Jakie choroby powodują otyłość? Układ hormonalny to główny winowajca

Otyłość to bardzo poważna choroba, która przyczynia się do innych dolegliwości. Często powstaje ona na skutek spożywania nadmiernej ilości jedzenia, ale nie zawsze – w wielu przypadkach jest wynikiem schorzeń o różnym podłożu, rozwijających się głównie w układzie hormonalnym. Jakie choroby powodują otyłość? 

Zespół policystycznych jajników 

Zespół policystycznych jajników to choroba, która wiąże się z gromadzeniem tkanki tłuszczowej wokół brzucha – takie zjawisko określa się mianem „otyłości brzusznej”. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników podaje, że od 40 do 80 proc. kobiet z tym schorzeniem ma nadwagę lub otyłość. Dochodzi wówczas do nadmiernej produkcji insuliny, czego efektem może być rozwój cukrzycy. 

Niedoczynność tarczycy 

Kolejną chorobą, która może powodować otyłość, jest niedoczynność tarczycy. W tym przypadku niewystarczająca ilość hormonów powoduje spowolnienie przemiany materii. A to z kolei przyczynia się do przyrostu masy ciała. Należy jednak zaznaczyć, że nie wszystkie osoby z tym schorzeniem zmagają się jednocześnie z otyłością. 

Zespół Cushinga 

Mówiąc o chorobach powodujących otyłość, nie można zapomnieć o zespole Cushinga. W jego wyniku tkanka tłuszczowa gromadzi się m.in. w okolicach obręczy biodrowej. Większa jej ilość odkłada się również na twarzy i często zmiany można zaobserwować w tułowiu, a także na karku i w dołach nadobojczykowych. W tym przypadku niemal wszyscy pacjenci są otyli. 

Niedobór hormonu wzrostu 

Problem otyłości odnotowuje się także u osób z innymi problemami hormonalnymi, np. z niedoborem hormonu wzrostu, określanym także jako „karłowatość przysadkowa”. Zmagają się z nią zarówno dorośli, jak i dzieci. Gdy się pojawi, tłuszcz odkłada się przede wszystkim na tułowiu. 

Zespół Pradera-Williego 

Zespół Pradera-Williego to choroba, która pojawia się relatywnie rzadko. U pacjentów obserwuje się duże łaknienie, które trudno jest zaspokoić – to z kolei sprawia, że określa się to schorzenie również mianem „choroby wiecznego głodu”. Jest to najbardziej powszechna genetyczna przyczyna otyłości, choć jednocześnie jest to schorzenie relatywnie rzadko spotykane. Towarzyszą mu często także problemy z układem oddechowym oraz cukrzyca typu 2. 

Hiperinsulinizm 

W przypadku hiperinsulinemii zbyt duża ilość insuliny w organizmie stymuluje enzym, który wychwytuje i gromadzi kwasy tłuszczowe z żywności. W ten sposób dochodzi do przyrostu komórek tłuszczowych, w wyniku czego pojawiają się nadprogramowe kilogramy. 

Cukrzyca typu 2. 

Otyłość prowadzi do cukrzycy typu 2., ale również i ona przyczynia się do otyłości. W tym przypadku kwestią problematyczną jest brak insuliny, bez której metabolizm nie może przebiegać prawidłowo. Pacjenci, którzy się nie leczą, często decydują się na spożywanie dużej liczby słodyczy, co tylko jednak pogłębia opisywany problem. 

Depresja 

Otyłość bywa efektem depresji. Jest to najczęściej rezultat tego, że chora osoba rezygnuje ze zdrowego stylu życia. Aby ukoić odczuwalny ból, wielu pacjentów spożywa w takiej sytuacji nadmierną ilość pokarmów. Warto podkreślić, że otyłość bywa nie tylko skutkiem, ale również przyczyną chorób psychicznych. 

Zespół kompulsywnego jedzenia (BED) 

Zespół kompulsywnego jedzenia to zaburzenie, które obserwuje się coraz częściej i które również prowadzi do otyłości. Specyficzne dla niego są okresy, w których pochłania się duże ilości pokarmów,  przeplatające się z okresami, w których kontroluje się czynność jedzenia. Często pacjenci z BED podczas napadów jedzą więcej niż zwykle i w dużo szybszym tempie. Po spożyciu pokarmów lub w trakcie jedzenia odczuwalne są jednak takie stany, jak wstyd czy poczucie winy. 

Zespół nocnego jedzenia 

Zespół nocnego jedzenia to kolejne zaburzenie, które rozpoznawane jest coraz częściej przez psychologów oraz psychiatrów. W tym przypadku nadmierne ilości pokarmów spożywa się w nocy lub wieczorem. Co więcej, omawiany przez nas problem łączy się często z bezsennością oraz niejedzeniem śniadań.  

Bibliografia: 

1. https://www.ptgin.pl/ [dostęp 16.03.25]. 
2. Mars J. A., Iqbal A., Rehman A., Binge Eating Disorder, StatPearls 2024. 
3. Salman E. J., Kabir R., Night Eating Syndrome, StatPearls 2022. 
4. Sam S., Obesity and Polycystic Ovary Syndrome, Obesity and Weight Management, 2010, 30.