Jak przygotować ciało i psychikę do ciąży?

Bez wątpienia ciąża wymaga starannego przygotowania, co dotyczy zarówno aspektu fizycznego, jak i psychicznego. Dzięki temu twoje ciało podoła trudowi donoszenia i urodzenia dziecka, a noworodek przyjdzie na świat zdrowy i silny.

Rozstań się z nałogami

Palenie papierosów oraz nadużywanie alkoholu negatywnie wpływają na płodność. W przypadku nikotyny szkodliwe jest zarówno czynne, jak i bierne palenie. Dym tytoniowy zawiera wiele toksycznych substancji, które wpływają negatywnie na płodność, przyczyniają się do poronień samoistnych, przedwczesnego odklejenia łożyska, hipotrofii (wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu), przedwczesnego porodu czy niskiej masy urodzeniowej dziecka. Z kolei u kobiet, które zbyt często sięgają po alkohol, mogą mieć miejsce zaburzenia miesiączkowania, obniża się także tzw. rezerwa jajnikowa, co upośledza płodność. Z badań „European Study of Infertility and Subfecundity” wiadomo ponadto, że w ramach przygotowania do ciąży należy ograniczyć spożycie kawy, ponieważ wypijanie więcej niż 5 filiżanek dziennie zwiększa ryzyko wystąpienia niepłodności nawet o 45 proc.

Uzupełnij to, co ważne

Ciąża to niezwykły czas w życiu kobiety. Czas, kiedy zapotrzebowanie na składniki odżywcze istotnie wzrasta. Szczególnie ważną witaminą w tym okresie jest B9, czyli kwas foliowy, który odpowiada za prawidłowy rozwój układu nerwowego u dziecka i wspiera rozwój komórek matczynych – np. łożyska. Nieprawidłowości będące skutkiem niedoboru kwasu foliowego powstają zwykle w pierwszych tygodniach życia płodowego, dlatego jest tak ważne, by witaminę B9 zacząć suplementować, zanim zajdziesz w ciążę. Inne bardzo ważne składniki odżywcze to m.in. żelazo, cholina, selen, jod. Uzupełnij także niedobór witaminy D.

Uporządkuj swoją dietę

Nie ma przesady w powiedzeniu, że „jesteś tym, co jesz”. Badania prowadzone w ostatnich latach przez naukowców z Harvard School of Public Health zwróciły uwagę na możliwą zależność pomiędzy sposobem żywienia a płodnością kobiet. Okazuje się, że nadmiar białka w diecie, w tym przede wszystkim białka zwierzęcego, przyczynia się do zwiększonego ryzyka wystąpienia niepłodności owulacyjnej, podobnie jak spożycie produktów z wysokim indeksem glikemicznym oraz przede wszystkim tłuszczów trans. Z badań naukowych wiemy, że uzyskanie 2 proc. kilokalorii pochodzących z izomerów trans zamiast 2 proc. pochodzących z węglowodanów zwiększa ryzyko wystąpienia niepłodności owulacyjnej o 73 proc.; z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych – o 79 proc., a wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – aż o 131 proc.

Zadbaj o zdrowie i siłę swojego ciała

Badania wykazały, że kobiety z zaburzeniami metabolicznymi – otyłością, cukrzycą – mają większe problemy z zajściem w ciążę, ponieważ metabolizują więcej zmagazynowanego tłuszczu, co przekłada się na wyższe stężenie nasyconych kwasów tłuszczowych w obrębie jajników. Masa ciała jest istotnym czynnikiem wpływającym na płodność. Zarówno nadwaga, otyłość, jak i niedowaga mogą powodować problemy z zajściem w ciążę. Prawidłowe funkcjonowanie jajników uzależnione jest od równowagi energetycznej organizmu, natomiast odchylenia od prawidłowej masy ciała związane są z zaburzeniami owulacji. Otyłość wiąże się m.in. ze zwiększonym ryzykiem poronień samoistnych, zaburzeniami tolerancji glukozy, cukrzycą typu 2, występowaniem nadciśnienia indukowanego ciążą, cukrzycą ciążową, ryzykiem cesarskiego cięcia. Z kolei u kobiet z niedowagą, jak dowiodły badania, czas zajścia w ciążę wydłużał się aż czterokrotnie i wynosił ok. 29 miesięcy.

