Kalprotektyna – badanie w kale. Normy oraz interpretacja wyników

Kalprotektyna to białko, którego pomiar znalazł zastosowanie w diagnostyce i monitorowaniu chorób przebiegających ze stanem zapalnym w jelitach. Nie jest jeszcze zbyt popularna, jednak staje się coraz powszechniejsza, szczególnie w przypadku dolegliwości, takich jak przewlekła biegunka z niewiadomej przyczyny.

Badanie kalprotektyny w kale jest procedurą nieinwazyjną i prostą, a do jego wykonania potrzebna jest jedynie niewielka próbka stolca. Jest to szczególnym atutem dla osób, u których konieczne jest monitorowanie zaostrzeń choroby, między innymi w nieswoistych chorobach zapalnych jelit.

Kalprotektyna – co to jest?

Kalprotektyna to białko zaliczane do białek ostrej fazy. W ludzkim organizmie występuje głównie w ziarnistościach oraz cytoplazmie komórek krwi – granulocytach obojętnochłonnych (neutrofilach), ale także w makrofagach, monocytach oraz komórkach nabłonkowych. W wyniku reakcji immunologicznej wydzielana jest do przestrzeni pozakomórkowej. Jej naturalną funkcją jest regulacja procesu zapalnego. Ma również działanie antybakteryjne oraz antyproliferacyjne. Dzięki niej ograniczona zostaje możliwość przylegania patogennych bakterii do śluzówki jelit. W diagnostyce stanów patologicznych kalprotektyna znalazła zastosowanie ze względu na szczególne właściwości. Pod wpływem czynników zapalnych jej stężenie w płynach ciała (surowicy krwi, moczu, płynie mózgowo-rdzeniowym, płynie maziowym) zwiększa się w porównaniu ze stanem fizjologicznym. Dodatkowym atutem jest trwałość, która uwarunkowana jest zdolnością do wiązania się z jonami wapnia. Obecnie największe zastosowanie w medycynie ma badanie stężenia kalprotektyny w stolcu. Jej poziom w kale naturalnie jest wyższy niż we krwi, nawet u osób zdrowych, natomiast choroby jelit dodatkowo podwyższają jej stężenie, ponieważ zwiększają przemieszczanie się komórek zapalnych do światła jelita. Obserwuje się to szczególnie w nieswoistych zapaleniach jelit.

Badanie kalprotektyny w kale

Oznaczenie kalprotektyny w kale należy do badań prostych i szybkich. Znalazło zastosowanie w diagnostyce oraz monitorowaniu chorób układu pokarmowego, przede wszystkim w momencie, gdy pojawiają się dolegliwości w postaci biegunki, nudności, wymiotów czy bólów brzucha. Należy pamiętać, iż badanie nie może zastąpić endoskopii, która konieczna jest do rozpoznania patologii, natomiast pomiary kalprotektyny mogą ograniczyć wykonywanie procedur inwazyjnych w trakcie trwania choroby. Badanie nie jest inwazyjne, a do jego przeprowadzenia wykorzystuje się próbkę stolca wielkości orzecha laskowego. Dzięki stabilności białka możliwe jest przechowywanie jej aż do 7 dni w różnych temperaturach bez konieczności zamrażania. Obecność kalprotektyny wykrywa się dzięki testom immunoenzymatycznym typu ELISA, które opierają się na wykorzystywaniu przeciwciał przeciwko białku. Istnieją dwa typy badania: jakościowe oraz ilościowe. Norma kalprotektyny wynosi do 50 mg/kg m.c. Niestety badanie poziomu białka nie jest jeszcze tak popularne jak inne procedury diagnostyczne. Często zdarza się, że pacjent musi je przeprowadzić odpłatnie. Cena prywatnego badania kalprotektyny w kale wynosi ok. 70 zł.

Kalprotektyna w kale – interpretacja wyników

Badanie kalprotektyny w kale może dostarczyć istotnych dla procesu diagnostycznego informacji pomagających rozróżnić przyczyny dolegliwości.

Kalprotektynę podwyższoną obserwuje się w stanach chorobowych, takich jak:

• nieswoiste zapalne choroby jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• nowotwory jelita grubego,
• choroby o podłożu reumatycznym,
• zapalenie trzustki,
• zapalenie płuc,
• znaczny wysiłek fizyczny,
• w trakcie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Jeżeli chodzi o testy jakościowe, dają one odpowiedź na pytanie, czy w stolcu znajduje się białko zapalne. Wynik dodatni badania świadczy o istotnej obecności kalprotektyny w kale, natomiast ujemny – o nieistotnej. W większości laboratoriów dostępny jest test ilościowy, który pozwala na dokładne określenie ilości białka w stolcu. Stężenie kalprotektyny w kale powyżej 250 µg/g jest silnie związane z obecnością przewlekłego stanu zapalnego w jelitach. Niższe wartości – poniżej 50 µg/g – wskazują raczej na zespół czynnościowy – jelito drażliwe. W ocenie kilku wyników badań wykonanych w różnym czasie z powodu nieswoistych zapaleń jelit należy zwrócić uwagę na różnice stężeń – zwiększenie kalprotektyny świadczy o zaostrzeniu stanu zapalnego, zmniejszenie – o remisji choroby.