Kifoza piersiowa – kiedy fizjologiczny łuk kręgosłupa ewoluuje do patologicznej postaci?

Nadmierna i zniesiona kifoza piersiowa to najpowszechniej spotykane odchylenia od prawidłowego kształtu kręgosłupa piersiowego wśród dzieci i dorosłych. Nieleczona patologiczna kifoza piersiowa zazwyczaj postępuje i niesie za sobą szereg dokuczliwych objawów i powikłań.

Nieprawidłowa kifoza piersiowa u dzieci często jest efektem nieprawidłowego stylu życia, z kolei patologia kifozy u dorosłych wynika z utrwalenia zaburzonego układu ruchu z dzieciństwa bądź stanowi powikłania przewlekłych chorób. Aby zatrzymać postęp choroby i ograniczyć jej następstwa, poleca się indywidualne ćwiczenia na kifozę piersiową jako środek zapobiegawczy i leczniczy.

Co to jest kifoza piersiowa?

Kifoza piersiowa jest naturalnym wygięciem kręgosłupa, kształtem przypominającym literę C, ze szczytem łuku skierowanym w stronę grzbietową. Fizjologiczna kifoza piersiowa człowieka kształtuje się już w życiu płodowym, gdzie cały kręgosłup wyprofilowany jest na łuk tego typu. Kifoza piersiowa charakterystyczna dla dorosłego człowieka tworzy się na etapie życia dziecka, kiedy zaczyna ono podnosić głowę i przybierać postawę pionową. Kifoza piersiowa u dorosłego człowieka powinna mierzyć swoją krzywiznę łuku w granicach 20–40 stopni. Wartości stopni powyżej lub poniżej normy to stany patologiczne, które wymagają rehabilitacji lub leczenia operacyjnego.

Patologiczna kifoza piersiowa – objawy

Nieprawidłowe wychylenie łuków kifozy piersiowej powyżej 40 stopni oznacza pogłębienie kifozy piersiowej, zwane również hiperkifozą. Z kolei krzywizna kręgosłupa piersiowego poniżej 20 stopni to spłycona kifoza piersiowa, która może ewoluować nawet w stan zniesionej kifozy. Bez względu na rodzaj patologicznej kifozy piersiowej zaburzenia konstrukcji objawiają się głównie deformacją sylwetki, zmianami w dynamice poruszania się, utrzymywania statycznych pozycji ciała i umiejętności amortyzacji sił zewnętrznych przez układ ruchu działający na kręgosłup, co powoduje ogólne przeciążenia stawów kręgosłupa, zwiększając ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, np. zmian zwyrodnieniowych i stanów zapalnych kręgosłupa.

Każdy rodzaj kifozy piersiowej objawia się w charakterystyczny sposób, np.:

1. Pogłębiona kifoza piersiowa cechuje się dużym, ostrym szczytem wygięcia odcinka piersiowego ku tyłowi, wysunięciem barków i karku do przodu oraz zwiększeniem lordozy lędźwiowej, co pogłębia kifotyczne wygięcie i wpływa na deformację sylwetki. Nadmierna kifoza piersiowa charakterystyczna jest dla postawy zgarbionej, tzw. garbu, oraz wady postawy typu plecy okrągłe. Pogłębiona kifoza piersiowa sprzyja przeciążeniom struktur przykręgosłupowych, dolegliwościom bólowym oraz zaburzeniom mechaniki oddychania i ruchomości klatki piersiowej.
2. Spłycenie fizjologicznej kifozy piersiowej, czyli zmniejszenie wygięcia łuku – patologia kręgosłupa objawia się łagodniejszą krzywizną kręgosłupa piersiowego, w dolnych granicach normy stopniowej, i nie wywołuje dolegliwości bólowych czy trudności w pracy układu ruchu. Spłycona kifoza piersiowa charakterystyczna jest dla wady postawy typu plecy płaskie.
3. Zniesiona kifoza piersiowa objawia się wyprostowanym kręgosłupem piersiowym, w wyniku zaniku fizjologicznej kifozy piersiowej. Zniesienie łuku kifozy jest następstwem postępującego spłycenia kręgosłupa piersiowego i wywołuje głównie ograniczenia ruchomości kręgosłupa.

Leczenie patologicznej kifozy piersiowej

Leczenie kifozy prowadzi się wyłącznie w przypadku potwierdzenia patologicznych krzywizn przez specjalistyczne badania diagnostyczne i testy funkcjonalne. Metody leczenia zależą od skali deformacji kręgosłupa piersiowego i wykorzystują m.in.:

• ćwiczenia korekcyjne na kifozę piersiową, rozciągające mięśnie przedniej strony klatki piersiowej, obręczy barkowej oraz brzucha, a wzmacniające grzbiet,
• fizykoterapię, czyli zabiegi o działaniu przeciwbólowym, rozgrzewającym i rozluźniającym, które poleca się stosować przed rehabilitacją ruchową jako przygotowanie organizmu przy pomocy m.in. hydromasaży, nagrzewania promieniami IR czy elektroterapii,
• zaopatrzenie ortopedyczne, zwłaszcza na nadmierną kifozę piersiową, w postaci gorsetów stabilizująco-mobilizujących, hamujących postęp rozwoju patologii kifozy,
• operacje chirurgiczne, umożliwiające bezpośrednią przebudowę kręgosłupa. Kryterium kwalifikacji do zabiegu jest pogłębiona kifoza piersiowa powyżej 40 stopni.

Kifoza piersiowa – ćwiczenia

W zależności od rodzaju kifozy dobiera się odpowiednie usprawniające ćwiczenia ruchowe, np.:

• ćwiczenie na pogłębioną kifozę piersiową: leżenie przodem, pod pępkiem zwinięty w rulon ręcznik, nogi złączone i proste, ręce proste przed siebie, głowa oparta czołem o matę; uniesienie tułowia i głowy nad matę, utrzymanie pozycji przez 5 sekund, powrót do pozycji wyjściowej,
• ćwiczenie na zniesienie kifozy: koci grzbiet.