Jak rozpoznać stan przedzawałowy i zapobiec ryzyku zawału mięśnia sercowego?

W nazewnictwie medycznym nie istnieje jednostka chorobowa o nazwie „stan przedzawałowy”, tego określenia używa się jednak dość często nawet w szpitalach. Stan przedzawałowy to zespół objawów klinicznych świadczących o niestabilnej chorobie wieńcowej i możliwości dokonania się zawału mięśnia sercowego.

W przypadku stwierdzenia objawów stanu przedzawałowego – gniotącego bólu w klatce piersiowej nieustępującego po odpoczynku, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Prawidłowe postępowanie w przypadku stanu przedzawałowego może zapobiec tragicznym w skutkach powikłaniom.

Stan przedzawałowy – co to jest?

Stan przedzawałowy serca to potocznie używane, choć nieprawidłowe, określenie dotyczące niestabilnej choroby wieńcowej. Mówi się o nim, kiedy dochodzi do niedokrwienia serca, które może doprowadzić do dokonanego zawału serca, jeśli nie podejmie się odpowiednich działań ratunkowych.

Szczególnie narażone na wystąpienie stanu zawałowego są osoby z miażdżycą i zwężeniem naczyń w jej wyniku – w tym procesie chorobowym dochodzi do odkładania się cholesterolu w ścianach tętnic i żył. Tworzą się wówczas blaszki miażdżycowe, które mogą istotnie zwężać naczynie lub być przyczyną powstawania zakrzepów w miejscu zwężeń, a to z kolei prowadzi nieuchronnie do niedokrwienia narządów i między innymi zawału mięśnia sercowego. Zwiększone ryzyko zawału mają osoby cierpiące na nadciśnienie, otyłe, z cukrzycą oraz osoby z rozpoznaną chorobą wieńcową serca, a zwłaszcza te, które nie stosują regularnego leczenia zgodnie z zaleceniami lekarskimi.

Stan przedzawałowy – objawy. Jak wygląda stan przedzawałowy?

Objawy stanu przedzawałowego serca wiążą się z niedostatecznym dostarczaniem tlenu do komórek mięśniówki serca. Do objawów tych należą:

• ból w klatce piersiowej nie ustępujący po przyjęciu nitrogliceryny pod język i po ustaniu przyczyn go wywołujących (odpoczynku), może pojawić się w spoczynku. Ból ten jest gniotący, piekący, pojawia się za mostkiem, może promieniować do żuchwy, lewego ramienia, szyi;
• uczucie duszności.

Objawy stanu przedzawałowego u mężczyzn zwykle są typowe, natomiast objawy stanu przedzawałowego u kobiet, osób z cukrzycą, niewydolnością serca oraz w podeszłym wieku mogą być niecharakterystyczne lub słabiej wyrażone, może wystąpić jedynie osłabienie, uczucie lęku. W przypadku stanu przedzawałowego ciśnienie może być prawidłowe, niskie lub wysokie.

Stan przedzawałowy należy różnicować z innymi przyczynami bólu w klatce piersiowej, które zazwyczaj mają inny charakter.

Co zrobić przy podejrzeniu stanu przedzawałowego?

W przypadku zaobserwowania niepokojących oznak stanu przedzawałowego należy niezwłocznie zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego lub zadzwonić na pogotowie, nie czekając na ustąpienie objawów, w szczególności gdy nie mijają one po przyjęciu tabletki podjęzykowej (nitrogliceryny) oraz zaprzestaniu wysiłku. Specjalista przeprowadzi odpowiednie badania diagnostyczne, które umożliwią rozpoznanie – zbada pacjenta, wykona EKG, zleci badania laboratoryjne oraz rozpocznie leczenie.

Stan przedzawałowy – badanie EKG i leczenie

Stan przedzawałowy w EKG spoczynkowym widoczny jest pod postacią obniżenia odcinka ST w różnych odprowadzeniach w zależności od ściany serca, której dotyczy niedokrwienie. Pojawiają się również ujemne załamki T. Należy pamiętać, że nawet u 30–50% pacjentów zapis EKG jest prawidłowy, badanie to może więc potwierdzać, a nie wykluczać stan przedzawałowy.

W leczeniu stanu przedzawałowego wyróżnia się kilka ważnych celów. Oto one:

• przeciwdziałanie niedokrwieniu mięśnia sercowego za pomocą leków rozszerzających naczynia krwionośne,
• działanie przeciwzakrzepowe za pomocą leków przeciwkrzepliwych,
• stabilizacja blaszki miażdżycowej,
• zapobieganie kolejnym incydentom polegające na leczeniu przewlekłym.

Osoby ze stanem przedzawałowym są leczone w warunkach szpitalnych, a dokładniej na oddziale intensywnej terapii kardiologicznej pod ciągłym monitoringiem ciśnienia, EKG oraz innych parametrów życiowych. Konieczne może być wykonanie kardiografii oraz inwazyjnych zabiegów rewaskularyzacyjnych, które pokażą istotne zwężenia w tętnicach wieńcowych i pozwolą na ich udrożnienie, szczególnie gdy istnieje duże ryzyko zgonu.

Leczenie zachowawcze stanu przedzawałowego polega na odroczeniu zabiegu rewaskularyzacyjnego, jeśli pacjent powraca do stanu stabilnego i zastosowaniu jedynie leczenia farmakologicznego. Należy pamiętać, że w przypadku wystąpienia stanu przedzawałowego po wypisie ze szpitala konieczne jest przyjmowanie leków zalecanych przez lekarza na stałe, co zapobiegnie powstaniu kolejnych incydentów w przyszłości.