Objaw Goldflama – czym jest i jakie daje objawy? Co mówi wynik badania?

Objaw Goldflama to jedno z podstawowych badań wchodzących w skład oceny internistycznej pacjenta. Badanie jest nieinwazyjne, trwa chwilę i daje dość miarodajny, przesiewowy wynik. Obecność objawu Goldflama świadczy o patologii w obrębie nerek, jednak nie wskazuje na żadną konkretną chorobę. Stwierdzenie objawu stanowi wskazanie do dalszej diagnostyki.

Co to jest objaw Goldflama?

Objaw Goldflama (ang. Goldflam’s sign) to jedno z podstawowych badań, które wchodzi w skład internistycznego protokołu badania każdego pacjenta, zarówno w warunkach ambulatoryjnych, jak i w szpitalnych. Badanie ocenia bolesność okolicy kąta kręgosłupowo-żebrowego po zastosowaniu bodźca mechanicznego w postaci uderzenia i wstrząśnięcia tej okolicy. 

Jeżeli w trakcie wykonania badania pojawi się ból – taką sytuację określamy jako objaw Goldflama dodatni – świadczy to o patologii w obrębie nerki. Badanie nie wskazuje jednak konkretnej choroby, gdyż przyczyn dodatniego objawu Goldflama może być wiele. Zatem obecność bólu powinna stanowić wskazanie do poszerzonej diagnostyki, która w pierwszej kolejności obejmuje:

• badanie moczu,
• badania laboratoryjne z krwi,
• ultrasonografię (USG) nerek.

Nazwa badania pochodzi od nazwiska polskiego neurologa Samuela Goldflama, który w ten sposób badał swoich pacjentów skarżących się na ból w dolnej części pleców. Objaw Goldflama zwany jest na Zachodzie także jako objaw Murphy’ego lub uderzenie Murpy’ego (ang. Murphy’s punch).

Objaw Goldflama – technika wykonywania

Jak sprawdzić objaw Goldflama? Przeprowadzenie badania jest dość proste i trwa chwilę, nie jest zalecane, aby badać się samemu lub przez niewykwalifikowane osoby, gdyż niesie to ryzyko błędnego wykonania i błędnej interpretacji.

Do badania w gabinecie lekarskim pacjent powinien być goły od pasa w górę. W pierwszej kolejności oceniana jest skóra okolicy lędźwiowej w rzucie nerek. Następnie lekarz przykłada rozwartą dłoń do skóry pacjenta w okolicy kąta kręgosłupowo-żebrowego, drugą dłoń składa w pięść i wykonuje uderzenie w swoją dłoń leżącą na plecach chorego. To wywołuje wstrząśnienie okolicy przednerkowej. Badanie wykonuje się po prawej i lewej stronie ciała.

W warunkach fizjologicznych u pacjenta nie powinna wystąpić żadna reakcja, gdyż nie powinien on czuć bólu. Taki wynik badania nazywamy objawem Goldflama obustronnie ujemnym. W przypadku patologii w obrębie nerek badanie wywołuje dolegliwości bólowe. Wówczas mówimy o objawach Goldflama dodatnich jednostronnie lub obustronnie. Pozytywny wynik badania jest wskazaniem do rozpoczęcia dalszej diagnostyki.

Warto dodać, że badanie palpacyjne nerek, które pozwala sprawdzić objaw Goldflama, może nieco przypominać tzw. objaw Blumberga. Ten ostatni jest wykorzystywany przy diagnozowaniu problemów w obrębie otrzewnej i wyrostka robaczkowego (w trakcie badania lekarz układa opuszki palców na powierzchni powłok brzusznych i dokonuje powolnego, ale głębokiego ucisku, po czym nagle odrywa dłoń).

Objaw Goldflama dodatni: jakie są jego przyczyny?

Jest wiele możliwych przyczyn dodatniego objawu Goldflama. Do najczęstszych należy z pewnością kamica nerkowa, której najczęstsze objawy to:

• silny ból w boku lub silny ból pleców, poniżej żeber,
• ból promieniujący do podbrzusza i pachwiny,
• ból pojawiający się falami, którego intensywność ulega zmianom,
• ból przy oddawaniu moczu,
• zmieniona barwa moczu,
• nieprzyjemny zapach moczu,
• uporczywa potrzeba oddawania moczu,
• częstomocz lub skąpomocz.

Jeżeli złogi dotyczą jednej nerki, objaw będzie dodatni tylko po tej stronie, jeżeli złogi obecne są w obu narządach, objaw możemy stwierdzić obustronnie. Kamica nerkowa jest przyczyną tak zwanej kolki nerkowej. Jej dolegliwości pojawiają się nagle i są znacznie nasilone. Pacjent najczęściej zgina się w pół, gdyż ta pozycja zmniejsza trochę ból. Kolce nerkowej mogą towarzyszyć następujące objawy:

• stan podgorączkowy lub gorączka,
• nudności i wymioty ,
• zaburzenia w oddawaniu moczu,
• krwiomocz (czerwona barwa moczu w związku z zawartą w nim krwią), który związany jest z uszkodzeniem ścian moczowodów przez ostre krawędzie kamieni nerkowych.

Drugą grupą przyczyn dodatniego objawu Goldflama są stany zapalne nerek. Zakażenia układu moczowego są dość powszechne i najczęściej mają etiologię bakteryjną. Pojawiają się w każdym wieku, nawet u niemowląt. Mają łagodny przebieg, ale czasami mogą być przyczyną poważnych powikłań, a nawet zagrażać życiu (np. urosepsa).

Do stanu zapalnego w obrębie nerek może dochodzić także wskutek działania substancji toksycznych, np. leków, które metabolizowane są przez układ moczowy. Powikłaniem stanów zapalnych może być ropień okołonerkowy. Na skutek urazu i stłuczenia okolicy lędźwiowej może powstać krwiak okołonerkowy, który poprzez ucisk również może przyczyniać się do uszkodzenia nerki, stanu zapalnego i dodatniego objawu Goldflama.

Objaw ten charakterystyczny jest dla wodonercza, czyli zastoju moczu w nerce. Możemy mieć też do czynienia z powikłaniami zatorowo-zakrzepowymi, prowadzącymi do zawału nerki wskutek jej niedotlenienia. Wówczas także objaw Goldflama będzie dodatni po stronie uszkodzonego narządu.

Należy zaznaczyć także, że objaw Goldflama nie jest charakterystyczny dla raka nerki.

Jakie badania wykonać przy dodatnim objawie Goldflama?

Jeżeli lekarz zdiagnozuje dodatni objaw Goldflama, wskazana jest dalsza diagnostyka celem określenia konkretnej przyczyny dolegliwości. To umożliwi właściwe leczenie. Wykonane powinny być zarówno badania laboratoryjne, jak i obrazowe. Do tych pierwszych zaliczamy morfologię i wykładniki stanu zapalnego (odczyn Biernackiego – OB, białko C-reaktywne – CRP) oraz tzw. profil nerkowy, czyli stężenie kreatyniny, mocznika, azotu mocznika (BUN) we krwi oraz badanie moczu wraz z osadem. Podstawowym badaniem obrazowym służącym do oceny nerek i struktur układu moczowego jest USG.