Jak rozpoznać i jaki wpływ na wygląd ma zgryz głęboki? Rodzaje i leczenie zgryzu głębokiego

Zgryz głęboki to jedna z częściej diagnozowanych wad zgryzu. Charakteryzuje się zbyt dużym zachodzeniem siekaczy górnych na dolne, a w konsekwencji wpływa negatywnie na sposób żucia i nadmierne ścieranie zębów. Nie bez znaczenia pozostaje także na wygląd twarzy. Jakie są rodzaje zgryzu głębokiego? Czy i jak go leczyć? 

Czym są wady zgryzu? 

Zgodnie z przyjętą przez Światową Organizację Zdrowia definicją wadą zgryzu jest stan narządu żucia, który powoduje wyraźne oszpecenie, znacznie ogranicza czynność żucia i oddychania, a także jest odczuwany jako upośledzenie przez samego pacjenta. Rozpoznanie wady odbywa się w oparciu o stwierdzenie przez lekarza odchyleń od normy w poprawnym zgryzie.  

Jakie są rodzaje wad zgryzu? Istnieje wiele klasyfikacji, a za pierwszą uznaje się zaproponowaną w 1899 roku tzw. klasyfikację Angle’a. Wyróżnia ona: 

• okluzję idealną, czyli prawidłowe ustawienie zębów w łukach zębowych; 
• okluzję normalną, czyli towarzyszące nieprawidłowości zębowe; 
• okluzję dystalną, czyli wady z grupy tyłozgryzów; 
• okluzję mezjalną, czyli wady z grupy przodozgryzów. 

Wady zgryzu dzieli się także na: 

• wady poprzeczne, czyli zaburzenia we wzroście na szerokość; 
• wady dotylne i doprzednie, czyli zaburzenia we wzroście na długość; 
• wady pionowe, czyli zaburzenia we wzroście na wysokość; 
• wady z rozległymi zmianami w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych; 

• protruzja dwuszczękowa; 
• stłoczenie zębów; 
• nieprawidłowości zębowe. 

Zgryz głęboki jako rodzaj nieprawidłowego zgryzu 

Zgryz głęboki to jedna z pionowych wad zgryzu, która charakteryzuje się zwiększeniem nagryzu pionowego zębów siecznych. Skutkuje to ograniczeniem doprzednich ruchów żuchwy podczas żucia pokarmów. Jak rozpoznać zgryz głęboki bez konsultacji stomatologicznej? Jeśli górne siekacze zbyt mocno zachodzą na siekacze dolne, w taki sposób, że więcej niż ich połowa nachodzi na zęby dolne, wówczas mamy do czynienia ze zgryzem głębokim.  

Zgryz głęboki a rysy twarzy 

Choć zgryz głęboki na twarzy na ogół nie jest widoczny na pierwszy rzut oka, to jednak można zaobserwować pewne zaburzenia w przednim odcinku szczęki. W przypadku rozległej i nieleczonej wady cechą charakterystyczną jest skrócenie szczękowego odcinka twarzy. Powoduje to zbliżenie brody do nosa, niekiedy zaobserwować można też wywinięcie warg i pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej. W przypadku zgryzu głębokiego całkowitego można ponadto zauważyć, że za sprawą przerostu mięśni żwaczowych twarz staje się bardziej kwadratowa.   

Rodzaje zgryzu głębokiego 

Wyróżnia się kilka rodzajów zgryzu głębokiego. Są to: 

• Zgryz głęboki częściowy – charakteryzuje się nadmiernym pionowym wzrostem przedniej części wyrostka zębodołowego szczęki. Zęby sieczne górne są wyraźnie wydłużone i przechylone, przykrywając zęby sieczne dolne. Zdarza się też, że nagryzają one nawet na dziąsło. W ciężkich przypadkach zgryzu głębokiego częściowego wydłużone i przechylone są również zęby sieczne dolne. Płaszczyzna zgryzu jest w przypadku tego rodzaju wady dwupoziomowa, a żucie ograniczone do ruchów pionowych. 

• Zgryz głęboki całkowity – cechuje się niskimi, zahamowanymi we wzroście na wysokość bocznymi wyrostkami zębodołowymi szczęki i części zębodołowej żuchwy. W przypadku tego rodzaju wady wyraźnie widoczne jest skrócenie szczękowego odcinka twarzy, wywinięcie wargi dolnej i pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej. Dominują pionowe ruchy żucia. 
• Zgryz głęboki rzekomy (inaczej wtórny) – cechą charakterystyczną jest skrócenie odcinka szczękowego twarzy, które jest efektem obniżenia zwarcia z powodu dużej utraty uzębienia we wczesnym okresie rozwojowym. Jest to zatem wada nabyta. 

W literaturze spotkać można także rozróżnienie tzw. nadzgryzu wtórnego. Jest to swego rodzaju powikłanie po leczeniu wad m.in. z grupy tyłozgryzów. Charakteryzuje się tym, że przednie zęby żuchwy dotykają podniebienia. 

Zgryz głęboki – przyczyny 

W czym upatrywać powstania zgryzu głębokiego? Podobnie, jak w przypadku pozostałych wad zgryzu, powody wystąpienia są złożone i wpływ mają na nie różne czynniki. Upraszczając, przyczyny zgryzu głębokiego podzielić można na: 

• wewnętrzne, do których zaliczyć można genetyczne predyspozycje do rozwoju wad zgryzu, choroby wieku dziecięcego, choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży, inne choroby np. oligodoncję; 
• zewnętrzne, wśród których wymienia się nieprawidłowe układanie niemowląt do snu, nieprawidłowy tor oddychania tj. tor ustny wywołany np. obniżonym napięciem mięśni, nawyk ssania kciuka u dzieci, czy zgrzytanie zębami. 

Leczenie zgryzu głębokiego 

Do leczenia zgryzu głębokiego stosuje się różne metody ortodontyczne. O wyborze sposobu leczenia powinien zdecydować lekarz. Może on zaproponować aparat stały, który jest szczególnie polecany w przypadku zaawansowanej wady zgryzu lub nakładki ortodontyczne. Są to formy specjalnie opracowane i wyprodukowane dla danego pacjenta, których dużym atutem jest to, że są niemal niewidoczne. Pamiętaj, że powinnaś nosić nakładki przez określoną przez lekarza liczbę godzin, ale możesz je swobodnie wyjmować np. do posiłku lub mycia zębów. 

Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile trwa leczenie zgryzu głębokiego? Wszystko zależy bowiem od zastosowanej metody – stałe aparaty nosi się na ogół przez dwa lata i dłużej. Czas leczenia w przypadku nakładek może być nieco krótszy tj. do dziewięciu miesięcy, choć jest to również indywidualna sprawa. 

Zgryz głęboki a wady wymowy 

Musisz pamiętać, że zgryz głęboki może mieć wpływ na wiele aspektów życia. Jednym z nich jest jakość wymowy. W przypadku wystąpienia zgryzu głębokie często diagnozowana jest także wada wymowy w postaci zniekształcenia brzmienia spółgłosek detalizowanych takich, jak: s, z, c, dz, ś, ć, dź, sz, ż, cz, dż.  

Źródła: 

1. B. Biedziak „Występowanie wad zgryzu u pacjentów z oligodoncją” Dental and Medical Problems 2004. 
2. M. Gutkowska „Wady zgryzu a powstawanie wad wymowy” www.ppp-koluszki.pl/strona/neurologopeda. 
3. I. Karłowska „Zarys współczesnej ortodoncji” Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL. 
4. J. Mew „Przyczyny i leczenie wad zgryzu” Wydawca: ortotropia.pl.