Niskie ciśnienie i wysoki puls – kiedy występują? Co to oznacza?

Niskie ciśnienie, wysoki puls – to problem, który niepokoi wielu pacjentów. Zaburzenia te mogą być przyczyną szeregu niepokojących objawów.

Co oznaczają niskie ciśnienie i wysoki puls?

Choć niskie ciśnienie i wysoki puls przyczyny mają różne, zawsze ich wyrazem są zaburzenia w funkcjonowaniu układu krążenia, które mogą doprowadzić do wielu powikłań, ze zgonem włącznie. Ciśnienie i puls to parametry, które w pewnym sensie są od siebie zależne. Zatem niskie ciśnienie i wysoki puls często występują łącznie. Przyczyny wysokiego pulsu, np. rano, przy niskim ciśnieniu są różne.

Kiedy ciśnienie krwi obniża się organizm aktywuje mechanizmy, które mają zapewnić przepływ krwi przez organy. Jednym z nich jest przyspieszenie wysyłania krwi na obieg – czyli zwiększenie tętna. Wysoki puls, niskie ciśnienie są charakterystyczne dla przebiegu odwodnienia. Jeżeli spożywamy zbyt mało płynów, nadmiernie się pocimy, doświadczamy wymiotów i biegunki, to może zmniejszyć się objętość łożyska naczyniowego. To prowadzi do obniżenia ciśnienia i wzrostu pulsu. Charakterystyczne objawy odwodnienia to: suchość śluzówek i skóry, wzmożone pragnienie, zmniejszone wydalanie moczu.

Kiedy występuje wysoki puls przy niskim ciśnieniu, można podejrzewać niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, wady zastawek serca, zapalenie serca, czy choroby infekcyjne dotyczące mięśnia sercowego.

Zdarza się także, że obniżenie ciśnienia i podwyższenie pulsu obserwujemy po niektórych lekach. Paradoksem jest występowanie tych zaburzeń, jako efektów stosowania leków na nadciśnienie tętnicze. Ponadto zdarza się to po lekach moczopędnych, uspokajających i nasennych. Zaburzenia prawidłowego pulsu i ciśnienia mogą też wystąpić w związku z chorobami tarczycy i kory nadnerczy.

Bardzo poważnym stanem, w którym występuje niskie ciśnienie a wysoki puls, jest wstrząs – niezależnie od jego przyczyny. Jest to stan zagrożenia życia, który bezwzględnie wymaga interwencji lekarskiej.

Niskie ciśnienie, wysoki puls – nerwica

Zaburzenia tętna i ciśnienia mogą pojawić się również w przebiegu nerwicy. Nerwica to choroba należąca do grupy zaburzeń psychiatrycznych. Różne jest jej podłoże, jednakże podstawowymi objawami są zaburzenia lękowe i stałe poczucie zwiększonego napięcia. Takie dolegliwości, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, mogą być przyczyną wysokiego pulsu u osób, u których nie występują nieprawidłowości w układzie krążenia.

Niskie ciśnienie i wysoki puls a choroby tarczycy

Istnieją dwie przeciwstawne choroby tarczycy: niedoczynność i nadczynność hormonalna. Ich przyczyny są różne. W nadczynności tarczycy utrzymuje się podwyższone stężenie hormonów przez nią wytwarzanych we krwi, w niedoczynności zbyt niskie stężenie. Nieprawidłowa gospodarka hormonami tarczycy jest przyczyną wielu dolegliwości. Między innymi należą do nich wysoki puls i niskie ciśnienie. Zatem jeżeli towarzyszą im inne objawy wskazujące na zaburzenia gospodarki hormonami, w diagnostyce różnicowej powinno się ująć także choroby tarczycy.

Niskie ciśnienie i wysoki puls – objawy

Objawy niskiego ciśnienia krwi i wysokiego pulsu mogą być różnorodne i mieć rozmaite nasilenie. W niektórych przypadkach dolegliwości mogą być tak dyskretne, że przebiegają niezauważalnie, w innych w znacznym stopniu mogą pogarszać jakość życia chorego.

Najczęściej obserwujemy osłabienie, apatię, łatwe męczenie się. Co za tym idzie, spadają umiejętności koncentracji i pojawiają się trudności w skupieniu uwagi. Mogą dokuczać bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, szumy uszne. Ponadto mogą pojawić się zaburzenia rytmu pracy serca, których wyrazem bywają omdlenia lub odczuwalne “kołatania” serca, kłucie w okolicy mostka.

Co robić przy niskim ciśnieniu i wysokim pulsie?

Wiedza o tym, jak podnieść niskie ciśnienie i zmniejszyć częstotliwość pracy  jest niezwykle istotna, gdyż może szybko poprawić stan ogólny i uśmierzyć dolegliwości. Przede wszystkim należy nie dopuszczać do odwodnienia organizmu. Ważna jest dieta uwzględniająca picie (co najmniej) 2 litrów płynów na dobę. Jeżeli objawy odwodnienia są mocno nasilone, to konieczna jest ocena chorego przez lekarza i ewentualne uzupełnienie łożyska naczyniowego przez dożylne podanie płynów. W przypadku zawrotów głowy, warto się położyć w cichym miejscu, gdzie nie ma intensywnego światła. Jednym ze sposobów na to, jak podnieść niskie ciśnienie krwi, jest wypicie mocnej kawy. Jeśli te sposoby nie pomagają, to konieczne może być włączenie leków podnoszących ciśnienie krwi lub antyarytmicznych, stabilizujących wartości tętna.

Jakie powinno być prawidłowe ciśnienie i puls?

Ciśnienie definiują dwie wartości np. 120/80 mmHg. Pierwsza z nich to ciśnienie skurczowe, druga – rozkurczowe. Norma dla ciśnienia skurczowego to 100-139 mmHg, a  dla ciśnienia rozkurczowego 60-89 mmHg. Powyżej tych wartości można rozpoznać nadciśnienie, poniżej niedociśnienie (hipotonię). Puls, czyli tętno, to częstość uderzeń serca na minutę wyczuwalna na tętnicach. Za normę przyjmuje się wartości 50-100 (są to wartości szacunkowe, zależne od wielu czynników).

Jak prawidłowo zmierzyć puls w domu?

Pomiar pulsu powinien zawsze odbywać się  w stanie spoczynku. Nie powinniśmy być zdenerwowani, w silnym stresie, po nadmiernym wysiłku fizycznym. Oddech powinien być spokojny. Dopiero wówczas możemy przeprowadzić badanie. Zazwyczaj używamy do tego celu ciśnieniomierza.

Możemy jednak określić pomiar pulsu samodzielnie za pomocą zegarka. W tym celu wystarczy odnaleźć tętnicę szyjną lub na nadgarstku, ułożyć zegarek z sekundnikiem w widocznym miejscu i zmierzyć ilość uderzeń w ciągu dwudziestu sekund. Uzyskany wynik mnożymy przez trzy i otrzymujemy ilość uderzeń serca na minutę.

Źródło:
1. T. Mandecki, Tadeusz Kardiologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2005

2. B. Latkowski, Bożydar, W. Lukas, M. Godycki-Ćwirko, Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017