Krztusiec u dzieci – objawy, rozpoznanie i leczenie

Krztusiec jest wysoce zakaźną chorobą o podłożu bakteryjnym. Wywołuje go pałeczka Bordetella pertussis. Podstawowy objaw krztuśca to mocny kaszel i nasilające się problemy z oddychaniem.

Dawne określenie na krztusiec to koklusz. Jest to choroba wysoce zakaźna, która szerzy się drogą kropelkową bądź przez kontakt bezpośredni. Czas wylęgania zakażenia wynosi maksymalnie 2 tygodnie, a zakaźność względem otoczenia utrzymuje się od okresu wylęgania aż do 21 dni po pojawieniu się kaszlu.

Co to jest krztusiec i jakie są jego przyczyny?

Krztusiec to choroba zakaźna, określana dawniej jako koklusz. Inaczej jest to zapalenie tchawicy i oskrzeli na podłożu bakteryjnym, wywołane zakażeniem pałeczką krztuśca Bordetella pertussis. Krztusiec to choroba polegająca na nasilonym, napadowym kaszlu, powikłanym dusznością i specyficznym świstem wdechowym. Im młodsze dziecko, tym cięższy przebieg choroby. Zachorować można w każdym wieku, jednak dla noworodków i niemowląt jest on szczególnie niebezpieczny. Źródłem zakażenia krztuścem u dzieci jest droga kropelkowa bądź bezpośredni kontakt z zakażoną osobą. Chory staje się źródłem zakażenia przez około miesiąc, choć ten czas można skrócić do 5 dni, stosując odpowiednią antybiotykoterapię. W przypadku krztuśca nie obserwuje się nosicielstwa, a jedynie objawowy bądź skąpoobjawowy przebieg choroby. Krztusiec jest chorobą bardzo zakaźną.

Krztusiec – objawy u dzieci

Okres wylęgania choroby wynosi średnio 10 dni. Po tym czasie zaczynają się specyficzne dla krztuśca objawy w postaci kaszlu. Kaszel może trwać wiele miesięcy. Nasila się przede wszystkim w nocy. Im młodsze dziecko, tym cięższy przebieg krztuśca. U starszych, szczepionych dzieci i młodzieży przebiegać on może nawet zupełnie bezobjawowo czy w postaci łagodnej. Niestety, u noworodków i niemowląt może powodować cięższy stan. U dzieci charakterystyczne jest występowanie 3 faz krztuśca:

1. Faza nieżytowa – objawy sugerują przeziębienie. Pojawiają się symptomy charakterystyczne dla infekcji górnych dróg oddechowych, takie jak nieżyt nosa, suchy kaszel czy stan podgorączkowy. Często towarzyszy temu ból gardła.
2. Napady kaszlu są fazą zasadniczą choroby. Pojedynczy napad to seria kaszlnięć na jednym wydechu, po których następuje gwałtowny świszczący wdech. Kaszel, który się tu objawia, ma różne nasilenie – w zależności od wieku danego dziecka, a także historii szczepień. U najmłodszych pacjentów może dojść do pojawienia się bezdechów będących zagrożeniem dla życia i zdrowia dziecka. Kaszel nasila się stopniowo w ciągu dnia, osiągając szczyt w godzinach nocnych. Atak kaszlu może wystąpić na skutek emocji, jedzenia, snu, ziewania czy nawet kichnięcia. Po napadzie kaszlu mogą u dziecka pojawić się wymioty. Bezdech czy niedotlenienie przejściowe w nasilonym kaszlu może doprowadzić do zasinienia czy zaczerwienienia na twarzy. Zwiększa się ponadto ciśnienie krwi, co prowadzi do pękania naczyń krwionośnych, wybroczyn i krwawień z nosa. Atak może zakończyć się bezdechem bądź drgawkami.
3. Faza zdrowienia to stopniowe zmniejszanie się częstotliwości i intensywności kaszlu. Z czasem kaszel jest objawem nie tylko zakażenia bakteryjnego, ale także uszkodzenia błony śluzowej dróg oddechowych.

Powikłania krztuśca u dzieci

W zależności od tego, czy dziecko było szczepione i w jakim jest wieku, takie też pojawia się ryzyko powikłań. U noworodków i niemowląt najgroźniejszym powikłaniem jest śmierć, której ryzyko w tej grupie wiekowej jest dość wysokie. Ponadto wśród powikłań zakażenia krztuścem u dziecka wymienia się:

• niedodmę,
• rozstrzenie oskrzeli,
• uszkodzenie mózgu,
• zaburzenia świadomości,
• uszkodzenie nerwów czaszkowych.

Im dziecko miało więcej dawek szczepionki, tym mniejsze ryzyko ciężkiego przebiegu krztuśca. Szczepienia nie są bowiem ochroną przed zachorowaniem na daną chorobę, choć oczywiście zmniejszają ryzyko zachorowania do minimum. Jednak przede wszystkim powodują łagodny przebieg schorzenia i brak powikłań. Wystarczy pierwsza dawka szczepionki u dziecka, by uniknąć ryzyka zgonu z powodu krztuśca.

Leczenie krztuśca u dzieci

Włączenie antybiotykoterapii już w pierwszej fazie choroby może zahamować jej rozwój. Kiedy pojawi się już kaszel, antybiotyk skraca czas trwania choroby. Leczenie antybiotykiem nie daje jednak gwarancji co do wyleczenia choroby i uniknięcia jej powikłań. Najważniejsza jest więc profilaktyka i stosowanie szczepień ochronnych.