Kodeina – właściwości, zastosowanie, interakcje. Czy od kodeiny można się uzależnić?

Kodeina, zaraz obok morfiny, należy do jednych z najważniejszych opiatów. Ma cenne właściwości medyczne i słynie z działania przeciwbólowego. Należy jednak uważać z jej użytkowaniem, ponieważ jest to środek bardzo mocno uzależniający.

Kodeina – ogólnie

Kodeina to organiczny związek chemiczny, alkaloid fenantrenowy, którego zawartość w opium wynosi 0,7–2,5%. Zalicza się ją do substancji opioidowych. Trzeba z nią jednak mocno uważać, ponieważ wpływa depresyjnie na układ nerwowy człowieka.

W 1832 r. Pierre Jean Robiquet po raz pierwszy wydzielił ją w formie czystej.

Kodeina jest eterem morfiny z której jest pozyskiwana.

W naszych organizmach metabolizowana jest przez kompleks enzymów wątrobowych cytochromu P450. 90% przyjętej dawki wydalanych jest z organizmu w ciągu pierwszych 24 godzin. Z tego 85% dawki jest już zmetabolizowana.

U dzieci notuje się ultraszybki metabolizm kodeiny. Oznacza to większe niż normalnie stężenie morfiny we krwi po przyjęciu kodeiny.

Kodeina jest powszechnie wykorzystywana w farmakologii. Jednak jest to również narkotyk, który potrafi silnie uzależnić. Wywołuje takie stany, jak euforia, senność, błoga apatia, powoduje zanik odczuwania głodu, spowalnia perystaltykę jelit, znosi odczuwanie bólu. Kodeina w nadmiernej ilości powoduje duże skutki uboczne.

Kodeina – przeciwwskazania

Jest związek chemiczny dostępny w wielu lekach bez recepty. Trzeba jednak wiedzieć, że jest grupa osób, które nie mogą spożywać żadnych preparatów na bazie tego związku. Zaliczyć do nich można:

• osoby u których występują trudności z oddychaniem pomiędzy 12 a 18 rokiem życie
• dzieci poniżej 12 roku życia
• po zabiegu usunięcia migdałka/migdałków w celu leczenia obturacyjnego bezdechu sennego u dzieci do 18 roku życia
• osoby z ultra szybkim metabolizmem kodeiny
• astmatyków
• ciężarne
• kobiety karmiące piersią
• osoby z niedrożnością jelit
• zaparcia
• śpiączkę
• osoby uzależnione w przeszłości lub aktualnie od alkoholu i narkotyków.

Warto również poinformować lekarza prowadzącego o kłopotach z pęcherzykiem żółciowym, trzustką, tarczycą, ewentualnych chorobach wątroby i nerek, zaburzeniach psychicznych, guzie – mogą one stanowić przeszkodę w spożywaniu leków na bazie kodeiny.

W wyjątkowych przypadkach kodeinę można stosować u dzieci powyżej 12 roku życia, kiedy ibuprofen i paracetamol są nieskuteczne.

Jeżeli sami zakupimy taki lek, to zawsze pamiętajmy o dokładnym przeczytaniu ulotki.

Kodeina – zastosowanie

Kodeina używana jest przede wszystkim do zwalczania suchego i uporczywego kaszlu u osób dorosłych. Sól kodeiny – fosforan kodeiny – kojarzona jest z nie opioidowymi lekami przeciwbólowymi.

Działanie przeciwkaszlowe utrzymuje się od 4 do 8 godzin. Działanie przeciwbólowe utrzymuje się maksymalnie do 4 godzin.

Pamiętajmy, że maksymalna dawka dobowa kodeiny to 240 mg. Niezależnie od tego, czy przyjmujemy ją w formie zwykłych tabletek, tabletek musujących, czy syropu na kaszel. Nie można przekraczać zalecanej dawki.

Leków na bazie soli kodeinowej nie użytkuje się w przypadku kaszlu mokrego.

Kodeina – skutki uboczne

Skutki uboczne nadmiaru kodeiny to:

• zaparcia
• zażółcone oczy lub skóra
• ciemny odcień moczu
• zaburzenia widzenia
• zaczerwienienie twarzy, szyi, ramion lub górnej klatki piersiowej,
• blade zabarwienia ust, paznokci, skóry,
• przyspieszony/osłabiony puls, niewyczuwalne ciśnienie krwi lub puls,
• gorączka
• trudności z oddychaniem, sapanie, przyspieszony lub spowolniony oddech, brak oddechu
• nudności, wymioty, niestrawność, wzdęcia, bóle brzucha, brak apetytu
• zimna i lepka skóra
• pocenie się
• dreszcze
• zawroty głowy, nawet w pozycji leżącej, mętlik w głowie
• nietypowe i bardzo silne osłabienie, utrata przytomności
• omamy
• senność
• zaburzenia nastroju
• brak wyczuwalnej pracy serca.

W momencie zauważenia u siebie jednego z tych objawów należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub jak najszybciej udać się do szpitala, jeżeli skutki uboczne nie ustępują, a wręcz nasilają się. Nadmiar kodeiny może doprowadzić nawet do śmierci.

Kodeina uzależnia psychicznie i fizycznie.