Kłykciny kończyste w jamie ustnej – co warto wiedzieć? 

Czy zdarzyło ci się zauważyć drobne, ledwie widoczne zmiany w jamie ustnej? Jak się okazuje, to nie zawsze wyłącznie defekt estetyczny. Czasami może oznaczać infekcję wirusem HPV. Mowa o kłykcinach kończystych. Te niewielkie brodawkowate narośla najczęściej występują na narządach płciowych, ale mogą pojawić się również w jamie ustnej. Dowiedz się, jak je rozpoznać, jakie są ich przyczyny, a także poznaj skuteczne metody leczenia i profilaktyki. 

Co powoduje powstawanie kłykcin kończystych w jamie ustnej? 

Kłykciny kończyste są wynikiem zakażenia wirusem HPV, który występuje w wielu odmianach. Niektóre jego typy mają większe predyspozycje do wywoływania zmian nowotworowych. Jednak w przypadku omawianych zmian zazwyczaj są to mniej agresywne warianty.  

Głównymi typami wirusa odpowiedzialnymi za rozwój kłykcin kończystych w jamie ustnej są HPV 6 i 11, które nie są tak niebezpieczne jak onkogenne HPV 16 i 18. Do zakażenia dochodzi drogą kontaktu bezpośredniego, najczęściej przez skórę lub błony śluzowe. Dlatego tak ważne jest odpowiednia higiena osobista 

Jak powstają kłykciny kończyste w jamie ustnej? 

Infekcja zaczyna się od wtargnięcia wirusa do komórek nabłonka jamy ustnej. Następnie patogen inicjuje zmiany w ich strukturze, co prowadzi do niekontrolowanego wzrostu i powstawania charakterystycznych, brodawkowatych zmian. Ryzyko rozwoju kłykcin kończystych zwiększa: 

• osłabiony układ odpornościowy,  
• palenie tytoniu 
• niewłaściwa higiena jamy ustnej. 

Jak wyglądają kłykciny kończyste w jamie ustnej? 

Zmiany wywołane zakażeniem HPV przyjmują postać drobnych, brodawkowatych grudek. Mają różną wielkość, kolor i kształt, co czasem utrudnia ich jednoznaczną identyfikację. Jednak przeważnie są różowe lub białawe zabarwienie, a ich płaska albo wypukła struktura nie przekracza kilku milimetrów średnicy. Najczęściej występują na języku, podniebieniu oraz po wewnętrznej stronie policzków.  

Jakie objawy wywołują kłykciny kończyste w jamie ustnej? 

Choć kłykciny kończyste często nie powodują intensywnych dolegliwości, niektórzy pacjenci zgłaszają uczucie dyskomfortu, pieczenia lub bolesności. Czasami zmiany mogą utrudniać przełykanie, a ich obecność bywa mylona z innymi schorzeniami jamy ustnej. 

Na czym polega diagnostyka kłykcin kończystych w jamie ustnej? 

Podstawą diagnostyki jest szczegółowe badanie jamy ustnej, które powinno zostać przeprowadzone przez doświadczonego stomatologa lub lekarza rodzinnego. Ocena wizualna kłykcin kończystych oraz zebranie dokładnego wywiadu medycznego są pierwszymi krokami do postawienia właściwej diagnozy. 

W razie wątpliwości stosuje się dodatkowe metody, takie jak biopsja. Pobranie materiału do badania histopatologicznego pozwala na precyzyjne określenie charakteru zmiany. Coraz częściej wykorzystywane są także testy molekularne (np. PCR), które potwierdzają obecność wirusa HPV w tkankach jamy ustnej. 

Kłykciny kończyste mogą być mylone z innymi zmianami, takimi jak brodawki zwykłe czy zmiany przednowotworowe. Dlatego też ważne jest przeprowadzenie różnicowej diagnostyki, która umożliwia wykluczenie innych potencjalnych przyczyn wystąpienia niepokojących zmian. 

W jaki sposób można leczyć kłykciny kończyste w jamie ustnej? 

Leczenie kłykcin kończystych w jamie ustnej często polega na ich usunięciu, a wybór konkretnej techniki zależy od lokalizacji i wielkości zmian. Do najpopularniejszych metod należą: 

• chirurgiczne wycięcie,  
• elektrokoagulacja, 
• krioterapia.  

W niektórych przypadkach, szczególnie przy licznych lub trudnych do usunięcia zmianach, stosuje się leczenie miejscowe za pomocą preparatów farmakologicznych hamujących namnażanie patogenu (np. imikwimod, podofilotoksyna, kwas trójchlorooctowy i synekatechina). Leki te mogą być stosowane także ogólnoustrojowo, co wspiera gojenie, a także zmniejsza ryzyko nawrotów. 

Decyzja o metodzie leczenia opiera się na indywidualnej ocenie pacjenta. Znaczenie mają tu nie tylko rozmiar i liczba zmian, ale także ogólny stan zdrowia oraz czynniki ryzyka nawrotów. 

Jak zapobiegać powstawaniu kłykcin kończystych w jamie ustnej? 

Jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania zakażeniom HPV jest szczepienie. Programy szczepień skierowane zarówno do młodzieży, jak i dorosłych, pomagają zmniejszyć ryzyko wystąpienia kłykcin kończystych oraz innych powikłań związanych z infekcją wirusem. 

Regularne wizyty u stomatologa, dbanie o higienę jamy ustnej oraz unikanie palenia papierosów mogą znacząco obniżyć ryzyko zakażenia HPV. Edukacja w zakresie zdrowych nawyków jest niezbędnym elementem profilaktyki. Wczesne wykrycie zmian w jamie ustnej daje szansę na szybkie i skuteczne leczenie, minimalizując ryzyko powikłań. Dlatego też osoby, które zauważą niepokojące brodawki, powinny niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą. 

Bibliografia: 

1. Dopytalska K. i in., Zmiany w jamie ustnej w przebiegu chorób wenerycznych, Stomatologia po Dyplomie 2019, 09. 
2. Radzki D., Baiduk K., Burzyńska M., Lisai A., Machut K., Pańszczyk A., Bochniak M., Kusiak A.,  Rola brodawczaka ludzkiego w patologii jamy ustnej – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum 2018, t. XLVI, nr 1., s. 67-74. 
3. Słomian G., Chrószcz M., Rozległe kłykciny kończyste okolicy odbytu, moszny i prącia z ogniskami raka płaskonabłonkowego – opis przypadku, Onkologia w Praktyce Klinicznej 2009, t. 5, nr 1, s. 33-36. 
4. Starzyńska A., Ragin K., Gulczyński J., Sakowicz-Burkiewicz M., Sejda A., HPV-pozytywny rak jamy ustnej –  etiologia i czynniki ryzyka, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, t. 12, nr 3, s.102-106.