Złamanie palca – po czym je rozpoznać i jak o niego zadbać?

Wystarczy naprawdę niewiele – stuknięcie o twardą powierzchnię, upadek czy kopnięcie czegoś twardego – by złamać palec. Pamiętaj jednak, że nie każdy tego typu uraz kończy się złamaniem. Czasem kończy się jedynie na stłuczeniu i silnym bólu. Kiedy zatem wiadomo, że palec został złamany? Co zrobić w takim przypadku?

Jak rozpoznać, że palec jest złamany? 

O złamaniu mówi się wtedy, gdy dochodzi do całkowitego przerwania tkanki kostnej z powodu jakiegoś urazu. Bardzo często takie sytuacje mają miejsce w trakcie uprawiania sportu lub aktywności ruchowych, jednak warto wiedzieć, że dochodzi do nich również podczas wykonywania codziennych, domowych czynności. Zazwyczaj doświadcza się złamania z powodu: 

• upuszczenia ciężkiego przedmiotu na palec, 
• zahaczenia palcem o twardy przedmiot, 
• zahaczenia palcem o próg (w przypadku palców stóp jest to bardzo powszechne), 
• przytrzaśnięcia palców, np. drzwiami bądź szafką. 

Złamania można podzielić ze względu na to, jak powstały. Wobec tego wyróżnia się mechanizmy urazu, takie jak skręcenie, przesunięcie, zgięcie czy oderwanie (awulsję). Podziału można także dokonać, biorąc pod uwagę linię pęknięcia tkanki. W tym przypadku wymienia się złamanie poprzeczne, skośne, wieloodłamowe i spiralne.

Złamanie palca – czy bardzo boli? 

O tym, że doszło do złamania palca, świadczą objawy, które mają miejsce zaraz po urazie – wśród nich wymienia się najczęściej naprawdę silny ból, który uniemożliwia poruszanie palcem. Poza tym można także zaobserwować: 

• obrzęk,  
• zaczerwienienie, 
• zasinienie, 
• zbyt dużą ruchomość kości palca, który doznał urazu. 

Zdarza się, że palec jest nienaturalnie wykrzywiony, ku górze lub do boku – to symptom przemieszczenia kości. Takie złamanie jest z reguły dużo bardziej skomplikowane. W tym przypadku zazwyczaj można dodatkowo wyczuć i usłyszeć lekkie chrobotanie podczas próby poruszenia palcem. Dzieje się tak, ponieważ odłamki kostne, które zostały oderwane, ocierają się o siebie.

Złamanie a stłuczenie i zwichnięcie – jak je odróżnić? 

Złamanie często mylone jest ze stłuczeniem, ale nie ma w tym nic dziwnego. Objawy wydają się podobne, a do tego dochodzi strach. Warto jednak wiedzieć, że przy zwykłym, choć silnym uderzeniu, poruszanie palcem jest bolesne, ale możliwe. Co więcej, symptomy świadczące o tym, że doszło do stłuczenia, ustępują po kilku godzinach. Położenie zimnego okładu na obrzęk sprawi, że szybko zapomnisz o dolegliwości.  

Stłuczenie oraz złamanie są też bardzo często mylone ze zwichnięciem, nazywanym również wybiciem. W tym przypadku płaszczyzny stawowe, które przylegają do siebie, tracą kontakt. W zależności od tego, czy doszło do lekkiego wybicia, czy do poważniejszego, doświadczysz naciągnięcia, naderwania, a nawet całkowitego rozerwania torebki stawowej. Zwichnięcie można rozpoznać po tym, że pojawia się bardzo silny ból w stawie, a do tego palec szybko puchnie.

Jak rozpoznać, czy doszło do złamania? 

Bardzo ciężko jest samodzielnie stwierdzić, czy doszło do stłuczenia, złamania czy raczej zwichnięcia. Jeśli dolegliwości bólowe nie ustępują, a obrzęk nie znika mimo zastosowania okładu, warto wybrać się do lekarza, który zleci wykonanie diagnostyki obrazowej. Najczęściej jest to zdjęcie rentgenowskie (RTG), zdecydowanie rzadziej badanie ultrasonograficzne (USG). Taka diagnostyka pozwoli zweryfikować, czy doszło do przerwania ciągłości kości lub rozerwania stawu. Kiedy istnieje podejrzenie bardzo skomplikowanych złamań, zleca się wykonanie tomografii.

Czy przy złamaniu palca konieczny jest gips? 

Jak informują ortopedzi, złamany palec nie zawsze musi być unieruchamiany gipsem, a już szczególnie w przypadku stóp. Często wystarczy odpoczynek, oszczędzanie kończyny i częste trzymanie jej powyżej linii serca. Jeżeli złamałaś palec u nogi, ważne jest, abyś nosiła buty, które nie będą uciskać stopy. Kiedy dochodzi do złamania wieloodłamowego, lekarze często stabilizują kości tzw. drutem Krischnera wykonanym ze stali nierdzewnej. Gdy złamanie się zrośnie, drut jest usuwany (stosuje się wtedy znieczulenie miejscowe). 

Złamania palców u rąk są zazwyczaj dużo bardziej uciążliwe niż u stóp. Wszystko dlatego, że mobilność dłoni pozwala na wykonywanie wielu codziennych czynności. W tym przypadku do stabilizacji często stosuje się też tzw. szynę Zimmera, przypominającą kształtem rynienkę z wyżłobieniem w środku. Układa się ją wzdłuż wewnętrznej części dłoni i okręca klamrą, która mocuje szynę do przedramienia bądź nadgarstka. W przypadku palców u rąk często konieczna jest rehabilitacja po złamaniu, a konkretnie już po zrośnięciu się kości. 

A co z plastrowaniem złamanego palca? 

Niektórzy lekarze stosują plastrowanie palca, który został złamany, czyli unieruchamiają go poprzez przyklejenie do sąsiadującego palca. W ten sposób kość jest usztywniona i niemożliwe jest wykonywanie żadnych niepotrzebnych ruchów, które mogłyby przyczynić się do powstania kolejnych problemów, np. stanów zapalnych. 

Jak długo zrasta się złamany palec? 

Złamany palec zazwyczaj zrasta się przez kilka tygodni (w przypadku palca u stopy czas ten wynosi najczęściej od 4. do 5. tygodni). Czas rekonwalescencji wydłuża się, jeśli złamanie jest skomplikowane. Ważne jest też, szczególnie w przypadku stóp, który palec został złamany. Jeśli mowa o najmniejszym, to po około 3. tygodniach uraz jest niemalże nieodczuwalny, ale w przypadku największego trzeba poczekać nawet dwukrotnie dłużej. 

Bibliografia:  

1. McRae R., Esser M., Leczenie złamań, MediPage, Warszawa 2012.
2. Ruedi T., Buckley E. E., Moran Ch. G., AO Podstawy leczenia złamań, Medipage, Warszawa 2014. 
3. Tylmaan D., Czynnościowe leczenie złamań, PZWL, Warszawa 1998.