Jak radzić sobie ze złością? Reakcje organizmu, choroby, leczenie i psychoterapia

Złość to jedna z emocji podstawowych wyróżnionych przez Paula Ekmana w 1972 roku. Niestety złość powoduje w organizmie poważne napięcia psychogenne, czego skutkiem może być pojawienie się, po pewnym czasie, chorób psychosomatycznych.

Złość jako emocja 

Złość to emocja podstawowa, której najważniejszymi cechami są wzburzenie, irytacja, a czasami także elementy smutku. W niektórych przypadkach dochodzi do napadów złości, z którymi powiązana jest agresja. W sytuacji, gdy złość wyrażana jest w sposób akceptowalny społecznie, nie jest ona złą emocją. Po prostu pokazuje, że w otoczeniu dzieje się coś, co zagraża danej osobie, dlatego konieczna jest mobilizacja sił i poradzenie sobie z trudnościami. Zwykle złość jest emocją krótkotrwałą, chociaż bardzo intensywną.  

Jak organizm reaguje na złość? 

Ludzki organizm reaguje na złość w dosyć ewidentny i konkretny sposób. Do najważniejszych objawów można zakwalifikować: 

• przyspieszony oddech, 
• wzmożone tętno, 
• napięcie mięśni, 
• wysoki poziom wrażliwości na bodźce, 
• czujność i poszukiwanie zagrażających sygnałów w otoczeniu, 
• wrażenie ucisku w piersiach lub żołądku, 
• gotowość do walki lub ucieczki.  

Zwykle złość może być cennym źródłem informacji o tym, co się dzieje w otoczeniu. Czasami ta emocja może być sygnałem ostrzegawczym, a tak dzieje się w przypadku gotowości do walki lub ucieczki, czyli w kontekście ewolucyjnym.

Co odpowiada za wybuchy i napady złości? 

Wybuchy złości mogą być spowodowane przez stresogenne sytuacje, które powodują różne emocje i mogą być traktowane jako reakcja obronna organizmu. Niekontrolowane napady złości mogą być nieakceptowane społecznie i źle postrzegane przez otoczenie, dlatego dobrym rozwiązaniem jest rozmowa z psychologiem i omówienie swoich objawów oraz przyczyn danego zachowania.  

Choroby, których objawem jest złość 

W niektórych chorobach psychosomatycznych złość jest ważnym objawem. Obecnie wiele mówi się o tzw. chorobach zatrzymanego gniewu, do których można zakwalifikować bruksizm, sztywność kręgosłupa, a także napięciowe bóle głowy oraz problemy z jelitami i układem trawiennym. W takich przypadkach złość jest zatrzymywana i kumulowana w organizmie w postaci negatywnych emocji, które destrukcyjnie wpływają na niektóre z narządów lub funkcjonowanie człowieka.  

W przypadku wybuchów złości, można również mówić o poważniejszych chorobach, takich jak nadczynność tarczycy, zespół Cushinga, a także nowotwory. Najczęściej jednak niekontrolowane napady złości są związane z konkretnymi cechami osobowości oraz różnymi negatywnymi bodźcami zewnętrznymi. Poważną trudnością są na pewno niekontrolowane ataki agresji, które mogą być związane z zaburzeniami eksplozywnymi przerywanymi, czyli problemem psychicznym. To zaburzenie cechuje się nieproporcjonalnymi atakami złości i gniewu w stosunku do sytuacji, która je spowodowała.  

Jakie konsekwencje powoduje złość? 

Niestety napady złości oraz chroniczne poczucie, że jest się złym, może powodować wiele konsekwencji fizycznych i psychicznych. Najczęściej konsekwencją ciągłej złości są trudności w relacjach społecznych, ponieważ inni ludzie odsuwają się od nieprzyjemnego i rozgniewanego człowieka. Brak kontaktów społecznych i pozytywnego podejścia do życia może niestety doprowadzić do samotności, spadku samooceny, a nawet nastrojów depresyjnych. Dodatkowo konsekwencją nadmiernej złości mogą być różne choroby psychosomatyczne, a także poczucie ciągłego zmęczenia i braku energii życiowej.  

Sposoby radzenia sobie ze złością  

W sytuacji, gdy złość pojawia się tylko od czasu do czasu, zwykle wskazuje to po prostu na działanie negatywnych bodźców zewnętrznych lub wewnętrznych. Dużo poważniejszą sytuacją jest ta, w której złość jest chroniczna, występuje często lub wiąże się z wybuchami agresji. W takich przypadkach można zastosować samodzielnie różne ćwiczenia lub wybrać się do psychologa, czy też psychoterapeuty.  

Sprawdź koniecznie artykuł o atakach złości i sposobach radzenia sobie, a także informacje na temat tego, jak rozładować złość.  

Zalecane ćwiczenia 

Podstawą jest rozładowanie złości i innych negatywnych emocji w ciągu dnia. Bardzo duże znaczenie ma aktywność fizyczna, zarówno ta indywidualna, jak i zespołowa. Można zdecydować się na samodzielną jazdę na rowerze lub rolkach, wyjście do siłowni albo na zajęcia sportowe. Świetnym rozwiązaniem jest także uprawianie jogi lub medytacji, ponieważ działają one uspokajająco i relaksująco.  

 To jednak nie wszystko, ponieważ istotna jest praca nad własnym oddechem. Można przetestować metodę 4/6, która opiera się na wdechu przez 4 sekundy, wydechu przez 5 sekund i zatrzymaniu powietrza przez sekundę. Cały czas należy oddychać przeponowo, ponieważ łagodzi to skutki złości i stresu. Można również zredukować napięcie poprzez proste prace, takie jak sadzenie kwiatów w domowym ogrodzie, gotowanie. Ważne są również techniki relaksacyjne i trening uważności.  

Kiedy warto wybrać się do psychoterapeuty? 

Do psychoterapeuty warto wybrać się w sytuacji, gdy złość jest niekontrolowana, chroniczna i występuje wraz z agresją lub nadmiernym smutkiem. Specjalista może pomóc poprzez rozmowę, a także zadawanie różnych ćwiczeń, które umożliwią zrozumienie własnych emocji. Regularna praca z psychoterapeutą może przynieść doskonałe efekty, a także sprawić, że złość będzie pojawiać się rzadziej lub możliwe będzie zapanowanie nad nią.  

Dodatkowym rozwiązaniem jest trening zastępowania złości i agresji, którego celem jest walka z nieodpowiednimi zachowaniami oraz trudnymi emocjami. Ta metoda stosowana jest już od lat 70. XX wieku i cieszy się sporą popularnością. W ten sposób można zmniejszyć swoje zachowania agresywne, a zadbać o zwiększenie częstotliwości zachowań prospołecznych.  

Kiedy potrzebne jest leczenie szpitalne? 

Zwykle nie ma konieczności leczenia szpitalnego lub psychiatrycznego. Jeśli u danej jednostki występują niekontrolowane napady złości powiązane z agresją, wskazaniem może być leczenie farmakologiczne.  

Źródła:

http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-7cf6a9db-06e2-4cbc-b956-c65cd690d362 [dostęp: 08.12.2022] 

https://www.researchgate.net/publication/270271990_Kiedy_zlosc_motywuje_Spoleczne_funkcje_wyrazania_zlosci [dostęp: 08.12.2022]