Komunikacyjna terapia rodzinna, czyli w poszukiwaniu homeostazy

Terapia komunikacyjna, zwana także interakcyjno-komunikacyjną, jest jedną ze szkół w ramach podejścia systemowego.

Według jej twórców Dona Jacksona, Virginii Satir, Jaya Haleya, Paula Watzlawicka oraz Gregory’ego Batesona drogą do uzdrowienia rodziny jest zrozumienie jej sposobów komunikacji. By terapia mogła być skuteczna, na sesje z terapeutą powinni się stawiać wszyscy członkowie rodziny (patrz także: Terapia systemowa).

Komunikacyjna terapia rodzinna –  główne założenia

Czy mówimy wprost „do”, a nie „o” członkach rodziny w ich obecności? Czy jesteśmy uwikłani w tzw. podwójne wiązanie, czyli co innego mówimy, a co innego pokazujemy mimiką i gestami? A może wchodzimy w tzw. koluzję, czyli wzajemnie się oszukujemy? M.in. tych wzorców komunikacji poszukuje terapeuta, do którego rodzina zgłasza się po pomoc. Zakłada on, że problemy rodziny pojawiają się, gdy jej członkowie nie potrafią się porozumieć, a więc gdy powstaje komunikacyjna patologia. Konkretny objaw jednego członka rodziny – anoreksja, depresja, zaburzenia zachowania – pojawia się w odpowiedzi na tę patologię. Zdaniem terapeutów tego kierunku, jeśli naprawimy komunikację, objaw (zaburzenia lub choroba) będzie mógł wygasnąć.

Komunikacyjna terapia rodzinna –  dla kogo?

Terapia komunikacyjna pomoże parom i rodzinom, w których wzajemne rozmowy często kończą się kłótniami, oskarżaniem, wzajemnym ranieniem, a także tym, które stają w obliczu sytuacji kryzysowych, na przykład rozwodu lub separacji.

Psychoterapia rodzinna okazuje się szczególnie skuteczna w terapii dzieci i nastolatków znajdujących się pod wpływem oddziaływań innych członków rodziny. Na terapię zaprasza się rodziny, w których dziecko cierpi z powodu zaburzeń emocjonalnych lub rozwojowych, sprawia trudności wychowawcze.

Komunikacyjna terapia rodzinna –  cele i efekty

Głównym celem terapii jest nauczenie członków rodziny lepszych niż dotychczas, skutecznych sposobów na komunikację. Chodzi o zmianę zachowań, które prowadzą do patologii, nauczenie partnerów lub grupy pacjentów jasnego i spójnego formułowania myśli po to, by lepiej się zrozumieć.

Komunikacyjna terapia rodzinna –  ograniczenia

Krytykom terapii rodzin (poza komunikacyjną także strukturalnej i strategicznej) nie podoba się fakt, że podtrzymują one tradycyjny podział ról płciowych w rodzinie. Ich zdaniem takie uproszczenie utrudnia zrozumienie poszczególnych osób i ich indywidualnych doświadczeń.

Komunikacyjna terapia rodzinna –  metoda

Terapeutów zazwyczaj jest dwóch – jeden jest „prowadzącym”, a drugi przyjmuje rolę obserwatora. Na pierwszym spotkaniu następuje rozeznanie problemu, pytania o to, jak każdy członek rodziny widzi problem, jakie ma pomysły na jego rozwiązanie. Na kolejnych sesjach sprawdza się, co się zmieniło od ostatniego spotkania, i kontynuuje wątki, które się wcześniej pojawiły.
Zadaniem terapeuty jest odkrycie ukrytych reguł komunikacji, jakimi posługują się członkowie rodziny, a następnie ich zmiana i nauczenie klientów nowych reguł.

Komunikacyjna terapia rodzinna –  czas

W ramach terapii odbywa się zazwyczaj 10–12 spotkań. W przypadku poważniejszych problemów (np. trudności w poradzeniu sobie ze śmiercią w rodzinie) terapia może być prowadzona dłużej.