Kifoza – rodzaje, objawy, leczenie. Dlaczego zmiany kręgosłupa są zagrożeniem dla zdrowia?

Kifoza to naturalne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej ze szczytem łuku
skierowanym w kierunku grzbietowym. Pogłębiona kifoza bądź zniesiona kifoza to powszechnie występujące wśród dzieci i dorosłych nieprawidłowe postacie budowy kręgosłupa. Zmiany anatomiczne w konstrukcji kifozy stanowią zagrożenie dla przykręgosłupowych tkanek, poprawności wykonywania pracy fizycznej i jakości codziennego funkcjonowania pacjenta.

Patologiczna kifoza może postępować i obciążać dokuczliwymi objawami układ ruchu, a nawet układ oddechowy. Aby zatrzymać postęp choroby, należy prowadzić leczenie kifozy, np. ćwiczenia na kifozę czy ortezy ortopedyczne. W szczególnie zaawansowanych przypadkach niezbędna jest bywa operacja kifozy.

Co to jest kifoza?

Kifoza jest fizjologicznym wygięciem kręgosłupa w kształcie łuku lub litery „C” ze szczytem skierowanym w stronę grzbietową. Kręgosłup ukształtowany w ten sposób powstaje już w życiu płodowym, jednak kifoza obejmuje wówczas cały kręgosłup. Na skutek zmian biomechanicznych i nabywania umiejętności przybierania pionowej postawy i chodzenia w trakcie dorastania krzywizny kręgosłupa ulegają stopniowej transformacji. Fizjologiczna kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa, a wygięcie jej łuku powinno mieścić się w granicach 20–40 stopni.

Rodzaje kifozy

Naturalne krzywizny kręgosłupa są bezpieczne dla organizmu i pełnią wiele funkcji motorycznych, m.in. wspierają utrzymanie pionowej postawy i biorą udział w procesie równoważenia środka ciężkości całego organizmu oraz amortyzacji sił zewnętrznych działających na kręgosłup. Z kolei patologiczna kifoza to stan przekraczający wartości naturalnych wychyleń: ponad 40 stopni to kifoza pogłębiona, poniżej 20 stopni – spłycona kifoza. Krzywizna znajdująca się w odcinku szyjnym kręgosłupa określana jest jako kifoza szyjna, z kolei w odcinku lędźwiowym – kifoza lędźwiowa. Na skutek czynników wewnętrznych lub zewnętrznych kifoza dzieli się na dwie grupy:

• kifoza wrodzona – powstała w wyniku niedostatecznego rozwoju kręgów, nieprawidłowego zrostu międzykręgowego bądź defektu mieszanego, czyli nakładających się wad mnogich;
• kifoza nabyta – powstała w wyniku chorób tkanki kostnej, np. osteoporozy, krzywicy, wad postawy, chorób neurologicznych i zwyrodnieniowych, nowotworów, stanów zapalnych kręgosłupa, urazów mechanicznych, naturalnych procesów starzenia się.

Rodzaje patologicznej kifozy

W przebiegu kifozy patologicznej wyróżnia się nieprawidłowe postaci krzywizny kifotycznej, m.in:

• nadmierna kifoza piersiowa, tzw. hiperkifoza piersiowa – objawia się znacznym wygięciem kręgosłupa piersiowego do tyłu, co deformuje całą sylwetkę. Tego typu kształt charakterystyczny jest dla wady postawy tzw. pleców okrągłych i postawy zgarbionej. Pogłębienie kifozy piersiowej sprzyja rozwojowi zmian zwyrodnieniowych, dolegliwości bólowych i trudności w mechanice oddychania;
• kifoza piersiowa spłycona – charakteryzuje się łagodniejszym pogłębieniem kręgosłupa i zazwyczaj nie wywołuje dodatkowych dolegliwości ze strony układu ruchu. Spłycona kifoza piersiowa jest charakterystycznym objawem wady postawy tzw. pleców płaskich;
• zniesiona kifoza piersiowa – polega na zaniku naturalnej kifozy piersiowej, w wyniku czego dochodzi do wyprostowania kręgosłupa piersiowego; zniesiona kifoza jest zazwyczaj konsekwencją postępującego spłaszczenia kifozy piersiowej.

Jak leczyć kifozę patologiczną?

Leczenie kifozy można wprowadzić wyłącznie w przypadku patologicznych postaci wygięcia łuku, np. w przypadku pogłębionej kifozy piersiowej, kifozy młodzieńczej czy kifozy szyjnej. Kifoza sama w sobie nie stanowi jednostki chorobowej, co często jest mylnie utożsamiane z anomalią w konstrukcji kręgosłupa. Leczenie nieprawidłowych postaci kifozy zależne jest od stopnia zaawansowania zmian. W przebiegu postępowania leczniczego stosuje się m.in.:

• fizykoterapię o działaniu rozgrzewającym i pobudzającym – pozwala to na przygotowanie tkanek do zabiegów korekcyjnych;
• rehabilitację ruchową, czyli ćwiczenia na kifozę – mają na celu rozciągnięcie mięśni przedniej strony klatki piersiowej i obręczy barkowej oraz wzmocnienie osłabionych mięśni grzbietu, a także zminimalizowanie dolegliwości bólowych i innych objawów towarzyszących.

Przykładowe ćwiczenia na kifozę:

• hiperkifozę piersiową – siad skrzyżny tyłem do ściany, laska
  gimnastyczna trzymana nachwytem na szerokość ramion; wzniesienie laski nad
  głowę aż do powierzchni ściany, utrzymanie pozycji przez 5 sekund.; powrót do pozycji wyjściowej;
• zniesioną kifozę piersiową – koci grzbiet.

Ważne jest również odpowiednia zaopatrzenie ortopedyczne, np. Szelki ortopedyczne na kifozę i gorsety stabilizująco-mobilizujące zatrzymujące postęp rozwoju kifozy. Zabieg chirurgiczny, czyli operacja kifozy, polega na przebudowie konstrukcji kręgosłupa piersiowego, uwolnieniu uciśniętych tkanek przykręgosłupowych, udrożnieniu układu oddechowego i usprawnieniu mechaniki klatki piersiowej. Podstawowym kryterium kwalifikacji do operacji kifozy jest kąt wygięcia kifozy przekraczający 40 stopni.