Zdjęcie pantomograficzne – na czym polega i ile kosztuje?

Zdjęcie pantomograficzne (RTG pantomograficzne) to badanie obrazujące struktury okolicy jamy ustnej, wykonywane za pomocą promieni rentgenowskich. Zleca się je w diagnozowaniu chorób zębów, przyzębia oraz struktur znajdujących się w ich pobliżu tylko wtedy, gdy istnieją ku temu wskazania. Nie jest refundowane przez NFZ, ale na szczęście cena pantomogramu nie jest wysoka.

Co to jest zdjęcie pantomograficzne?

RTG pantomograficzne (pantomogram, zdjęcie przeglądowe, „panorama zębów) jest to jedno z podstawowych badań zlecanych przez lekarza stomatologa. Pozwala ono na jednoczasowe zobrazowanie struktur jamy ustnej: zębów, kości żuchwy, fragmentu kości szczęki, zatoki szczękowej, podniebienia twardego oraz stawów skroniowo-żuchwowych.

Panoramicznego prześwietlenia wszystkich zębów nie wykonuje się rutynowo podczas każdorazowej wizyty u stomatologa. Muszą istnieć konkretne wskazania do wykonania badania, ponieważ podczas jego wykonania pacjent narażony jest na promieniowanie rentgenowskie.

Z tego powodu do wykonania zdjęcia pantomograficznego potrzebne jest skierowanie od lekarza stomatologa. Kobiety w ciąży nie powinny go wykonywać w ogóle.

Cena zdjęcia pantomograficznego zależy od gabinetu, w którym badanie jest wykonane, ale cena „panoramy zębów” zazwyczaj nie jest wysoka. Nie można wykonać pantomografu bez skierowania.

Badania radiologiczne zębów

Pantomogram jest jednym z badań radiologicznych zębów. Oprócz pełnego prześwietlenia wszystkich zębów częstym badaniem zlecanym przez dentystów jest badanie punktowe zębów (rentgen zęba bądź zębów). Ono również służy ocenie stanu kości twarzoczaszki i poszczególnych zębów oraz tkanek kostnych otaczających ząb, przy czym obejmuje maksymalnie do 4 zębów i daje bardziej szczegółowy obraz, niż zdjęcie pantomograficzne.

Badanie to jest zwykle zlecane przy planowaniu leczenia kanałowego, diagnozie próchnicy, stanów zapalnych, ocenie wypełnień oraz implantów. Wykonanie takiego punktowego prześwietlenia zęba lub zębów kosztuje mniej niż zrobienie pantomogramu (cena zdjęcia rentgenowskiego zęba/ zębów wynosi od 25 do 35 zł).

Wskazania do wykonania zdjęcia pantomograficznego

Rentgen pantomograficzny wykonuje się w następujących sytuacjach:

• w diagnostyce chorób zębów oraz tkanek wierzchołkowych,
• przed, w trakcie i po leczeniu kanałowym,
• w ocenie przebiegu leczenia ortodontycznego,
• w diagnostyce chorób kości, zmian w zatokach oraz w stawach skroniowo-żuchwowych.

Przeciwwskazania do wykonania zdjęcia pantomograficznego

Istnieje kilka przeciwwskazań do wykonania tego badania. Zdjęcia RTG pantomograficznego nie wykonuje się u:

• niemowląt,
• osób nieprzytomnych,
• chorych leżących, którzy nie są w stanie utrzymać pionowej pozycji kręgosłupa szyjnego.

Przeciwwskazaniem jest również brak współpracy pacjenta podczas badania, np. w przypadku małych dzieci lub osób z zaburzonym kontaktem.

Zdjęcie pantomograficzne – jak się je wykonuje?

Wykonanie zdjęcia pantomograficznego jest szybkie i proste, ale potrzebne jest do niego pewne przygotowanie. Najpierw technik prosi o zdjęcie obiektów w obrębie głowy i szyi, które mogłyby powodować artefakty w ocenie zdjęcia – biżuterię, ruchome aparaty ortodontyczne, spinki do włosów, aparaty słuchowe. Następnie pacjent zakłada specjalny ołowiany fartuch chroniący ciało przed promieniowaniem rentgenowskim.

Kolejnym etapem jest założenie tzw. zagryzka do jamy ustnej. Tak przygotowany pacjent zbliża się do aparatu rentgenowskiego i chwyta rękami specjalne uchwyty, które pomagają w odpowiednim umiejscowieniu głowy i jej wyprostowaniu. Następnie opiera podbródek na specjalnie do tego przeznaczonej podpórce i zagryza siekacze na rowku zagryzka. Przy pomocy wskaźników laserowych technik odpowiednio ustawia aparat względem głowy pacjenta. W ten sposób przygotowana osoba badana może mieć wykonane zdjęcie RTG zębów pantomograficzne.

Podczas wykonywania „panoramy zębów” należy pamiętać o odpowiednim zachowaniu się i przestrzeganiu kilku podstawowych zasad w trakcie badania. Bezpośrednio przed ekspozycją na promienie rentgenowskie należy przełknąć ślinę, zamknąć usta, przyłożyć grzbiet języka do podniebienia. W trakcie wykonywania RTG pantomograficznego powinno się oddychać normalnie, nie wolno się poruszać. Pokasływanie i wiercenie się powoduje konieczność ponownego wykonania zdjęcia.

Pantomogram zębów: cena

Cena zdjęcia RTG pantomograficznego nie jest wysoka. Badanie wykonywane jest w wielu punktach, zarówno przy gabinetach stomatologicznych, jak i w niezależnych ośrodkach posiadających aparat rentgenowski, a także w niektórych przychodniach – i kosztuje zazwyczaj poniżej 100 zł. Cena pantomogramu zębów, szczęki i żuchwy wynosi średnio od 40 do 80 zł.

Panoramiczne prześwietlenie zębów i szczęki nie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Jak odczytać zdjęcie pantomograficzne zebów?

Po wstępnej ocenie prawidłowości obrazu przez technika należy udać się do gabinetu specjalisty z badaniem nagranym (najczęściej) na płytę CD. Oceny zdjęcia RTG pantomograficznego powinien dokonać stomatolog – najlepiej ten, który skierował pacjenta na badanie. Dzięki niemu możliwe jest dokładne odwzorowanie tkanek zęba oraz kości, a także uwidocznienie próchnicy, przebiegu kanałów zębów oraz ewentualnych złamań korzeni.

W przypadku zaobserwowania rozrzedzenia tkanki kostnej po leczeniu kanałowym dentysta może zdecydować o ponownym leczeniu. Czasami dzięki wykonaniu zdjęcia pantomograficznego możliwe jest uwidocznienie polipów oraz zapalenia zatok, choć nie jest to podstawowe badanie używane w celu ich oceny.