Jakie są objawy nietolerancji glutenu? Niektóre mogą zaskoczyć

Nietolerancja glutenu (celiakia) staje się coraz większym problemem społecznym i plagą XXI wieku. Radzenie sobie z dolegliwościami będącymi wynikiem zaburzeń pokarmowych jest trudniejsze, ponieważ gluten znajduje się w zdecydowanej większości produktów spożywczych dostępnych w sklepach. Jak rozpoznać objawy nietolerancji glutenu?

Czy objawy nietolerancji glutenu u dorosłych i u dzieci są takie same?

Objawy ogólne towarzyszące nietolerancji glutenu można podzielić na te, które są powiązane z młodym, rozwijającym się organizmem, jak i występujące przede wszystkim u osób dorosłych. W przypadku dzieci celiakia najczęściej objawia się biegunką, a także:

• wymiotami;
• zaburzeniem wzrostu;
• powiększonym obwodem brzucha pomimo zbyt niskiej masy ciała;
• zaparciami;
• bólami brzucha;
• niedokrwistością;
• krzywicą kości;
• niskim wzrostem;
• zaburzeniami osobowości.

U osób dorosłych te symptomy będą nieco inne. Są to m.in.:

• nieregularne wypróżnienia o rzadkiej konsystencji stolca;
• biegunki tłuszczowe;
• wzdęcia i bóle brzucha;
• nieuzasadniony spadek masy ciała;
• bóle kości, stawów i głowy;
• ciągłe zmęczenie;
• zapalenia w obrębie jamy ustnej;
• depresja.

Kobiety mogą borykać się dodatkowo z zaburzeniami miesiączkowania.

Nietolerancja glutenu – objawy skórne

Nietolerancja glutenu na twarzy i ciele, znana również jako choroba Dühringa, jest uważana za skórną postać celiakii. Może również wystąpić u osób, które są genetycznie powiązane z pacjentami cierpiącymi na celiakię. Dermatologiczne objawy nietolerancji glutenu manifestują się w postaci grudek, rumieni i pęcherzy na skórze. Zmiany te są zazwyczaj silnie swędzące, co skłania osoby chore do drapania, co z kolei może prowadzić do stanów zapalnych i powstawania strupów.
Choroba Dühringa najczęściej ujawnia się między 14. a 40. rokiem życia. Zmiany skórne zwykle pojawiają się na łokciach i kolanach, ale mogą również występować na głowie, tułowiu lub pośladkach. U chorych mogą wystąpić również obrzęki, wybroczyny i stany zapalne.

Nietolerancja glutenu – objawy neurologiczne

Neurologiczne objawy celiakii przede wszystkim są związane z niedoborami witaminy B12 i tiaminy, ale też uszkodzeniem tylnych sznurów nerwowych. Obejmują:

• neuropatię obwodową – postępujące uszkodzenie nerwów i związany z tym spadek siły mięśniowej, występującego mrowienia, kłucia, drętwienia oraz pogorszenia odczuwania bodźców dotykowych;
• ataksję – zaburzenie koordynacji ruchowej utrudniające płynne i precyzyjne wykonywanie ruchów;
• demielinizację ośrodkowego układu nerwowego – rozpad osłonek pokrywających układ nerwowy prowadzi do objawów przypominających padaczkę.

Niekiedy u chorych pojawia się też tężyczka, czyli niekontrolowane skurcze lub drżenia mięśni wywołane zaburzoną pobudliwością połączeń nerwowo-mięśniowych.

Inne, pozajelitowe objawy celiakii

Nietolerancja glutenu stopniowo uszkadza wiele różnych organów i skutecznie komplikuje życie. Jeżeli chodzi o układ krwiotwórczy, celiakia jest przyczyną niedokrwistości oraz częstych krwawień. Przyczynia się też do osteoartropatii, osteoporozy i może prowadzić do zwiększonej łamliwości kości.

Dla organizmu szczególnie dotkliwe są konsekwencje celiakii dla układu endokrynologicznego. U chorych może pojawić się cukrzyca insulinozależna, impotencja oraz zanik miesiączki, a nawet bezpłodność.

Jak rozpoznać objawy nietolerancji glutenu u niemowląt?

U małych dzieci nietolerancja gluten objawia się przede wszystkim wzdęciem, bólami brzucha i nieregularnymi biegunkami. Niekiedy na ciele malucha pojawia się wysypka. Rozpoznanie celiakii na wczesnym etapie pozwala na skuteczne zmiany w diecie i osłabienie dolegliwości. Niestety, nie da się ich pozbyć całkowicie, ponieważ celiakia jest nieuleczalna.
Odpowiednio szybka diagnoza nietolerancji glutenu jest bardzo ważna, gdyż zaniedbana choroba może prowadzić do groźnych dla życia pacjenta powikłań. Do najcięższych zalicza się chłoniaka jelita cienkiego, marskość wątroby, astmę oskrzelową i cukrzycę typu I.

Bibliografia:

1.  Ścibor K. i in.; Nietolerancja glutenu problemem zdrowotnym XXI wieku; Journal of Clinical Healthcare 1(2015);
2. Obtułowicz K. i in.; Gluten – mechanizmy nietolerancji, objawy i możliwości lecznicze IgE zależnej alergii na gluten w świetle aktualnych badań kliniczno-immunologicznych; Przegląd Lekarski 2015 / 72 /12;
3. Celiakia i dieta bezglutenowa. Praktyczny Poradnik; Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej; Warszawa 2021.