Jakie są objawy i przyczyny chorób neurodegeneracyjnych? Przykłady i sposoby leczenia

Choroby neurodegeneracyjne dotykają przede wszystkim osoby starsze, choć czasem pojawiają się również u dzieci. W wyniku starzenia się społeczeństwa, mamy z nimi do czynienia coraz częściej. Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy chorób neurodegeneracyjnych? I na czym polega ich leczenie? Sprawdź.

Czym są choroby neurodegeneracyjne? Przykłady

Choroby neurodegeneracyjne to grupa chorób rozwijających się w obrębie układu nerwowego. Ich wspólnym mianownikiem jest nieodwracalna, sukcesywna degeneracja lub utrata komórek nerwowych. Schorzenia tego typu są nieuleczalne i bardzo osłabiają organizm, a dojrzałe neurony nie są w stanie się regenerować. 

Oto lista niektórych chorób neurodegeneracyjnych: 

• ataksja rdzeniowo-móżdżkowa; 
• choroba Alexandra; 
• choroba Alpersa; 
• choroba Alzheimera; 
• choroba Battena; 
• choroba Canavan; 
• choroba Parkinsona; 
• choroba Pelizaeusa-Merzbachera; 
• choroba Refsuma; 
• choroba Spielmeyera-Vogta-Sjögrena; 
• ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia; 
• pląsawica Huntingtona; 
• postępujące porażenie nadjądrowe; 
• rdzeniowy zanik mięśni; 
• schizofrenia; 
• stwardnienie rozsiane; 
• stwardnienie zanikowe boczne (ALS); 
• zespół ataksja-teleangiektazja; 
• zespół Cockayne’a; 
• zwyrodnienie tylnosznurowe w przebiegu niedokrwistości Addisona-Biermera. 

Jakie są najczęstsze objawy chorób neurodegeneracyjnych?

Choroby neurodegeneracyjne mózgu różnią się między sobą objawami. W dużej mierze symptomy zależne są od tego, w którym miejscu rozwija się proces chorobowy. Najczęstsze objawy to: 

• sztywność mięśni, 
• duże napięcie mięśniowe, 
• problemy z koordynacją ruchową, 
• problemy z orientacją, 
• problemy z mówieniem, 
• problemy z informowaniem o swoich potrzebach, 
• problemy ze snem, 
• otępienie, 
• zaburzenia pamięci, 
• zaburzenia koncentracji i uwagi, 
• urojenia i halucynacje, 
• drażliwość, 
• depresja. 

Przyczyny chorób neurodegeneracyjnych

Choroby neurodegeneracyjne dzielimy na: 

• wrodzone – odpowiedzialne za nie są wady genetyczne oraz czynniki środowiskowe, które wpływają na organizm w okresie prenatalnym; 
• nabyte – na ich pojawienie się wpływają m.in. takie czynniki, jak: alkohol, narkotyki, niektóre leki oraz urazy głowy. 

Za pojawianie się chorób neurodegeneracyjnych odpowiadają różne mechanizmy. Zdarza się, że ich rozwój następuje w wyniku odkładania nieodpowiednich substancji w mózgu – tak wygląda to w przypadku choroby Alzheimera. Doprowadzić do tego typu schorzeń mogą także zmiany zwyrodnieniowe oraz niewłaściwe przetwarzanie neuroprzekaźników, tak jak ma to miejsce w chorobie Parkinsona. Jakie są przyczyny stwardnienia rozsianego? Źródło tego problemu tkwi w zanikaniu osłonek mielinowych, co skutkuje zaburzeniem przewodnictwa oraz postępującymi zmianami neurologicznymi. 

Leczenie chorób neurodegeneracyjnych

Tak jak już wspomnieliśmy, choroby neurodegeneracyjne mózgu są nieuleczalne. Przy pomocy leków można jedynie spowolnić ich rozwój, a także złagodzić ich objawy. Wciąż opracowywane są metody, które mają w zamierzeniu pozwolić, na jak najszybsze wykrywanie tych schorzeń, kiedy jeszcze nie doszło do uszkodzeń tkanki nerwowej. 

