Jak przeprowadzić test na atak paniki? Skąd biorą się takie problemy?

Lęk napadowy jest jednym z większych problemów, z jakimi spotykają się w swojej praktyce psychiatrzy. Związane z nim trudności wynikają z jednej strony z problemów z niemożnością nawiązania porozumienia z pacjentami i wniknięciem w ich życie wewnętrzne, z drugiej z braku uniwersalnych metod leczenia. Kiedy można mówić o napadach paniki? Jak się je diagnozuje? 

Czym są napady paniki? 

Międzynarodowa klasyfikacja chorób ICD-10 definiuje ataki paniki jako epizody intensywnego lęku lub dyskomfortu pojawiające się nagle, osiągające maksymalne nasilenie w krótkim czasie i trwające od kilku do kilkudziesięciu minut. Fachowo określa się je mianem zaburzeń lękowych z napadami lęku.  

Co istotne, ataki paniki występują spontanicznie i w sposób nieprzewidywalny. Nie są powiązane z konkretnym obiektem ani sytuacją. Nie wynikają też z narażenia osoby na bezpośrednie niebezpieczeństwo. Typowymi objawami paniki są m.in.: 

• przyspieszona praca serca, 
• pocenie się, 
• drżenie mięśni, 
• trudności w oddychaniu, 
• uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej, 
• zawroty głowy, 
• uczucie „odrealnienia”, nierzeczywistości sytuacji. 

Test na atak paniki. Przykładowe pytania 

Ataku paniki nie należy mylić ze zwykłym stresem. W sieci łatwo znaleźć kwestionariusze pozwalające ustalić, czy daną reakcję można już zakwalifikować jako epizod lękowy. Z jakimi pytaniami można zetknąć się najczęściej? 

1. Czy doświadczyłeś nagłego i intensywnego uczucia lęku lub paniki, które pojawiło się niespodziewanie? 
2. Czy doświadczyłeś objawów typowych dla paniki, takich jak wskazana powyżej? 
3. Czy zdarzało się, że objawy lękowe ograniczały możliwość funkcjonowania w codziennym życiu? 
4. Czy pojawia się u ciebie lęk przed ponownym wystąpieniem paniki? 
5. Czy epizody paniki powodują, że unikasz konkretnych sytuacji lub miejsc? 
6. Czy ataki paniki wpływają na Twoje samopoczucie emocjonalne? 
7. Czy ataki paniki są źródłem silnego niepokoju? 

Trzeba pamiętać, że samodzielne wypełnienie kwestionariusza nie zastępuje konsultacji psychiatrycznych. Profesjonalista nie tylko jest w stanie postawić trafną diagnozę, ale przede wszystkim znaleźć skuteczną terapię. Obecnie nawracające napady paniki leczy się przede wszystkim z użyciem nowoczesnych leków klasy SSRI lub SNRI w stopniowo zwiększanych dawkach. Pomocniczo stosuje się też leki anksjolityczne, np. alprazolam. 

Kto jest narażony na napady paniki? 

Napady paniki mogą zdarzyć się każdemu, ale niektóre osoby są na nie narażone bardziej niż inne. Zwiększone ryzyko ataku paniki może wynikać m.in. z występowania silnych stresorów (np. utrata pracy, wypadek), nadwrażliwości somatycznej (nadmierne skupianie się na odczuciach płynących z ciała), czy zaburzeń w wydzielaniu neuroprzekaźników. Winę za nawracające ataki paniki może ponosić też genetyka. 

Bibliografia: 

1. Cackovic C., Nazir S., Marwaha R., Panic Disorder, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2025. 
2. Kim E. J., Kim Y. K., Panic disorders: The role of genetics and epigenetics. AIMS Genetics 2018, 5(3):177-190. 
3. Małyszczak K., Napady paniki – jak przerwać błędne koło, Psychiatria po Dyplomie, grudzień 2013.