Kość ramienna – budowa i funkcje. Objawy złamania kości ramieniowej

Kość ramienna, która w podręcznikach często określana jest jako „kość ramieniowa”, to najdłuższy element kończyny górnej. Zbudowana jest z trzech podstawowych części, które pełnią określone funkcje. Jest  miejscem przyczepu mięśni, umożliwia poruszanie ręką oraz buduje niektóre stawy.  

Kość ramienna – budowa

Kość ramienna zbudowana jest trzech głównych części: 

• końca bliższego, 
• trzonu, 
• końca dalszego. 

W obrębie każdej z nich można wyróżnić mniejsze struktury, odpowiedzialne za różne funkcje. 

Kość ramienna – koniec bliższy

Koniec bliższy kości ramiennej łączy się z łopatką przy pomocy stawu ramiennego. Zwieńczony jest głową kości ramiennej, która ma kształt zbliżony do elipsy. Na tej zlokalizowana jest z kolei powierzchnia stawowa, łącząca się z powierzchnią stawową łopatki. Głowa kości ramiennej ograniczona jest szyjką anatomiczną, która znajduje się obok  powierzchni stawowej i która oddziela głowę od reszty kości. Wzdłuż szyjki przyczepiona jest torebka stawowa stawu ramiennego. 

Za szyjką umieszczone są dwa guzki: większy i mniejszy. O ile ten pierwszy jest skierowany bocznie do głowy kości ramiennej, o tyle ten mniejszy jest zlokalizowany względem niej bardziej z przodu. Od każdego guzka biegną grzebienie, między którymi usytuowana jest bruzda międzyguzkowa. W niej umiejscowiony jest przyczep ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Warto zaznaczyć, że również same guzki stanowią miejsce przyczepów: 

• guzek mniejszy kości ramiennej – stanowi miejsce przyczepu mięśnia podłopatkowego,  
• guzek większy kości ramiennej – jest miejscem przyczepu mięśni obłego mniejszego, nadgrzebieniowego oraz podgrzebieniowego. 

Warto dodać, że: 

• grzebień guzka mniejszego – jest miejscem przyczepu mięśnia najszerszego grzbietu i obłego większego, ogranicza także bruzdę międzyguzkową od strony przyśrodkowej, 
• grzebień guzka większego – to również obszar, do którego przyczepia się mięsień piersiowy większy, który ogranicza bruzdę międzyguzkową od strony bocznej. 

Pod guzkami umiejscowiona jest szyjka chirurgiczna, która łączy koniec bliższy z trzonem. W porównaniu do szyjki anatomicznej jest ona węższa, przez co kość podatna jest w tym miejscu na złamania. Warto dodać, że wspomniana już bruzda międzyguzkowa biegnie w dół, w kierunku trzonu i zatrzymuje się – mniej więcej – na 1/3 jego wysokości. 

Trzon kości ramiennej

W górnej części kształt trzonu jest zbliżony do walca, w dolnej natomiast jest on trójgraniasty. W obrębie tej części kości wyróżnia się 3 powierzchnie: dwie przednie (przednią boczną i przednią przyśrodkową) oraz jedną tylną. Powierzchnie przednie odgraniczają od powierzchni tylnej brzeg przyśrodkowy oraz brzeg boczny. 

Na powierzchni przedniej bocznej występuje guzowatość naramienna, która zlokalizowana jest trochę powyżej środka. Jej górny brzeg jest obszarem przyczepu mięśnia naramiennego, natomiast dolny – mięśnia ramiennego. Od guzowatości naramiennej w dół powierzchnia jest gładka i pokrywa ją mięsień ramienny, a konkretnie – jego część boczna. 

Na powierzchni przedniej przyśrodkowej występuje większy otwór odżywczy, prowadzący do kanału odżywczego. Nad nim umiejscowiony jest przyczep końcowy mięśnia kruczo-ramiennego, natomiast pod nim – przyczep części przyśrodkowej mięśnia ramiennego. Warto dodać, że oprócz otworu odżywczego, na powierzchni przedniej zlokalizowana jest również bruzda międzyguzkowa. 

Tylną powierzchnię trzonu kości ramiennej dzieli na pół bruzda nerwu promieniowego. Ma ona formę długiej spirali i rozpoczyna się na brzegu przyśrodkowym, nieco nad środkiem kości. W bruździe znajdują się naczynia głębokie ramienia oraz nerw promieniowy. 

Koniec dalszy kości ramiennej

Koniec dalszy nazywany jest również kłykciem kości ramiennej. Utworzony jest z umiejscowionego przyśrodkowo bloczka oraz główki, która zlokalizowana jest od strony zewnętrznej. Dzięki nim kość ramienna może się łączyć z łokciową i promieniową. Warto dodać, że: 

• bloczek (część łokciowa) – pozwala łączyć się w stawie z wcięciem bloczkowym kości łokciowej, 
• główka (część ramienna) – w stawie łączy się z dołkiem głowy promieniowej. 

Po obu stronach końca dalszego znajdują się wyniosłości: nadkłykieć przyśrodkowy i boczny, a także chropawy guzek. Nadkłykcie mają różną długość, przy czym dłuższy jest ten bliżej środka. Pod nim usytuowana jest bruzda nerwu łokciowego.  

Z przodu, powyżej bloczka, znajduje się dół dziobiasty. W sytuacji, gdy przedramię jest zgięte, w stawie łokciowym, struktura ta ulega zetknięciu z wyrostkiem dziobiastym kości łokciowej. Z kolei z tyłu, również powyżej bloczka, umiejscowiony jest dół wyrostka łokciowego. Kiedy przedramię jest wyprostowane w stawie łokciowym, wchodzi w ten obszar wyrostek łokciowy kości łokciowej. 

Ponad główką usytuowany jest z kolei dół promieniowy. Jest w stanie łączyć się on z przednim brzegiem kości promieniowej, kiedy przedramię w stanie łokciowym jest wyprostowane. 

Kość ramienna – złamania

Czasami dochodzi do złamania kości ramiennej. Może to nastąpić: 

• w części bliższej – wówczas odczuwalny jest obrzęk i ból barku, 
• w części środkowej – w takiej sytuacji występuje obrzęk, zniekształcenie i ból ramienia, 
• w części dalszej – pojawia się wtedy ból i obrzęk stawu łokciowego, a także ograniczenie jego ruchomości. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482281/ (dostęp: 6.10.22) 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534821/ (dostęp: 6.10.22)