Porażenie nerwu twarzowego – czym jest? Na czym polega?

Porażenie nerwu twarzowego to dolegliwość, której przyczyny są zazwyczaj nieznane. Pewne jest to, że bardzo wpływa ona na wygląd oraz jakość życia pacjenta, do jej symptomów można bowiem zaliczyć defekty w obrębie mięśni mimicznych. W praktyce oznacza to trudności z mówieniem, widzeniem czy nawet jedzeniem. Co jeszcze warto wiedzieć na temat porażenia nerwu twarzowego? 

Czym jest porażenie nerwu twarzowego? 

Porażenie nerwu twarzowego to paraliż bądź osłabienie mięśni twarzy. Jego bezpośrednią przyczyną jest uszkodzenie jądra lub włókien nerwu twarzowego. Wówczas można zauważyć u chorego charakterystyczną deformację mięśni twarzy – po jednej lub obu stronach. Do wystąpienia tego problemu może dojść nawet u całkowicie zdrowych pacjentów. W zależności od przyczyny problemu można wyróżnić dwa rodzaje porażenia nerwu twarzowego: 

• obwodowe – oznacza uszkodzenie włókien nerwów, objawy pojawiają się po jednej stronie twarzy, a konkretnie po tej, po której został uszkodzony nerw, 
• ośrodkowe – wskazuje na uszkodzenie nerwu twarzowego w mózgowiu, symptomy widoczne są w dolnej części twarzy, po stronie nieuszkodzonej części nerwu.

Porażenie nerwu twarzowego – objawy 

Główne objawy porażenia nerwu twarzowego to: 

• niemożność pokazywania zębów, 
• brak możliwości gwizdania, 
• brak możliwości unoszenia brwi, 
• brak możliwości marszczenia czoła, 
• brak możliwości mrugania okiem, 
• objaw Bella (polega na tym, że powieka podczas próby zamknięcia oka osłania je tylko częściowo),  
• opadanie kącika ust, 
• asymetria twarzy, 
• łzawienie oka, 
• drżenie mięśni twarzy, 
• zaburzenia czucia głębokiego w obrębie twarzy, 
• drętwienie lub ból ucha i za uchem, 
• drętwienie lub mrowienie połowy twarzy, 
• problemy związane z przeżuwaniem, 
• problemy z mówieniem (zwłaszcza głosek „b” i „p”), 
• upośledzone odczuwanie smaków, 
• zwiększona wrażliwość na dźwięki, 
• zmniejszona wrażliwość na zapachy, 
• osłabiona ostrość widzenia, 
• suchość we wnętrzu nosa, 
• zwiotczenie mięśnia policzkowego.

Przyczyny porażenia nerwu twarzowego 

Przyczyny porażenia nerwu twarzowego mogą być bardzo różne, są to np.: 

• udary mózgu, 
• stwardnienie rozsiane, 
• guzy mózgu, 
• borelioza, 
• półpasiec, 
• urazy czaszko-mózgowe, 
• sarkoidoza, 
• ropne zapalenie ślinianki przyusznej, 
• zapalenie ucha środkowego, 
• dystrofia miotoniczna, 
• cukrzyca, 
• aktywna infekcja wirusem opryszczki. 

W 75 proc. przypadków do porażenia nerwu twarzowego dochodzi jednak samoistnie – wówczas mówi się o porażeniu Bella.

Leczenie porażenia nerwu twarzowego 

Leczenie porażenia nerwu twarzowego zależy bezpośrednio od przyczyny choroby. Jeśli doprowadziły do niej bakterie, podaje się antybiotyki. W przypadku infekcji wirusowej wskazane są leki przeciwwirusowe. Oprócz tego stosuje się glikokortykosteroidy, które łagodzą obrzęki i mają właściwości przeciwzapalne. Lekarze rekomendują często też tzw. sztuczne łzy, a więc specjalne krople aplikowane za dnia oraz maści lub żele w nocy. Bardzo rzadko, kiedy objawy nie ustępują przez długi czas, stosuje się leczenie operacyjne – ma ono na celu zmniejszenie nacisku na nerw twarzowy. 

Porażenie nerwu twarzowego – rehabilitacja 

W porażeniu nerwu twarzowego przydaje się rehabilitacja. Najczęściej dobrze egzamin zdaje tu elektrostymulacja laserem, biostymulacja laserem oraz jonoforeza. Wykonuje się także trening i mobilizacje mięśni. Często stosuje się również kinesioteping, a więc nakłada się na określony obszar specjalne taśmy. Terapię często uzupełnia się magnetoterapią. U pacjentów z omawianą przypadłością stosuje się również masaż celem zmniejszenia napięcia pracujących mięśni. Zazwyczaj jest to masaż klasyczny, który wykonuje się na całej twarzy, łącznie z wargami, nosem czy brwiami. 

Porażenie nerwu twarzowego – ćwiczenia 

Przy porażeniu Bella stosuje się również odpowiednie ćwiczenia. Na początku fizjoterapeuta pokazuje pacjentowi, jak należy je robić. Potem ten może wykonywać je samodzielnie, najlepiej przed lustrem. Oto ich przykłady: 

• wykrzywianie całej twarzy, 
• wykonywanie różnych min, 
• dmuchanie, 
• rozszerzanie nozdrzy, 
• szerokie otwieranie ust i maksymalne wysuwanie języka, 
• wykonywanie ruchów żuchwy w różnych kierunkach, 
• układanie ust jak do pocałunku, 
• gwizdanie, 
• zaciskanie ust.

Porażenie nerwu twarzowego – leczenie domowe 

W leczeniu domowymi sposobami ważna jest suplementacja witamin z grupy B (B1, B6 i B12). Należy też nieustannie dbać o to, aby nie doprowadzić do zakażenia w okolicy oka, warto wykorzystać w tym celu specjalne opatrunki. Za wszelką cenę chory unikać musi wszelkich czynników drażniących, a więc np. dymu, piasku czy też różnego rodzaju pyłów. 

Kiedy nastąpi poprawa przy porażeniu nerwu twarzowego? 

Poprawa w przypadku porażenia nerwu twarzowego następuje najczęściej w ciągu 4-6 tygodni. W tym czasie powinny się cofnąć wszystkie objawy. Zdarza się jednak, że problem utrzymuje się przez kilka miesięcy i nie zawsze ustępuje w pełni – może się np. utrzymać wówczas asymetria twarzy. Najmniejszą szansę na całkowite wyleczenie mają pacjenci po 60. roku życia, którzy borykają się z cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym, i u których występowały takie symptomy jak nadwrażliwość na dźwięk czy zaburzenia odczuwania smaku. 

Jaki lekarz pomoże w tym przypadku porażenia nerwu twarzowego? 

W przypadku porażenia nerwu twarzowego pomoże na początku lekarz pierwszego kontaktu, czyli internista lub lekarz rodzinny. Następnie, jeśli ów problem faktycznie występuje, otrzymuje się skierowanie do neurologa. W samej rehabilitacji pomagają z kolei fizjoterapeuci. Jeżeli schorzenie jest poważne i występują np. kłopoty z widzeniem, należy wezwać pogotowie. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549815/ [dostęp 11.05.23]. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553095/ [dostęp 11.05.23]. 
3. Newadkar U. R., Chaudhari L., Khalekar Y. K., Facial Palsy, a Disorder Belonging to Influential Neurological Dynasty: Review of Literature, North American Journal of Medicine and Science 2016, s. 263-267.