Jaki jest powód występowania zakrzepów po szczepieniu przeciw koronawirusowi? Polscy badacze wiedzą, w czym leży problem

Choć pojawia się coraz więcej informacji o zakrzepicy wywołanej przyjęciem szczepionek wektorowych przeciw COVID-19, to wciąż nie ma oficjalnej przyczyny, dlaczego tak się dzieje. W odpowiedzi na to pytanie mogą pomóc wnioski polskich naukowców na łamach czasopisma naukowego „Vaccines”. To publikacja, na którą czekało wiele osób.

Co powoduje powstawanie zakrzepów?

Po tym, jak wiele krajów zawiesiło korzystanie z preparatu AstraZeneki, gdy pojawiły się doniesienia o zakrzepach po przyjęciu szczepionki, sprawą zajęła się Europejska Agencja Leków. Komitet EMA orzekł, że zakrzepy krwi w połączeniu z niskim poziomem płytek krwi powinno klasyfikować się jako „niezwykle rzadkie efekty uboczne preparatu firmy AstraZeneca”. Niedługo potem EMA oświadczyła, że rozpoczęła przegląd bezpieczeństwa szczepionki Johnson&Johnson po doniesieniach o zakrzepach krwi u niektórych pacjentów, którzy ją otrzymali. Pomimo wielu badań na ten temat oficjalna przyczyna tego typu skutków ubocznych wciąż nie jest znana.

Rozjaśnić tę kwestię mogą nowe wnioski polskich naukowców przedstawione w naukowym czasopiśmie „Vaccines”. Badacze, m.in. dr hab. Piotr Rzymski, prof. Robert Flisiak i prof. Bartłomiej Perek, przeanalizowali różne możliwe scenariusze dotyczące przyczyn występowania zakrzepów po przyjęciu szczepionek wektorowych przeciw COVID-19.

Możliwa hipoteza

Autorzy publikacji podkreślają, że proces, który zachodzi w przypadku powstawania zatorów i zakrzepów po przyjęciu szczepionki AstraZeneki czy Johnson&Johnson, jest bardzo podobny do tego, który obserwuje się w HIT, czyli małopłytkowości poheparynowej. Co to oznacza w praktyce?

Jak wyjaśnia w rozmowie z PAP dr hab. Piotr Rzymski,  „gdy heparyna tworzy kompleks z czynnikiem płytkowym 4 (PF4) to układ immunologiczny rozpoznaje taki kompleks jako obcy i wytwarza przeciw niemu przeciwciała. Te z kolei aktywują kolejne płytki, które wytwarzają więcej PF4 i reakcja zaczyna wymykać spod kontroli sprzyjając zakrzepicy”.

Hipotez dotyczących przyczyny występowania tego rodzaju skutków ubocznych jest jednak więcej. Taki mechanizm może wynikać z kombinacji kilku różnych przyczyn, dlatego odnalezienie ich może zajmować dużo czasu. Polscy naukowcy, którzy opracowali publikację, pod uwagę biorą też m.in. bezpośrednią interakcję adenowirusa wektorowego z płytkami krwi.