Włącz ruch do codziennej rutyny

O zdrowie swojego ciała, jeśli chcesz starać się o dziecko, zadbaj również poprzez aktywność fizyczną. Badania dowiodły, że ruch to istotny element wpływający na kobiecą płodność. Nie chodzi tutaj o sport wyczynowy czy intensywne treningi. Wystarczy umiarkowany wysiłek fizyczny, który zapobiega otyłości i chorobom krążenia, przygotowuje ciało do ciąży i porodu, pozwala zachować dobrą kondycję i rozładować stres, wpływa na właściwy poziom glukozy we krwi itp. Zalecana aktywność fizyczna to przynajmniej 30 minut 3–4 razy w tygodniu, natomiast godzina ćwiczeń dziennie może pozytywnie wpłynąć na poprawę płodności u kobiet. Do wyboru masz trzy rodzaje ćwiczeń: siłowe (podnoszenie ciężarów, pompki), rozciągające (tai-chi, joga) oraz aerobowe (bieganie, pływanie, jazda na rowerze).

Wykonaj badania kontrolne

Zapytaj lekarza podstawowej opieki zdrowotnej albo ginekologa, jakie badania powinnaś wykonać przed zajściem w ciążę. Zazwyczaj wykonuje się: morfologię z rozmazem, OB, oznaczenie poziomu glukozy, cholesterolu, kreatyniny, prolaktyny, próby wątrobowe, poziom TSH (diagnozuje choroby tarczycy), ogólnie badanie moczu, poziom elektrolitów (Na, K), badanie na wirusowe zapalenie wątroby typu B. Lekarz może też zlecić wykonanie badań hormonalnych. Jeśli nie znasz swojej grupy krwi, konieczne jest jej oznaczenie – powinien zrobić to także ojciec dziecka. Kiedy matka ma czynnik Rh- a partner Rh+, dochodzi do tzw. konfliktu serologicznego. Na szczęście współcześnie można go skutecznie leczyć. Pamiętaj także o kontroli stomatologicznej.

Zadbaj o swoją psychikę

Czy słyszałaś o niepłodności psychicznej? To niepłodność, która powstaje na tle zaburzeń psychicznych i seksualnych. Według różnych autorów może dotyczyć 5–10 proc. par, dlatego zadbanie o dobrostan psychiczny to jedna z form przygotowania do ciąży. Z badań wynika, że kobiety niepłodne charakteryzują się niską akceptacją siebie, obniżonym poczuciem własnej wartości, mniejszą satysfakcją z życia. Co z tym zrobić? Przygotowanie psychiki do ciąży i macierzyństwa może odbywać się na kilka sposobów, m.in. poprzez psychoterapię, rozmowy z godnymi zaufania osobami, czytanie książek, słuchanie podcastów, uczestnictwo w warsztatach psychologicznych i rozwojowych.

Wykonaj zaległe szczepienia

W ten sposób ochronisz siebie i rozwijające się dziecko przed groźnymi chorobami. Najpierw sprawdź, czy zostałaś zaszczepiona przeciwko odrze, śwince i różyczce, gruźlicy, błonicy, krztuścowi, polio, tężcowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, zakażeniom przeciwko Haemophilus influenzae typu B. To szczepienia obowiązkowe wykonywane u dzieci i młodzieży do 19. roku życia, ale warto się upewnić. Osoby z grup podwyższonego ryzyka są szczepione również przeciwko ospie wietrznej i wściekliźnie. Natomiast w przypadku krztuśca, błonicy i tężca raz na 10 lat należy podać dawkę przypominającą. Zalecane jest ponadto wykonanie szczepień przeciwko grypie i koronawirusowi.

Bibliografia:

„Wpływ sposobu żywienia oraz wybranych parametrów stylu życia na płodność i rozrodczość kobiet”, Ilona Górna, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wydział Farmaceutyczny, Poznań 2014.