Rak sromu – jak go rozpoznać i leczyć? Czy jest groźny?

Rak sromu to złośliwy nowotwór kobiecego narządu rodnego. Obejmuje wargi sromowe większe i mniejsze oraz nierzadko łechtaczkę. Choć występuje rzadko, stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia kobiety. Sprawdź, jakie są objawy raka sromu oraz jak wygląda leczenie. Zapraszam do lektury.

Rak sromu wśród Polek – jak poważny stanowi problem? 

Rak sromu stanowi jedynie około 5% wszystkich nowotworów narządów rozrodczych i jedynie 0,7% wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet. Najczęstszym typem jest rak kolczystokomórkowy, obejmujący skórę. Kolejny jest czerniak, który stanowi już niewielki odsetek, bo około 5% wszystkich przypadków nowotworów sromu. Inne odmiany rozwijają się jeszcze rzadziej. Zwykle są one związane z przewlekłym zapaleniem sromu, które dotyka głównie kobiety po menopauzie. 

W Polsce rak sromu plasuje się na czwartym miejscu pod względem częstości występowania nowotworów złośliwych narządu rodnego, ustępując jedynie rakowi szyjki macicy,  jajnika i nowotworowi błony śluzowej trzonu macicy. W naszym kraju co roku diagnozuje się około 350 nowych przypadków. Niestety, zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów rocznie w Polsce umiera z powodu tej choroby aż 200 kobiet. 

Współczynnik zachorowalności (surowy) w Polsce wynosi przeciętnie 1,4 przypadków na 100 000 kobiet, co oznacza, że Polki są populacją o średnim ryzyku zachorowania na nowotwór sromu. Najczęściej są to kobiety między 60. a 70. rokiem życia – wtedy ryzyko zachorowania wzrasta. Na całym świecie w ciągu roku choruje na niego około 27 000 kobiet, z czego większość przypadków, tj. około 16 000, odnotowuje się w krajach wysoko rozwiniętych. 

Wczesna forma nowotworu sromu zwana postacią przedinwazyjną jest zazwyczaj łatwa w leczeniu. Jednak ignorowanie powstałych zmian może doprowadzić do rozprzestrzenienia się choroby na sąsiednie tkanki oraz do rozsiania nowotworu, czyli powstania potencjalnych przerzutów.

Objawy raka sromu 

Omawiana choroba zazwyczaj rozwija się jako niewielkie owrzodzenie lub guzek, który można zauważyć podczas codziennej toalety. Tutaj warto zaznaczyć, że każda zmiana lub narośl na zewnętrznych narządach płciowych powinna skłonić do wizyty u ginekologa, aby w razie potrzeby wdrożyć leczenie jak najszybciej. Typowym wczesnym objawem raka sromu jest świąd, który wynika z toczących się przemian w nabłonku, co nazywane jest dystrofią (ścieńczeniem) sromu. Zaawansowane przypadki objawiają się bólem, krwawieniem, trudnościami z oddawaniem moczu i siedzeniem. 

Rak sromu może rozwinąć się wieloogniskowo, jednocześnie w kilku miejscach. Zaawansowaną postać choroby diagnozuje się częściej w grupie kobiet o niskim statusie socjoekonomicznym. Zanim rak sromu się rozwinie, często w powierzchniowym nabłonku skóry sromu pojawiają się zmiany określane jako śródnabłonkowa neoplazja sromu (VIN – ang. vulvar intraepithelial neoplasia). U kobiet, które regularnie odwiedzają ginekologa, takie zmiany można łatwo zidentyfikować i zapobiec dalszemu rozwojowi choroby.

Rak sromu – typy nowotworu 

Rak sromu występuje w dwóch odmianach. Rzadsza postać tego nowotworu rozwija się u młodszych kobiet, zazwyczaj w wieku 45-55. lat. Często wiąże się z infekcją HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego), która jest typowa dla około 50-60% przypadków tej odmiany raka. Charakterystycznymi objawami są tutaj owrzodzenia sromu lub twardawe, płaskie zmiany o zabarwieniu białym, różowym lub czerwonym. 

Bardziej powszechnie rak sromu rozwija się w przebiegu chorób skóry i śluzówki sromu o charakterze przewlekłym. Najczęściej dotyka on kobiet w wieku około 70 lat, ale ryzyko wzrasta już u 60-latek. Ten rodzaj raka sromu zwykle manifestuje się w postaci twardego, bezbolesnego guzka.

Proces diagnozy raka sromu 

W przypadku podejrzanych zmian w obszarze sromu ginekolog może przeprowadzić badanie wymazu lub wycinka tkanek. Możliwe jest także całkowite usunięcie niewielkich guzków. Ostateczne potwierdzenie choroby oraz określenie typu histologicznego raka sromu opiera się na badaniu histopatologicznym pobranego materiału. Istnieje kilka typów histologicznych raka sromu, w tym: 

• płaskonabłonkowy rogowaciejący rak sromu (65-90% wszystkich przypadków), 
• brodawczakowaty rak sromu, 
• jasnokomórkowy rak sromu, 
• gruczołowy rak sromu, 
• rak Pageta.

Rak sromu – jak go leczyć? 

Przed rozpoczęciem terapii wymagane jest przeprowadzenie szeregu dodatkowych badań diagnostycznych, w tym: 

• cytologii, 
• kolposkopii, 
• badania ultrasonograficznego (USG) narządu rodnego, 
• RTG płuc, 
• badań krwi, 
• w niektórych przypadkach tomografii komputerowej miednicy i jamy brzusznej oraz biopsji aspiracyjnej cienko- lub gruboigłowej węzłów chłonnych. 

Leczenie raka sromu dostosowuje się indywidualnie do każdej pacjentki, uwzględniając takie czynniki jak wielkość guza, stan węzłów chłonnych, lokalizacja zmiany chorobowej i ogólny stan zdrowia. Dostępne metody terapeutyczne to: 

• chirurgia – od lokalnego wycięcia zmiany po radykalne usunięcie sromu, 
• radioterapia – stosowana jako uzupełnienie po chirurgicznym usunięciu zmienionych węzłów chłonnych lub jako leczenie radykalne w przypadku niemożliwości przeprowadzenia operacji chirurgicznej, 
• chemioterapia przedoperacyjna – ma na celu zmniejszenie masy guza i umożliwienie przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Samodzielną chemioterapię raka sromu stosuje się również u pacjentek, u których nawrót choroby nie reaguje na leczenie miejscowe, 
• leczenie paliatywne – kieruje się je do pacjentek, które nie kwalifikują się ani do operacji, ani do naświetlania. Leczenie polega na podawaniu chemioterapeutyków ograniczających wzrost guza. Najczęściej wykorzystuje się schematy dwulekowe z pochodnymi platyny w połączeniu z innymi lekami, takimi jak topotekan, fluorouracyl, gemcytabina, paklitaksel lub winorelbina. 

Bibliografia: 

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vulvar-cancer/symptoms-causes/syc-20368051 [dostęp 09.11.2023].
2. Sznurkowski J. J., Wydra D., Emerich J., Ograniczenia aktualnych metod leczenia raka sromu: perspektywy dla immunoterapii, Current Gynecologic Oncology 2010, vol. 8, nr 3, s. 180-187.
3. Sznurkowski J. J., Emerich J., Postępowanie w stanach przedrakowych sromu: epidemiologia, etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie, Current Gynecologic Oncology 2009, vol. 7, nr 3, s. 184-191.