Dlaczego kichamy? Poznaj mniej i bardziej znane przyczyny kichania

Kichanie to mimowolne, gwałtowne wyrzucenie powietrza z płuc przez nos i usta. Zazwyczaj odruch ten pojawia się w wyniku podrażnienia błony śluzowej nosa. I chociaż w pierwszej kolejności kojarzy się z alergią lub infekcją, bywa wywoływany także przez inne czynniki. Co może powodować kichanie? Jak je powstrzymać?

Czy kichanie jest zdrowe? 

Kichanie to ważny odruch obronny organizmu, który zapewnia drożność dróg oddechowych. Zabezpiecza je także przed czynnikami drażniącymi, np. ciałem obcym, pyłem, dymem. Samo w sobie jest zdrową i pożądaną reakcją na potencjalne zagrożenie. Jednak w niektórych sytuacjach może wynikać z różnych nieprawidłowości, np. infekcji czy nadwrażliwości. Warto wtedy skupić się na poznaniu jego przyczyny.

Dlaczego człowiek kicha? Potencjalne przyczyny

Kichanie w sezonie chorobowym najczęściej oznacza infekcję wirusową górnych dróg oddechowych. Towarzyszą mu zwykle także inne objawy – wydzielina z nosa, ból gardła, kaszel, zatkane zatoki i ogólne osłabienie. Z kolei wiosną rozpoczyna się sezon alergiczny. Wtedy to kontakt z czynnikami uczulającymi może powodować wodnisty katar i kichanie, często wielokrotne. Dodatkowo pojawia się też świąd oczu czy nosa. 

A jeśli nie alergia ani infekcja, to co jeszcze może wywołać częste kichanie? Istnieje zaskakująco dużo czynników, które powodują podrażnienie śluzówki nosa, a w konsekwencji kichanie kilka razy z rzędu. Czasem towarzyszy mu także osłabienie węchu, katar i świąd nosa. Taki zestaw objawów nazywamy naczynioruchowym nieżytem nosa. Przypomina on ten wywołany przez infekcje lub czynniki uczulające, ale jego przyczyny są inne. Ciągłe kichanie i kręcenie w nosie mogą wywołać m.in.: 

• substancje drażniące, jak np. smog, dym tytoniowy, opary chemiczne, farby, 
• silne zapachy, np. perfumy, 
• zmiany temperatury i wilgotności powietrza, 
• pikantne i gorące potrawy, 
• niektóre schorzenia, np. niedoczynność tarczycy, 
• patrzenie na silne światło, np. słońce, 
• niektóre leki, np. na nadciśnienie, przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, antykoncepcyjne, 
• stres. 

Kichanie po alkoholu 

Po alkoholu kichanie pojawia się zarówno z przyczyn alergicznych, jak i niealergicznych. Niektóre osoby mają uczulenie na różne napoje alkoholowe, najczęściej wino lub piwo. Zawierają one alergeny pochodzące z owoców czy drożdży, a także histaminę. To substancja, która w organizmie odpowiada za występowanie większości objawów alergii, w tym świądu i omawianego odruchu.  

Kichanie po alkoholu może wynikać również z przyczyn niealergicznych. Napoje wysokoprocentowe rozszerzają naczynia krwionośne, więc jeśli dojdzie do tego w obrębie śluzówki nosa, ulegnie ona przekrwieniu i pojawi się wodnisty katar oraz opisywany symptom. 

Dlaczego noworodek kicha? 

Noworodek dopiero uczy się prawidłowo oddychać, więc czasem jego drogi oddechowe podrażni kurz albo pył. Ponadto podczas karmienia pokarm może dostać się do noska, co też wywołuje kichanie – czasem pojedyncze, a kiedy indziej wielokrotne. Jeśli zauważysz u dziecka dodatkowe objawy, takie jak zatkany nos, gorączka, kaszel czy zwiększona drażliwość, najprawdopodobniej oznaczają one infekcję i wymagają konsultacji z lekarzem. Z kolei częste salwy kichania, którym towarzyszy wysypka oraz łzawienie oczu, mogą świadczyć o alergii. 

Kichanie w ciąży 

Co wywołuje kichanie w ciąży? Jest ono spowodowane tzw. hormonalnym nieżytem nosa, który wynika głównie ze wzrostu poziomu estrogenów. Pod ich wpływem śluzówka w nosie jest przekrwiona i obrzęknięta, pojawia się wodnisty wyciek oraz częste kichanie. Objawy te nie wymagają leczenia i ustępują zwykle do 2. tygodni po porodzie.

Jak powstrzymać kichanie? 

Czasem chęć na kichanie pojawia się w niesprzyjającym momencie. Naturalną metodą na jego powstrzymanie jest uniesienie i naciśnięcie czubka nosa na kilka sekund, dopóki nie minie ochota na kichnięcie. Można też masować językiem górną wargę od wewnątrz lub skupić się na powolnym, miarowym oddychaniu przez nos. 

Co na kichanie może jeszcze pomóc? Odpowiednie nawilżenie powietrza – jeśli jest ono zbyt suche, może spowodować podrażnienie śluzówki. Warto też unikać kontaktu z alergenami, które wywołują ten objaw. Jeśli występuje ono przez długi czas lub towarzyszą mu inne dolegliwości, konieczna może okazać się wizyta lekarska, która pomoże ustalić przyczynę częstego kichania. 

Bibliografia: 

1. Fornal R., Kurzawa R., Błażowski Ł., Sak I., Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia, Alergia Astma Immunologia 2015, 20(4): 242-252. 
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nonallergic-rhinitis/symptoms-causes/syc-20351229 [dostęp 06.03.2024]. 
3. https://www.nhs.uk/conditions/non-allergic-rhinitis/  [dostęp 06.03.2024].