Jak rozpoznać osteoporozę? Objawy bólowe, które mogą o niej świadczyć

Osteoporoza przez długi czas rozwija się pozornie bezobjawowo, do tego stopnia, że można nawet nie wiedzieć o złamaniu kości. W podeszłym wieku często odczuwa się wiele różnych dolegliwości, więc seniorzy nie zawsze zwracają uwagę na dodatkowe objawy bólowe. Osteoporoza to podstępna choroba – sprawdź, jakie symptomy mogą wskazywać na jej rozwój.

Kto jest najbardziej narażony na osteoporozę? 

Osteoporoza może dotknąć każdego, jednak w niektórych grupach społecznych jej ryzyko jest wyższe. Przede wszystkim choroba ta częściej pojawia się u kobiet, zwłaszcza po menopauzie, kiedy spada poziom estrogenów w organizmie. Hormony te odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowych kości na kilka sposobów: 

• stymulują aktywność osteoblastów, czyli komórek kościotwórczych, 
• uczestniczą w syntezie aktywnej postaci witaminy D, która wspomaga wchłanianie wapnia z jelit, 
• regulują metabolizm wapnia i fosforu. 

Obniżenie stężenia estrogenów oznacza osłabienie tych procesów, przez co zahamowana zostaje mineralizacja kości. Spowalnia ona naturalnie również w wyniku starzenia się organizmu, więc z wiekiem ryzyko rozwoju osteoporozy rośnie niezależnie od płci. Nie bez znaczenia są także predyspozycje genetyczne. Jeśli w rodzinie występowały przypadki tej choroby, prawdopodobieństwo jej rozwoju jest znacznie większe. Inne czynniki sprzyjające osteoporozie to: 

• drobna budowa ciała, która wiąże się z mniejszą masą kostną, 
• nadczynność tarczycy, przytarczyc lub nadnerczy, 
• dieta uboga w wapń, 
• niedobory witaminy D, 
• zaburzenia wchłaniania z jelit, 
• używki – papierosy, alkohol, 
• długotrwałe stosowanie niektórych leków, np. glikokortykosteroidów czy środków przeciwpadaczkowych, 
• siedzący tryb życia.

Rozpoznanie osteoporozy – objawy bólowe i nietypowe 

Osoby szczególnie narażone na rozwój osteoporozy powinny zwracać baczną uwagę na wszelkie dolegliwości, jakie pojawiają się bez wyraźnej przyczyny. Jak wskazuje raport Europejskiej Fundacji Osteoporozy i Chorób Mięśniowo-Szkieletowych z 2015 roku, aż 70% złamań kręgosłupa przebiega bezobjawowo. O wystąpieniu takiego zdarzenia mogą świadczyć:  

• obniżenie wzrostu, 
• deformacje sylwetki, 
• ból. 

Sama osteoporoza nie boli, powoduje jednak osłabienie struktury kości oraz procesów ich odbudowy, przez co dochodzi do kumulacji mikrozłamań. To drobne pęknięcia powstające w wyniku przeciążeń, które młody, zdrowy organizm szybko naprawia. Jednak w przypadku osteoporozy regeneracja jest zbyt wolna, przez co te mikrouszkodzenia mogą powodować dyskomfort i ból. Jego lokalizacja jest zależna od tego, gdzie skumulowały się pęknięcia – najczęściej to kręgosłup i kończyny dolne. 

Oprócz wspomnianych objawów osteoporoza może pośrednio wywołać także inne dolegliwości, które na pierwszy rzut oka trudno z nią powiązać. Są one spowodowane przez nierozpoznane złamania kości – w niektórych przypadkach dopiero po którymś z kolei zostaje postawiona diagnoza. Choć nie dają one bezpośrednich symptomów, mogą pośrednio wpłynąć na zdrowie i samopoczucie. To np.: 

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe, np. bóle, wzdęcia, utrudnione wypróżnianie – wynikają z przemieszczenia i ucisku narządów w jamie brzusznej wywołanego przez złamania kręgosłupa, 
• osłabienie krążenia i skurcze nóg, 
• zaburzenia pracy serca, rozedma płuc – mogą być spowodowane przez pęknięcia w odcinku piersiowym kręgosłupa, 
• neuropatie, czyli uszkodzenia nerwów wynikające z ucisku wywołanego przez deformację sylwetki, 
• ograniczenie sprawności fizycznej.

Objawy bólowe osteoporozy w zaawansowanym stadium 

Niestety z czasem kondycja kości się pogarsza, przez co u osób chorych na osteoporozę często dochodzi do jednego lub większej liczby poważnych złamań, z których najpoważniejsze dotyczą kości udowej. Nawet połowa z nich prowadzi do niepełnosprawności, są też obarczone największą śmiertelnością. 

Jednak niezależnie od lokalizacji złamania często prowadzi ono do wystąpienia przewlekłych dolegliwości bólowych, które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie. Nasilają się one podczas długiego stania czy nawet niewielkiego wysiłku fizycznego. Utrata sprawności, zmiana kształtu sylwetki i uzależnienie od bliskich mogą z kolei powodować problemy psychiczne – depresję, wycofanie społeczne i utratę chęci do życia. 

Ze względu na początkowy brak objawów bólowych osteoporoza jest często bagatelizowana. Jednak nie należy jej lekceważyć – to poważna choroba cywilizacyjna, w przypadku której niezwykle ważna jest profilaktyka. Dzięki niej można spowolnić proces demineralizacji kości, co pozwoli znacznie dłużej zachować ich odpowiednią strukturę. 

Bibliografia: 

1. Dobosz A., Smektała A., Osteoporoza – patofizjologia, objawy, profilaktyka i leczenie, Farmacja Polska 2020, 76(6): 344-352. 
2. Europejska Fundacja Osteoporozy i Chorób Mięśniowo-Szkieletowych & Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Traumatologiczne, Osteoporoza – cicha epidemia w Polsce. Raport, Kraków 2015.  
3. Janiszewska M., Kulik T., Dziedzic M., Żołnierczuk-Kieliszek D., Barańska A., Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej, Problemy Higieny i Epidemiologii 2015, 96(1): 106-114.