unikaj napojów zawierających kofeinę, zrezygnuj z alkoholu. Alkohol ma na dłuższą metę działanie odwadniające, a do tego, podobnie jak słońce, rozszerza naczynia krwionośne. Natomiast kawa działa moczopędnie i zwiększa ryzyko odwodnienia.

Pamiętaj, że podczas upałów zapotrzebowanie twojego organizmu na płyny wzrasta. W tym czasie musisz pić minimum 3‒3,5 litra płynów. Najlepszym wyborem będzie woda. – Pijemy za mało wody, nie nawadniamy się – zauważa dr Michał Sutkowski. – Trzeba przynajmniej co godzinę mocno się nawodnić. Nie powinniśmy czekać na pragnienie. Jeśli nie mamy wody zmineralizowanej, do zwykłej wody dosypmy trochę soli albo chociaż dodajmy cytrynę.

 2. Zostań w domu lub szukaj cienia

Eksperci radzą, aby w najgorętszej porze dnia (między 10:00 a 17:00) pozostać w domu. Zadbaj o to, żeby w pomieszczeniach było chłodno: w ciągu dnia zamykaj i zasłaniaj okna po stronie nasłonecznionej. Wietrzenie mieszkania zostaw na czas, kiedy temperatura nieco spadnie. Pamiętaj także, aby zamykać drzwi i okna w pomieszczeniach klimatyzowanych.

Przebywaj w najchłodniejszym pomieszczeniu mieszkania. Jeśli już musisz wyjść z domu, unikaj otwartych, niezacienionych przestrzeni. I oczywiście używaj kremów ochronnych. Zanim jednak sięgniesz po kosmetyk, sprawdź jego datę ważności. Nigdy nie używaj kremów przeterminowanych!

3. Noś nakrycie głowy i lekką, przewiewną odzież

W lecie trzeba chronić głowę. Nieważne, czy będzie to słomkowy kapelusz po babci, czy designerska czapka z daszkiem. Długa ekspozycja na słońce sprawia, że skóra mocno się nagrzewa i wysusza. W upalne dni stawiaj na ubrania wykonane z naturalnych materiałów, np. bawełny, lnu czy naturalnego jedwabiu. Ważne, żeby ubrania były jasne i przewiewne.

4. Chroń oczy przed słońcem

Zainwestuj w dobrej jakości okulary przeciwsłoneczne, czyli antyrefleksyjne z filtrem UVA i UVB. Tylko tego typu okulary będą w stanie ograniczyć szkodliwe działanie promieni słonecznych. Unikaj okularów sprzedawanych na bazarach czy w popularnych sieciówkach: nie dość, że nie spełniają swojej roli, to jeszcze mogą zaszkodzić.

5. Postaw na lekkie dania

Spożywaj lekkie posiłki i zawsze wcześniej upewnij się, że produkty, z których je przygotowujesz, są świeże. Świetnie sprawdzą się lekkostrawne sałatki, warzywa i owoce. Unikaj ciężkich dań, smażonych i tłustych. Na deser latem najbardziej smakują nam lody. Muszą być jednak z pewnego źródła, bo przy wysokich temperaturach łatwo o zatrucie pokarmowe.

Nigdy nie zostawiaj dziecka w samochodzie!

6. Zrezygnuj z intensywnego wysiłku

Przygotowania do półmaratonu czy długie spacery zostaw na chłodniejszy czas. Upał sam w sobie jest wyczerpujący, a intensywny wysiłek fizyczny sprawi, że przegrzejesz się jeszcze bardziej. Gdy ćwiczysz w upale, twój organizm wytwarza więcej ciepła, niż jest w stanie oddać. Pocenie, czyli naturalne ochładzanie, przestaje wystarczać i powoli zaczynasz gotować się od środka, czego skutkiem może być na przykład udar cieplny.

7. Obserwuj swój organizm i jeśli coś cię niepokoi, wezwij pomoc!

Obserwuj reakcje swojego organizmu podczas upałów. Jeśli coś cię zaniepokoi, skonsultuj się z lekarzem. Co wskazuje na to, że upał nam zaszkodził? – Są trzy zjawiska kliniczne, które świadczą o nadmiernym działaniu ciepła: skurcze cieplne, wyczerpanie cieplne oraz udar cieplny (czyli udar słoneczny zwany porażeniem słonecznym). Pamiętajmy, że ktoś może pracować cały dzień w cieniu w wysokiej temperaturze i mieć powikłania, więc chodzi o działanie ciepła, a nie tylko słońca – tłumaczy lekarz Michał Sutkowski. I w rozmowie z nami wyjaśnia każde z tych zjawisk:

• Skurcze cieplne związane są z brakiem elektrolitów, głownie potasu i magnesu. Powoduje to skurcze najczęściej łydek, czasem tułowia. Niedobory wynikają z tego, że pijemy niezmineralizowaną wodę lub napoje bądź herbatę. W ten sposób jeszcze bardziej się odwadniamy.
• Brak wody i elektrolitów powoduje wyczerpanie cieplne, które z kolei prowadzi do omdlenia z jego wszystkimi konsekwencjami: może skończyć się urazem głowy czy złamaniem nogi. Spada ciśnienie tętnicze, które przestaje się centralizować.
• Udar cieplny to sytuacja, w której mamy cały czas ekspozycję słońca, wysokiej temperatury. Na przykład wtedy, kiedy jest dziecko zamknięte w samochodzie. To dramatyczny przykład: temperatura wewnątrz takiego samochodu może być w okolicach 80-90 st. C. Wtedy człowiek od środka dosłownie się gotuje, płonie. Temperatura ciała mimo zdolności do termoregulacji jest na poziomie 41 stopni i wciąż się podnosi się. Dochodzi do zaburzeń orientacji, zawrotów głowy, omdlenia, drgawek. Może dojść do zatrzymania krążenia.