Jak wygląda mózgowe porażenie dziecięce i na czym polega rehabilitacja schorzenia?

Mózgowe porażenie dziecięce to niepostępujące schorzenie układu neurologicznego, objawiające się szeregiem zaburzeń psychomotorycznych o różnym charakterze i nasileniu. Powstaje we wczesnym stadium rozwoju dziecka, zmienia się wraz z rozwojem mózgu.

Długość życia osoby z dziecięcym porażeniem mózgowym nie różni się od przeciętnej populacji, jednak zaawansowanie choroby znacznie wpływa na jakość funkcjonowania. Kompleksowa rehabilitacja mózgowego porażenia dziecięcego jest niezbędna do wsparcia rozwoju i łagodzenia objawów schorzenia.

Na czym polega mózgowe porażenie dziecięce?

Mózgowe porażenie dziecięce to zespół trwałych i niepostępujących zaburzeń psychomotorycznych, wynikających z uszkodzenia mózgu dziecka w życiu płodowym, okołoporodowym lub we wczesnej fazie niemowlęctwa. Pierwsze objawy mózgowego porażenia dziecięcego u niemowlęcia mogą występować w postaci asymetrii ruchów, napadów drgawkowych czy kurczy mięśni kończyn. Wczesna i kompleksowa fizjoterapia mózgowego porażenia dziecięcego może łagodzić przebieg choroby, poprawiać ogólny rozwój motoryczny i jakość życia w przyszłości. Obraz mózgowego porażenia dziecięcego u dorosłych to efekt rehabilitacji prowadzonej w dzieciństwie. Osoby dorosłe w zależności od postaci mózgowego porażenia dziecięcego mogą prowadzić pełnowartościowe społecznie i zawodowo życie.

Mózgowe porażenie dziecięce – postacie

Na obraz i zaawansowanie schorzenia duże znaczenie ma dojrzałość ośrodkowego układu nerwowego w momencie zadziałania czynników wywołujących chorobę. Porażenie dziecięce dzieli się na 4 postacie:

• postać spastyczna, najczęściej spotykany rodzaj mózgowego porażenia dziecięcego, charakteryzuje się wzmożonym napięciem mięśni kończyn;
• atetoza, postać dyskinetyczna, czyli zmienne napięcie mięśni kończyn niezależne od woli pacjenta, ruchy mimowolne twarzy, zaburzenia motoryki małej i trudności w precyzyjności ruchów, np. w podrapaniu po nosie;
• postać ataksyjna, czyli niezborność ruchowa motoryki małej i dużej, utrudniająca chodzenie, utrzymanie równowagi i pozycji pionowej; charakterystyczne cechy to hipotonia, czyli obniżenie napięcia mięśniowego, drgawki i zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej;
• postać mieszana, czyli kombinacja wszystkich postaci, najtrudniejsza pod względem rehabilitacji ze względu na niejednorodność i nieobliczalny rozwój.

Mózgowe porażenie dziecięce – przyczyny

Mózgowe porażenie dziecięce spowodowane jest nieprawidłowościami rozwojowymi mózgu bądź uszkodzeniami jego części w fazie prenatalnej, okołoporodowej lub postnatalnej. Czynnikami ryzyka choroby są m.in.: infekcje prenatalne i poporodowe, wady genetyczne, urazy i komplikacje porodowe (np. niedotlenienie), zatrucia, udar mózgu, zespół dziecka potrząsanego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Przyczyny choroby często mają charakter idiopatyczny, czyli są nieznane.

Mózgowe porażenie dziecięce – objawy

Objawy mózgowego porażenia dziecięcego mogą stać się bardziej widoczne w miarę procesu starzenia organizmu, jednak to nie oznaka postępu choroby. Mózgowe porażenie dziecięce charakteryzuje się:

• zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowej;
• nieprawidłowym napięciem mięśni (spastyczność lub wiotkość) i wynikającymi z tego przykurczami, deformacjami stawowymi i kostnymi;
• mimowolnymi kurczami kończyn, twarzy, grzbietu;
• trudnościami w chodzeniu, chodzeniem koślawym;
• zaburzeniami mowy;
• dolegliwościami bólowymi stawów i mięśni.

Pierwsze objawy mózgowego porażenia dziecięcego obejmują trudności w ssaniu, połykaniu, obracaniu się, pełzaniu, pionizacji głowy, zaburzenia komunikacji i odbioru sensorycznego.

Mózgowe porażenie dziecięce – leczenie

Leczenie mózgowego porażenia dziecięcego dąży do rozwinięcia możliwie wysokiego poziomu umiejętności motorycznych i zdolności na wszystkich poziomach funkcjonowania pacjenta. Rehabilitacja mózgowego porażenia dziecięcego trwa przez całe życie, wykorzystuje wszelkie dostępne metody terapeutyczne, zapewniające kompleksowość usprawniania.

Dominującą metodą leczenia jest fizjoterapia mózgowego porażenia dziecięcego, m.in.:

• ćwiczenia ruchowe mózgowego porażenia dziecięcego, czyli stymulacja w celu hamowania spastyczności, pobudzania wiotkości i kształtowania zdolności kompensacyjnych dla zmaksymalizowania samodzielności pacjenta. Rehabilitacja ruchowa wykorzystuje klasyczne ćwiczenia miejscowe i ogólnousprawniające, ukierunkowane na walkę z ograniczeniami oraz specjalistyczne metody oparte na konkretnych koncepcjach diagnostyczno-terapeutycznych, skupiających się na hamowaniu odruchów patologicznych i neurorozwoju osobistym, np. metody pracy Vojty, Bobath, Peto; dorosłym z mózgowym porażeniem dziecięcym poleca się regularne turnusy rehabilitacyjne i udział w dziennych zajęciach na warsztatach terapii zajęciowej;
• fizykoterapia o działaniu rozluźniającym i pobudzającym, zalecana przed ćwiczeniami ruchowymi;
• terapia zajęciowa, czyli aktywizacja społeczno-zawodowa;
• terapia behawioralna, logopedyczna;
• farmakoterapia przeciwpadaczkowa, przeciwbólowa i obniżająca spastyczność.