Choroby neurodegeneracyjne u dzieci

Czy można wyróżnić jakiekolwiek choroby neurodegeneracyjne u dzieci? Jak się okazuje: tak. Najlepszym przykładem jest tutaj choroba Alpersa, która ma podłoże genetyczne. Rozpoczyna się ona we wczesnym dzieciństwie lub w okresie niemowlęcym.  Objawy tego typu schorzeń mogą pojawić się również w przebiegu ostrego rozsianego zapalenia mózgu i rdzenia, które także występują głównie u młodszych pacjentów. Są to: bóle głowy, wymioty, podwyższona temperatura ciała, senność. W dzieciństwie może pojawić się również choroba Battena, której pierwsze symptomy można zauważyć już między 4. a 10. rokiem życia – wówczas dochodzi do zaniku nerwu wzrokowego oraz zwyrodnienia barwnikowego siatkówki.

Dieta przy chorobach neurodegeneracyjnych

Odpowiednio zbilansowana dieta wspomaga leczenie farmakologiczne schorzeń neurodegeneracyjnych. Co więcej, pomaga również im zapobiegać. Co powinno się zatem w niej znaleźć? 

• Antyoksydanty – chodzi tu głownie o witaminy A, E i C, które świetnie sprawdzają się m.in. w ramach profilaktyki. Zwalczają wolne rodniki, zabezpieczają organizm przed skutkami stresu oksydacyjnego. Witaminy antyoksydacyjne znajdują się w wielu owocach i warzywach, olejach roślinnych oraz orzechach. 
• Witaminy z grupy B – okazują się one bardzo przydatne przy omawianych chorobach, dotyczy to zwłaszcza witaminy B12, tiaminy oraz kwasu foliowego. Umożliwiają one zachowywanie niektórych funkcji mózgu. Zbyt mała ich ilość wpływa z kolei na pojawienie się otępienia. Uczestniczą one w metabolizmie homocysteiny, której wysokie stężenie przyczyna się do rozwoju omawianych chorób. Witaminy te można znaleźć w nasionach roślin strączkowych, pełnoziarnistych produktach zbożowych, chudym nabiale oraz zielonych roślinach liściastych. 
• Wielonienasycone kwasy tłuszczowe – wykazują się właściwościami ochronnymi w stosunku do układu nerwowego, występują one w: oleju rzepakowym, oliwie z oliwek oraz tłustych rybach morskich (tuńczyku, łososiu, makreli, sardynkach, szprotkach, śledziach). 

Co z kolei nie powinno znajdować się w diecie osób ze schorzeniami neurodegeneracyjnymi? 

• Niektóre tłuszcze – zbyt duża ilość nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans kwasów tłuszczowych źle wpływa na układ nerwowy i podnosi poziom cholesterolu. Tłuszcze te pojawiają się w tłustym mięsie, smalcu, boczku, słoninie, tłustych serach.

Jak jeszcze chronić mózg przed degeneracją?

Oprócz prowadzenia odpowiedniej diety możesz chronić mózg przed degeneracją na kilka innych sposobów. Oto one: 

• unikaj przewlekłego stresu; 
• unikaj nadmiaru cukru w diecie; 
• unikaj picia alkoholu; 
• suplementuj cytokolinę; 
• suplementuj kwasy tłuszczowe omega-3: DHA i EPA; 
• unikaj ekspozycji na pleśń i nie przebywaj w pomieszczeniach z zagrzybionymi ścianami; 
• przy wyborze suplementu sprawdzaj, czy nie zawierają on dwutlenku tytanu, sztucznych substancji słodzących, sztucznych barwników oraz krzemianu magnezu. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5451177/ (dostęp: 15.11.22) 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8837071/ (dostęp: 15.11.22)