Kraniotomia – co to jest? Wskazania, powikłania oraz rehabilitacja po zabiegu

Kraniotomia to zabieg polegający na miejscowym otwarciu czaszki i oddzieleniu płata kości w celu uzyskania dostępu do struktur wewnątrzczaszkowych. Po zakończeniu właściwej operacji fragment kostny powraca na swoje miejsce.

Istnieje wiele wskazań do wykonania kraniotomii i obejmują one między innymi konieczność ewakuacji krwiaków pod- lub nadtwardówkowych czy też diagnostykę nowotworów. Kraniotomia jest związana z ryzykiem powstania powikłań, często jest jednak jedynym sposobem na utrzymanie pacjenta przy życiu.

Na czym polega kraniotomia?

Kraniotomia to jeden z dostępów neurochirurgicznych, polegający na rozcięciu czaszki oraz wytworzeniu płata kostnego. Po jego zdjęciu pojawia się możliwość odsunięcia go i tym samym zyskuje się dostęp do mózgowia i struktur otaczających. Po przeprowadzeniu operacji płat kostny powraca na swoje miejsce. Zabieg ten wykonuje się już od dawnych czasów, a zalążki tej procedury można znaleźć w zapiskach z antycznych cywilizacji – Mezopotamii, Peru.

Kiedy wykonuje się kraniotomię?

Istnieje wiele wskazań do zabiegu. Kraniotomia to procedura wykonywana między innymi w celu usunięcia patologicznych zmian wewnątrzczaszkowych. Najczęściej stosuje się ją do ewakuacji krwiaków nadtwardówkowych oraz podtwardówkowych po urazach. W takich przypadkach nosi nazwę kraniotomii odbarczającej. Dostęp do mózgu można uzyskać poprzez usunięcie płata kostnego z różnych obszarów czaszki. Kraniotomię czołowo-skroniowo-klinową lub podczołową wykonuje się w przypadku operacji leczniczej gruczolaka przysadki, tętniaka śródmózgowego. Inne wskazania to: diagnostyka i terapia nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, ropnie mózgu, wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe – drenaż płynu mózgowo-rdzeniowego w wodogłowiu.

Jak wygląda kraniotomia?

Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. W zależności od umiejscowienia patologii oraz obszaru, w którym ma być nacięta czaszka, pacjenta układa się na plecach lub na boku. Przygotowanie obejmuje ogolenie obszaru skóry nad fragmentem czaszki, który ma być poddany operacji. Po odkażeniu pola zabiegowego chirurg w początkowym etapie nacina skórę i odpreparowuje cały jej płat od kości, co nosi nazwę skalpowania. Dalszy etap kraniotomii polega na wykonaniu otworów trepanacyjnych. Następnie chirurg piłuje delikatnie obszar pomiędzy nimi, aż do całkowitego uwolnienia fragmentu kości, który umieszcza się na czas operacji w roztworze soli fizjologicznej. Po otwarciu opony twardej możliwe jest przeprowadzenie właściwego leczenia. Na sam koniec płat kostny powraca na swoje miejsce i zostaje przytwierdzony za pomocą specjalnych szwów. Pod skórą pozostawia się dren.

Powikłania kraniotomii

Jak w przypadku każdego inwazyjnego zabiegu, także po kraniotomii mogą wystąpić powikłania. Zazwyczaj jednak niepodjęcie leczenia wiąże się z wyższym ryzykiem.

Do najważniejszych powikłań kraniotomii należą:

• krwiak,
• obrzęk mózgu,
• odma,
• zakażenie,
• udar mózgu,
• uszkodzenie struktur prowadzące do wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego,
• trudności w połykaniu oraz przeżuwaniu,
• uszkodzenie struktur mózgu objawiające się padaczką, problemami z mową, poruszaniem się.

Gorączka, wyciek ropny z rany, zawroty głowy, osłabienie siły mięśniowej oraz nowo pojawiające się objawy neurologiczne powinny sprowokować do natychmiastowej wizyty u lekarza.

Rehabilitacja po kraniotomii

Po zabiegu kraniotomii pacjent musi być monitorowany w celu szybkiego wyłapania ewentualnych nieprawidłowości mogących pojawić się po leczeniu. Długość obserwacji zależy od przyczyny, z jakiej została wykonana kraniotomia, oraz od stanu ogólnego pacjenta. Całkowity powrót do zdrowia po kraniotomii w niepowikłanych przypadkach występuje średnio w okresie od 4 do 8 tygodni po wypisie ze szpitala. W okresie zdrowienia pacjent musi dostosować się do szeregu zasad ustalonych przez lekarza. Należy unikać spożywania alkoholu oraz wykonywania obciążających czynności i prowadzenia samochodu. Dodatkowo na kilka dni należy zrezygnować z mycia głowy. Konieczne jest przyjmowanie leków przepisanych w szpitalu, które mają działanie przeciwbólowe, a niekiedy również przeciwdrgawkowe. Kontrolę przeprowadza się zazwyczaj w terminie od 7 do 14 dni od wykonania zabiegu. W przypadku pojawienia się powikłań w postaci objawów neurologicznych konieczna jest rehabilitacja po zabiegu kraniotomii. Polega ona na poddawaniu się regularnym ćwiczeniom fizjoterapeutycznym zaplanowanym przez specjalistę.